Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Do Rzecznika Praw Obywatelskich wpływają skargi na stosowanie przez Wojewódzkie Zespoły ds. Orzekania o Niepełnosprawności wewnętrznych wytycznych co do ustalania poziomu potrzeby wsparcia osób, które ukończyły 75 lat
• Przy zastosowaniu tych wytycznych Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych już na etapie składania wniosku o wydanie decyzji przesądza się, że osoby powyżej 75 lat nie uzyskają maksymalnej liczby punktów, niezależnie od ich indywidualnej sytuacji
• Zastępca RPO Stanisław Trociuk pisze w tej sprawie do Łukasza Krasonia, pełnomocnika ds. osób niepełnosprawnych

Skarżący wskazują, że w grudniu 2024 r. Łukasz Krasoń skierował wytyczne do przewodniczących wojewódzkich zespołów. Informacja o ich stosowaniu przez zespoły pojawiła się w wystąpieniu pokontrolnym Najwyższej Izby Kontroli do Wojewody Wielkopolskiego.

Sama kompetencja Pełnomocnika do formułowania wytycznych dla organów orzeczniczych nie budzi wątpliwości. Powstaje jednak uzasadniona wątpliwość co do wyodrębnienia do objęcia wytycznymi - istotnie wpływającymi na wartość punktową poziomu potrzeby wsparcia - grupy osób na podstawie kryterium wieku.

Wytyczne Pełnomocnika nie są źródłem powszechnie obowiązującego prawa i jako takie nie podlegały obowiązkowi ogłoszenia. Wprowadzają zaś odmienne zasady ustalania poziomu potrzeby wsparcia dla grupy osób powyżej 75. roku życia. Tymczasem ani ustawa o rehabilitacji, ani rozporządzenie w sprawie ustalania poziomu potrzeby wsparcia nie stanowią o możliwości zastosowania wobec tej grupy dodatkowych, szczególnych kryteriów w postępowaniu orzeczniczym. 

Stosowanie wytycznych prowadzi do sytuacji, w której dana osoba nie ma pełnej wiedzy o sposobie ustalania poziomu potrzeby wsparcia oraz kryteriach, jakimi kierują się zespołu przy wydawaniu decyzji. Przy zastosowaniu wytycznych, już na etapie składania wniosku o wydanie decyzji, przesądza się, że osoby powyżej 75 lat nie uzyskają maksymalnej liczby punktów, niezależnie od ich indywidualnej sytuacji. 

Ponadto w skargach do Rzecznika i w mediach pojawiają się informacje o skierowaniu do wojewódzkich zespołów także wytycznych dotyczących sposobu ustalania poziomu potrzeby wsparcia w odniesieniu do osób głuchych, osób niewidomych oraz osób poruszających się na wózku aktywnym.

Zastępca RPO Stanisław Trociuk prosi Łukasza Krasonia o wyjaśnienia nt. wytycznych wobec osób powyżej 75 lat, a także o rozważenie ich modyfikacji, aby nie wkraczały w obszar zastrzeżony do aktów prawa powszechnie obowiązującego.

III.7064.445.2025