Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się do Prokuratora Generalnego z prośbą o wniesienie kasacji w sprawie, w której RPO wyczerpał już dostępne środki działania.

Wniosek do Rzecznika złożył syn strażnika więziennego, który w 1947 roku został skazany przez Wojskowy Sąd Rejonowy, za to że dwa lata wcześniej – podczas napadu na więzienie - „dopuścił się gwałtownego zamachu na dwóch funkcjonariuszy straży więziennej, rozbrajając ich i zamykając w celi więziennej”, a także że cyt. „jako funkcjonariusz straży więziennej, po uprowadzeniu przez bandę, samowolnie opuścił swoje stanowisko służbowe”. Sąd uznał, że było to celowe uchylanie się od służby, które trwało aż do 1946 roku, czyli do chwili zatrzymania mężczyzny. Za oba czyny wymierzono karę łączną 8 lat pozbawienia wolności oraz utratę praw publicznych i obywatelskich praw honorowych na 3 lata.

Po zbadaniu akt sądowych, Rzecznik Praw Obywatelskich wniósł kasację do Sądu Najwyższego na korzyść skazanego. W swoim wniosku RPO wskazywał, że doszło do rażącego i mającego istotny wpływ na treść orzeczenia naruszenia ówcześnie obowiązującego prawa karnego procesowego. Rzecznik zwrócił uwagę, że sąd nie rozważył wszystkich okoliczności sprawy, z których wynikało, że zarzucane czyny zostały popełnione w stanie wyższej konieczności. Sąd Najwyższy 25 września 2015 roku oddalił jednak kasację Rzecznika. Argumentował, że zgodnie z przepisami Kodeksu Wojskowego Postępowania Karnego, w tym przypadku nie można uwzględnić zasady działania w stanie wyższej konieczności, ponieważ skazany był strażnikiem więziennym a tym samym był zobowiązany do narażania się na niebezpieczeństwo.

W tej sytuacji Rzecznik wystąpił do Prokuratora Generalnego o zbadanie sprawy pod kątem istnienia innych podstaw do wniesienia kasacji. RPO zwrócił uwagę m.in., że w przypadku uprowadzenia strażnika nie można mówić o samowolnym opuszczeniu stanowiska służbowego. W opinii Rzecznika, wydane w 1947 roku orzeczenie Wojskowego Sądu Rejonowego było rażąco niesprawiedliwe.