Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Prawa rodzących kobiet, także w pandemii, nadal pozostają w zainteresowaniu  Rzecznika Praw Obywatelskich
• Dlatego monitoruje działania Fundacji „Rodzić po Ludzku”, której raport wskazuje na nieprzestrzeganie tych praw przez publiczne szpitale w dobie koronawirusa
• RPO Marcin Wiącek po raz kolejny pisze w tej sprawie do ministra zdrowia Adama Niedzielskiego - po jego analizie raportu i spotkaniu z przedstawicielami Fundacji
• AKTUALIZACJA: Ministerstwo Zdrowia pracuje nad opracowaniem ogólnopolskiej ankiety dotyczącej świadczeń z zakresu opieki okołoporodowej nad kobietą w okresie ciąży, porodu, połogu oraz opieki nad noworodkiem
• Wnioski pomogą w wyodrębnieniu słabych punktów i podjęciu pracy nad ich wyeliminowaniem – zapewnia resort

Z obywatelskich sygnałów napływających do BRPO oraz raportu Fundacji „Rodzić po Ludzku" wynika, że w publicznych szpitalach nie są przestrzegane prawa pacjentek korzystających ze świadczeń zdrowotnych w związku z porodem podczas pandemii COVID-19.

W czasie pandemii wyłoniły się problemy z ograniczaniem dostępu do świadczeń zdrowotnych dla kobiet w ciąży. Najpoważniejsze to: 

• proponowanie teleporady zamiast wizyty w przychodni, 
• odwoływanie części wizyt, 
• utrudnienia kontaktów z przychodnią lub zapisania się do określonego lekarza, wydłużenie czasu oczekiwania na wizytę,
• zawieszenie działania oddziału położniczego. 

Obawy RPO budzą doświadczenia kobiet rodzących oraz personelu medycznego przedstawione w raporcie Fundacji, które znacząco odbiegały od standardów. 

Kobiety rodzące siłami natury skarżyły się na znaczne ograniczenie możliwości obecności osoby towarzyszącej podczas porodu. Nadużywano możliwości kończenia cesarskim cięciem porodów pacjentek zakażonych COVID-19 lub o to podejrzewanych. W wielu szpitalach wymuszano na rodzących noszenie maski w każdej z faz porodu.. Gwarantowany dostęp kobiety w czasie fizjologicznego porodu do picia i jedzenia nie był w pełni zapewniony. Rzadko mogły zmieniać pozycję. A nacięcie krocza to jedna z interwencji, która powinna być wykonywana tylko w uzasadnionych medycznie przypadkach.

Te i wiele innych problemów Marcin Wiącek przedstawił Ministrowi Zdrowia w grudniu 2021 r. 

A art. 68 Konstytucji nakłada na władze obowiązek zapewnienia obywatelom, niezależnie od ich sytuacji materialnej, równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych, a w stosunku m.in. do kobiet ciężarnych i dzieci - obowiązek zapewnienia szczególnej opieki zdrowotnej. Warunki i zakres świadczeń określa ustawa z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. 

W obszernej odpowiedzi z 20 stycznia 2022 r. resort zdrowia napisał, że raport jest mu znany. 

A raport stwierdzał także, że , „w porównaniu z danymi sprzed okresu pandemii (Raport o doświadczeniach kobiet rodzących w latach 2017-2018) wyraźnie widać, że z roku na rok w szpitalach i na  oddziałach położniczych Standard jest coraz lepiej realizowany. Analizując badania z ostatnich 10 lat, wyniki kontroli i monitoringów przeprowadzanych przez Fundację Rodzić po Ludzku, zaobserwowano, że Standard jest powoli wdrażany. Proces ten na pewno został zahamowany przez pandemię, która postawiła przed szpitalami i personelem medycznym wiele nowych wyzwań. Jednak jak pokazuje badanie z czasu pandemii COVID-19, nawet tak kryzysowa sytuacja nie zatrzymała procesu podnoszenia jakości opieki okołoporodowej w tych obszarach, które zostały zapisane w Standardzie i na które w ostatnich latach również Fundacja kładła szczególny nacisk. Mimo pandemii poprawia się komunikacja z kobietami, wsparcie w karmieniu piersią, zapewnienie nieprzerwanego dwugodzinnego kontaktu skóra do skóry, prawa do informacji i decydowania".

W odniesieniu do wyników raportu MZ poinformowało o planowanym spotkaniu z przedstawicielami Fundacji „Rodzić po Ludzku" w celu omówienia możliwych działań i rekomendacji, zaproponowanych w tym dokumencie.  Teraz RPO pyta MZ o rezultaty tego  spotkania i ewentualnie  podjęte działania.

Odpowiedź Waldemara Kraski, sekretarza stanu w MZ

W odpowiedzi na pismo z dnia 27 czerwca br., znak: V.7010.207.2021.ETP, dotyczące podjętych działań i rezultatów po spotkaniu z przedstawicielami Fundacji „Rodzić po Ludzku” w sprawie omówienia wyników raportu „Opieka okołoporodowa podczas pandemii COVID-19 w świetle doświadczeń kobiet i personelu medycznego”, uprzejmie informuję, że w nawiązaniu do przedmiotowego spotkania zostały podjęte prace nad opracowaniem ogólnopolskiej ankiety dotyczącej realizacji świadczeń opieki zdrowotnej z zakresu opieki okołoporodowej sprawowanej nad kobietą w okresie ciąży, porodu, połogu oraz opieki nad noworodkiem - na podstawie przepisów rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 16 sierpnia 2018 r. w sprawie standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej (Dz. U., poz. 1756). 

Ankieta pozwoliłaby monitorować realizację opieki okołoporodowej oraz ocenę satysfakcji kobiet objętych opieką a zebrane na jej podstawie wnioski pomogą w wyodrębnieniu słabych punktów w opiece i podjęciu pracy nad ich wyeliminowaniem.

Ponadto, w związku z postulatem Fundacji dotyczącym powołania zarządzeniem Ministra Zdrowia zespołu interdyscyplinarnego zajmującego się opieką okołoporodową, ministerstwo wystąpiło o opinię do konsultantów krajowych w dziedzinach: położnictwa i ginekologii, perinatologii oraz neonatologii w sprawie zasadności jego formalnego funkcjonowania. Analiza zebranych informacji, w tym oczekiwań ekspertów co do efektów i czasookresu prac zespołu zostanie wzięta pod rozwagę w podjęciu decyzji o jego powołaniu. 

V.7010.207.2021