Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Obywatel nie zgłosił do oclenia 170 paczek papierosów, które przywiózł z zagranicy 
• Sąd potwierdził dobrowolne poddanie się obywatela odpowiedzialności za takie wykroczenie skarbowe 
• Orzekł 1600 zł grzywny, mimo że uzgodniona z Urzędem Celno-Skarbowym i uiszczona przez obywatela grzywna wynosiła 1400 zł 
• AKTUALIZACJA: Uwzględniając kasację RPO, 21 grudnia 2021 r. Sąd Najwyższy uchylił ten wyrok i zwrócił sprawę sądowi I instancji 

W  kasacji do Sądu Najwyższego  Rzecznik Praw Obywatelskich wnosi o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu.

Historia sprawy 

Organy celno-skarbowe ustaliły, że obywatel nie dopełnił obowiązku podatkowego i celnego. Przywiózł bowiem z zagranicy 170 paczek papierosów różnych marek bez polskich znaków akcyzy - a nie zgłosił tego do oclenia. W ten sposób naraził na uszczuplenie podatek akcyzowy w kwocie 2952 zł, podatek VAT w kwocie 824 zł oraz należności celne w kwocie 231 zł.

Naczelnik Urzędu Celno-Skarbowego wniósł do Sądu Rejonowego o  udzielenie zezwolenia na dobrowolne poddanie się obywatela odpowiedzialności za to wykroczenie skarbowe. W samym wniosku błędnie jednak wskazano kwotę uiszczonej grzywny w wysokości 1600 zł - zamiast 1400 zł. W uzasadnieniu wniosku naczelnik prawidłowo zaś podał, że sprawca zapłacił 1400 zł tytułem grzywny wraz z kwotą 216 zł kosztów postępowania.

Sąd Rejonowy w czerwcu 2020 r. udzielił obywatelowi zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności za czyn zakwalifikowany z art. 54 § 1 i 3 k.k.s. w związku z art. 63 § 2 i 7 k.k.s. w związku z art. 86 § 1 i 4 k.k.s. w związku z art. 7 § 1 k.k.s.

Orzekł  wobec sprawcy na rzecz Skarbu Państwa grzywnę 1600 zł. Obciążył go też 216 zł kosztów postępowania. Postanowił ponadto o przepadku na rzecz Skarbu Państwa całego towaru, zarządzając  jego zniszczenie. Wyrok uprawomocnił się.  

Kasacja RPO

Rzecznik zaskarżył wyrok  na korzyść obywatela. Zarzucił mu rażące i mające istotny wpływ na jego treść naruszenie art. 18 § 1 pkt 1 k.k.s. w związku z art. 148 § 5 k.k.s. Polegało to na orzeczeniu wysokości grzywny na 1600 zł – podczas, gdy uzgodniona z organem finansowym i uiszczona już grzywna wynosiła 1400 zł. 

Analiza akt sprawy Urzędu Celno-Skarbowego potwierdza, że obywatel złożył wniosek o dobrowolne poddanie się odpowiedzialności, zgodził się na przepadek zabezpieczonego tytoniu i dokonał wpłaty na konto Izby Celnej łącznej kwoty 1616 zł, w tym 1400 zł z tytułem grzywny.

Nie ulega wątpliwości, że sąd - udzielając zgody na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności za wykroczenie skarbowe - obowiązany był orzec tytułem kary grzywny uiszczoną przez niego kwotę 1400 zł. 

Sąd uchybił obowiązkowi respektowania płynącego z art. 18 § 1 pkt 1 k.k.s. nakazu, w myśl którego orzeka tytułem kary grzywny kwotę uiszczoną przez sprawcę i nie ma uprawnienia do jej modyfikowania w zakresie wynegocjowanych przez sprawcę i organ finansowy warunków poddania się odpowiedzialności. 

Sąd może zakwestionować zasadność uzgodnień poczynionych przez sprawcę i organ finansowy także co do wielkości kwoty uiszczonej z tytułu kary grzywny. Dokonanie jednak innej oceny uprawnia sąd jedynie do uznania braku podstaw do uwzględnienia wniosku oraz zwrócenia go organowi finansowemu – wskazał w kasacji zastępca RPO Stanisław Trociuk.

Wyrok SN wraz z najważniejszymi motywami  

SN w Izbie Karnej (sygn. akt IV KK 577/21) uchylił zaskarżony wyrok, a  sprawę przekazał Sądowi Rejonowemu  do ponownego rozpoznania.

Kasacja jest oczywiście zasadna, co pozwalało na jej rozpoznanie w trybie określonym w art. 535 § 5 k.p.k. Zaskarżony wyrok dotknięty jest bowiem rażącym naruszeniem wskazanych przez Rzecznika Praw Obywatelskich przepisów, które miało istotny wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia.

Obywatel złożył wniosek o dobrowolne  poddanie się odpowiedzialności, wyraził zgodę na przepadek zabezpieczonego tytoniu i dokonał wpłaty na rachunek bankowy Izby Celnej łącznej kwoty 1616 zł, w tym kwoty 1400 zł z tytułu kary grzywny.

W takiej sytuacji Sąd Rejonowy, udzielając w związku z treścią art. 17 § 1 k.k.s. i art. 18 § 1 pkt 1 k.k.s. zgody na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności za wykroczenie skarbowe, obowiązany był orzec tytułem kary grzywny uiszczoną przez niego kwotę 1400 zł. 

Sąd ten nie był natomiast uprawniony do modyfikacji warunków poddania się odpowiedzialności ustalonych przez sprawcę i organ finansowy. Jak słusznie podkreśla to Rzecznik Praw Obywatelskich, sąd miał jedynie możliwość - w razie uznania, że zaproponowana wysokość grzywny jest nieadekwatna do popełnionego czynu - uznania braku podstaw do uwzględnienia wniosku o dobrowolne poddanie się odpowiedzialności i zwrócenia go organowi finansowemu (art. 148 § 6 k.k.s.)

Sąd orzekający uchybił obowiązkowi respektowania, płynącego z treści art. 18 § 1 pkt 1 k.k.s., nakazu, w myśl którego sąd udzielający takiej zgody orzeka tytułem kary grzywny kwotę uiszczoną przez sprawcę i nie ma uprawnienia do jej modyfikowania w zakresie wynegocjowanych przez sprawcę i organ finansowy warunków poddania się odpowiedzialności.

Sąd może zakwestionować zasadność uzgodnień poczynionych przez sprawcę i organ finansowy, także co do wielkości kwoty uiszczonej z tytułu kary grzywny, jednak dokonanie innej oceny, w myśl art. 148 § 6 k.k.s., uprawnia sąd jedynie do uznania braku podstaw do uwzględnienia wniosku i do zwrócenia go organowi finansowemu.

II.511.598.2021