Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Przepisy o odstąpieniu od nałożenia administracyjnej kary pieniężnej na przedsiębiorców odbierających odpady nie są stosowane jednolicie. Jedne organy i sądy dopuszczają odstąpienie od nałożenia kary, inne nie widzą takiej możliwości
• Zdaniem RPO praktyka powinna zostać ujednolicona, a przepisy powinny mieć zastosowanie w postępowaniu o ukaranie przedsiębiorców
• NSA podjął uchwałę, w której w całości podzielił stanowisko Rzecznika

9 czerwca 2022 r. Naczelny Sąd Administracyjny na wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich jednoznacznie dopuścił możliwość stosowania przepisów o odstąpieniu przez organ administracji od nałożenia kary pieniężnej na podstawie przepisów ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (rozdział 4d ustawy). Tym samym uwzględnił w całości wniosek Rzecznika.

Marcin Wiącek wystąpił do NSA po analizie orzeczeń sądów administracyjnych zapadłych na gruncie przepisów tej ustawy. Analiza ta wykazała, że organy administracji i sądy w różny sposób stosują przepisy dopuszczające możliwość odstąpienie od nałożenia kary (art. 189f k.p.a.).

Niektóre opowiadają się za niemożliwością stosowania tego przepisu do kar nakładanych na podstawie ustawy czystościowej. Inne natomiast to dopuszczają: odstępując od nałożenia kary, organ może poprzestać na pouczeniu przedsiębiorcy odbierającego odpady.

Zdaniem Rzecznika ten przepis k.p.a. powinien być stosowany. We wniosku do NSA zwrócił uwagę, że wprowadzenie do kodeksu przepisów dotyczących administracyjnych kar pieniężnych (dział IVa) stanowiło długo oczekiwane unormowanie podstawowych zasad wymierzania tych kar z zagwarantowaniem ogólnego standardu ochrony prawnej podmiotów podlegających karze za delikt administracyjny.

Obligatoryjny charakter kary pieniężnej nie może prowadzić do odmowy zastosowania przepisu o charakterze gwarancyjnym, który wypełnił systemową lukę w standardzie ochrony praw jednostki, dostosowując system prawa administracyjno-karnego do wymogów konstytucyjnych oraz konwencyjnych.

Stanowisko RPO w postępowaniu przed NSA poparł Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców oraz Prokuratura Krajowa.

Uchwała NSA

Skład siedmiu sędziów NSA uwzględnił wniosek RPO w całości i podjął uchwałę o treści: „Do postępowań administracyjnych w przedmiocie nałożenia administracyjnej kary pieniężnej na podstawie rozdziału 4d ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach stosuje się art. 189f kodeksu postępowania administracyjnego” (sygn. akt III OPS 1/21).

NSA uznał stanowisko RPO za słuszne i zwrócił uwagę, że celem zmiany k.p.a. było ujednolicenie procesu administracyjnego nakładania kar pieniężnych. Dlatego należy przyjąć rozwiązanie systemowe, polegające na stosowaniu tych regulacji do ustawy o utrzymaniu porządku w gminach.

Ponadto z ustnego uzasadnienia uchwały NSA wynika, że rozstrzygnięcie może mieć szersze zastosowanie niż tylko do kar nakładanych na gruncie ustawy czystościowej. Wykładnia NSA dotycząca stosowania odstąpienia od nałożenia kary i udzielania pouczenia może być stosowana we wszystkich sprawach administracyjnych kar pieniężnych, jeżeli w przepisach szczególnych nie uregulowano tej kwestii w sposób odmienny.

V.7204.80.2021