Biuletyn Informacji Publicznej RPO

3 grudnia 2025 r. w Warszawie odbyła się konferencja Our Future Forum. W wydarzeniu wziął udział rzecznik praw obywatelskich Marcin Wiącek, który był prelegentem panelu dyskusyjnego pn. “Proste prawo, silne państwo. Czy deregulacja może wzmocnić prawa obywateli?”.

Uczestnicy panelu mówili o jakości prawa i kondycji państwa prawnego. Rozmawiali, jak tworzyć prawo zrozumiałe, przewidywalne i przyjazne obywatelom, a jednocześnie zgodne z konstytucyjnymi zasadami państwa prawa. Zastanawiali się jak usprawnić proces legislacyjny, zwiększyć jego przejrzystość i wzmocnić udział społeczeństwa w stanowieniu prawa. Dyskusja dotyczyła również ochrony praw człowieka, wolności słowa i prywatności w erze cyfrowej oraz sposobów odbudowy zaufania obywateli do instytucji publicznych.

W referacie wprowadzającym do panelu minister do spraw nadzoru nad wdrażaniem polityki rządu Maciej Berek mówił o deregulacji i o tym jak pogodzić rosnącą potrzebę deregulacji z ryzykiem naruszenia praw i wolności obywatelskich. Opowiedział m.in. o zmianach w zakresie praw osób z niepełnosprawnościami i funkcjonowania komisji orzekających o niepełnosprawności. W panelu, obok RPO Marcina Wiącka i ministra Macieja Berka wziął udział również wiceminister sprawiedliwości Arkadiusz Myrcha.

Marcin Wiącek pytany czy z skomplikowane prawo może być formą wykluczenia opowiedział jakimi problemami na co dzień zajmuje się Biuro RPO. Przypomniał, że skargę do Rzecznika i może napisać każdy obywatel i może być ona napisana w dowolnej formie. Wyjaśnił, że każdego roku do BRPO wpływa ok. 80 tysięcy takich skarg.

- Często jest tak, że Rzecznik jest ostatnią deską ratunku dla obywateli pogubionych w gąszczu przepisów prawa, którzy nie wiedzą jakie mają obowiązki i jakie uprawnienia im przysługują – wyjaśnił i wskazał, że wynika to najczęściej z nieprecyzyjnych przepisów prawa, przeregulowania licznych dziedzin życia społecznego, ale również z braku zaufania do instytucji państwowych, administracji czy sądów, które prawo wobec obywatela stosują.

- Czasami wystarczy rozmowa i wyjaśnienie zawiłości, ale często dochodzimy do wniosku, że przepisy prawa w danym obszarze należy zmienić – tłumaczył i wskazał, że jest wiele kwestii, które od lat przewijają się w skargach do RPO. Mówił między innymi o potrzebie zmian przepisów dotyczących osób z niepełnosprawnościami.

Nawiązując do wspomnianych w referacie wprowadzających zmian w zakresie funkcjonowania komisji orzekających o niepełnosprawności Rzecznik zwrócił uwagę, że dochodziło do sytuacji wręcz upokarzających, że osoba z niepełnosprawnością musiała regularnie pojawiać się przed różnymi komisjami i za każdym razem tłumaczyć się z sytuacji w jakiej się znajduje.

- Podjęto ważny krok dla tysięcy osób z niepełnosprawnościami, ale czekamy na więcej – powiedział Marcin Wiącek i wyjaśnił, że obecnie na potrzeby różnych uprawnień osoba z niepełnosprawnością potrzebuje orzeczeń od różnych instytucji. Wydawanych w różnych procedurach.

- Rzecznicy Praw Obywatelskich od lat mówią o potrzebie ujednolicenia orzecznictwa o niepełnosprawności i wprowadzeniu jednego orzeczenia na potrzebę wszystkich uprawnień – wyjaśnił. Wskazał przy tym, że jest to niezwykle trudne rozwiązanie do przeprowadzenia od strony legislacyjnej, ponieważ wymaga nie zmian punktowych, ale reformy o charakterze systemowym. 

- Taka zmiana uwolniłaby osoby z niepełnosprawnościami od tego co leży u podstaw rozmowy o deregulacji – nadmiernej ilości przepisów, biurokracji i administracji wchodzącej w codzienne życie człowieka - mówił RPO.

Kolejną kwestią, którą poruszył Rzecznik była cyfryzacja i zagrożenia z niej płynące, w rozumieniu barier np. dla osób starszych. Podkreślił, że choć cyfryzacja i dobrodziejstwa nowych technologii są przydatne i należy podążać w tym kierunku, to jednak nie można zapominać o ludziach, którzy za tymi zmianami nie nadążają. - Nie każdy ma obowiązek nadążania za zmianami technologicznymi, nie każdy ma obowiązek korzystania ze smartfona, z kart płatniczych, czy posługiwania się ePUAPem – podkreślił.

Rzecznik podał przykład skarg kierowanych od ludzi, którzy nie są w stanie zapłacić za parkowanie w miejskich parkomatach, ponieważ nie przewidują one możliwości opłacenia parkingu gotówką. - Taki człowiek później płaci kary za to, że nie ma kompetencji czy sprzętu do tego, aby korzystać z dobrodziejstw rozwoju nowych technologii – tłumaczył.

Rzecznik zwrócił też uwagę, że nie wszystko zależy od państwa. Wiele kwestii zależy od biznesu i jako przykład podał współpracę RPO ze Związkiem Banków Polskich. Rzecznik nie może formułować wobec podmiotów prywatnych oczekiwań o charakterze wiążącym, ale w ramach tej współpracy Rzecznik regularnie przekazuje do ZBP informację o skargach obywateli dotyczących działalności banków.

- Przepisy prawa służą ochronie człowieka i jego godności. W wielu przypadkach uproszczenie systemu prawnego jest konieczne, potrzebne i ułatwia ludziom życie, ale należy pamiętać, że są też ludzie wymagający wsparcia, wyrównania szans – mówił Rzecznik. - Nie można o nich zapominać, bo ochrona godności człowieka to również obowiązek solidarności z innymi. A to jest jednym z podstawowych zadań każdej władzy i każdego społeczeństwa – podsumował Marcin Wiącek.

* * *

Konferencja Our Future Forum to wydarzenie organizowane przez Our Future Foundation skierowane do młodych ludzi z Polski i zagranicy, by wspólnie rozmawiać o przyszłości nowych technologii, edukacji i gospodarki. Jej celem jest stworzenie przestrzeni do rzeczowej, międzypokoleniowej debaty, która pomoże młodym ludziom nie tylko zrozumieć wyzwania współczesności, ale także przygotować ich do roli liderów jutra. Motywem przewodnim tegorocznej edycji było hasło „Nowe pokolenia, nowe technologie, nowe wyzwania”. Jej uczestnicy próbowali odpowiedzieć na pytania, jak odnaleźć się w świecie pełnym niepewności, jak mądrze wykorzystać możliwości nowej epoki i jak młodzi ludzie mogą przygotować się na nadchodzące wyzwania.