Biuletyn Informacji Publicznej RPO

RPO przesłał Ministrowi Sprawiedliwości opinię nt. projektu rozporządzenia MS ws. określenia wzoru pisemnego pouczenia o uprawnieniach zatrzymanego na podstawie Europejskiego Nakazu Aresztowania oraz wzorów pisemnych wyjaśnień co do zakresu uprawnień tego zatrzymanego 

Opinia wskazuje m.in. na następujące nieścisłości lub braki:

Prawo do korzystania z obrońcy z urzędu zostało opisane w sposób nieprecyzyjny. Opis tego uprawnienia powinien brzmieć: „Jeżeli wykażesz, że nie stać Cię na to, by zapłacić obrońcy (nie jesteś w stanie ponieść kosztów obrońcy bez uszczerbku dla niezbędnego utrzymania Ciebie i Twojej rodziny), sąd może wyznaczyć Ci obrońcę z urzędu (art. 78 § 1 k.p.k.)". W opisie tego prawa powinno być zaznaczone, że przysługuje ono niezależnie od sytuacji majątkowej.

Opis prawa do kontaktu z adwokatem i radcą prawnym nie zawiera pełnego odniesienia do uprawnień przysługujących na podstawie art. 245 k.p.k. Brakuje choćby zastrzeżenia, że zatrzymanemu przysługuje prawo do bezpośredniego kontaktu, ale wyjątkowo policjant lub inny organ  może zastrzec, że będzie obecny przy rozmowie z adwokatem. Samo stwierdzenie o bezpośredniości kontaktu z adwokatem lub radcą prawnym widnieje jedynie w nagłówku uprawnienia, podczas gdy opis, który powinien być najbardziej komunikatywny i kompletny, przemilcza ten istotny aspekt.

W zakresie prawa do tłumacza nie ma zastrzeżenia, że na wniosek zatrzymanego lub adwokata/radcy prawnego należy wezwać tłumacza także w celu porozumienia się zatrzymanego z adwokatem/radcą prawnym w związku z czynnością, do udziału w której zatrzymany jest uprawniony.

W zakresie opisu prawa do pomocy medycznej zatrzymany - kierując się tylko podaną delegacją z art. 15 ust. 9 ustawy o Policji - nie dotrze bezpośrednio do informacji o treści i formie udzielanej pomocy medycznej. Dlatego odesłanie do podstawy prawnej wymagałoby również wskazania rozporządzenia MSWiA  z 13 września 2012 r. w sprawie badań lekarskich osób zatrzymanych przez Policję.

W kontekście prawa do skontaktowania się z urzędem konsularnym lub z przedstawicielstwem dyplomatycznym Twojego państwa, brakuje zarówno wskazania podstawy prawnej, jak i zastrzeżenia, że prawo to obejmuje również sam fakt poinformowania urzędu konsularnego i przedstawicielstwa dyplomatycznego. To przeoczenie budzi tym większe wątpliwości, że wobec braku obywatelstwa projekt wyszczególnia te dwa uprawnienia w sposób kompletny.

Wyjaśnienie stosowania tymczasowego aresztowania na okres nie dłuższy niż 7 dni na podstawie art. 607k § 3a k.p.k. budzi istotne wątpliwości w kontekście wcześniej opisanego art. 607 § 3a k.p.k. - zważywszy, że pouczenie nie wskazuje, iż ten krótszy wymiar aresztu dotyczy sytuacji, gdy ENA nie zdążył jeszcze wpłynąć z innego państwa.

Załącznik nr 1 nie zawiera pełnego opisu prawa zatrzymanego, którego dotyczy ENA, w tym do przeglądania akt w zakresie dotyczącym przyczyn zatrzymania. Ogranicza się wyłącznie do zasygnalizowania tego prawa w nagłówku, podczas gdy z punktu widzenia uprawnień zatrzymanego i możliwości prowadzenia realnej obrony, pouczenie powinno zawierać pełny opis tej procedury i adekwatną podstawę prawną.

ZRPO Stanisław Trociuk przekazuje te uwagi sekretarzowi stanu w MS Arkadiuszowi Myrsze z nadzieją, że zostaną uwzględnione w dalszych pracach nad projektem.

II.510.1154.2024