Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Członkowie korpusu służby cywilnej w Krajowej Administracji Skarbowej muszą odprowadzać składkę zdrowotną od nagród uznaniowych oraz nagrody rocznej - obowiązku takiego nie mają zaś funkcjonariusze Służby Celno-Skarbowej
• Rzecznik Praw Obywatelskich występuje do Minister Zdrowia w tej sprawie
• AKTUALIZACJA 22.02.2024: Ocena merytoryczna, czy zmiana prawa byłoby właściwa, wymaga konsultacji międzyresortowych z ministerstwami odpowiedzialnymi za funkcjonowanie i uregulowanie służb mundurowych - odpowiada MZ
• AKTUALIZACJA 29.04.2025: Minister Finansów wskazał, że rozważania w zakresie ewentualnego objęcia regulacją art. 81 ust. 3 ustawy wyłącznie członków korpusu służby cywilnej w KAS, powinny uwzględniać konsultacje z Szefem Służby Cywilnej.  Minister Zdrowia wystąpił do Szefa Służby Cywilnej o opinię. Dopiero po jej otrzymaniu prowadzona analiza prawno-legislacyjna będzie mogła być sfinalizowana.

Przewodniczący Krajowej Sekcji Administracji Skarbowej NSZZ „Solidarność" poprosił RPO o interwencję w sprawie nierównego traktowania członków korpusu służby cywilnej w KAS w związku z koniecznością ponoszenia kosztów składek zdrowotnych od nagród uznaniowych oraz nagrody rocznej w porównaniu z funkcjonariuszami SCS.

Rzecznik wystąpił w tej sprawie do Minister Finansów. Z odpowiedzi wynika, że  problem ma charakter systemowy i dotyczy nie tylko pracowników KAS, lecz ogółu pracowników - członków korpusu służby cywilnej, w tym także pracowników resortu spraw wewnętrznych i administracji, obrony narodowej, czy sprawiedliwości.

W resortach oprócz funkcjonariuszy zatrudnieni są również pracownicy. W tej sytuacji należy uznać, że sprawa ma szerszy wymiar i z uwagi na powyższe nie jest zasadne zawężanie tego problemu do jednej kategorii pracowników - tj. członków korpusu służby cywilnej realizujących obowiązki służbowe w ramach KAS. Z tych  względów, w przypadku podjęcia dalszych działań sprawie, pracownicy wszystkich resortów powinni być potraktowani w ten sam sposób. 

Zdaniem Minister Finansów istota problemu sprowadza się do brzmienia art. 81 ust. 3 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej ze środków publicznych. W jej ocenie załatwienie sprawy nie jest możliwe bez podjęcia działań legislacyjnych w celu stosownych zmian w tej ustawie.

RPO Marcin Wiącek przesyła zatem min. Izabeli Leszczynie całość korespondencji w sprawie z prośbą o zbadanie zagadnienia oraz stanowisko w zakresie naruszenia zasady równości, jak również możliwości nowelizacji przepisów.

Odpowiedź Wojciecha Koniecznego, sekretarza stanu w MZ

Odnosząc się do kwestii poruszonej w piśmie Rady Krajowej Sekcji Administracji Skarbowej NSZZ „Solidarność” z dnia 27 kwietnia 2023 r., znak: SK/19/2023, należy na wstępie wskazać, że problematyka związana z opłacaniem składek na ubezpieczenie zdrowotne została uregulowana w przepisach ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 146; dalej jako „u.ś.o.z.”). W myśl art. 81 ust. 3 tej ustawy podstawę wymiaru składek dla osób, o których mowa w art. 66 ust. 1 pkt 5-13, stanowi kwota odpowiadająca uposażeniu tych osób.

W stosunku do enumeratywnie wskazanych przez ustawodawcę (w art. 66 ust. 1 pkt 5-13 u.ś.o.z.) grup ubezpieczonych, tj.: żołnierzy zawodowych; policjantów; funkcjonariuszy Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego; Agencji Wywiadu; centralnego Biura Antykorupcyjnego; Służby Kontrwywiadu Wojskowego; Służby Wywiadu Wojskowego; Służby Ochrony Państwa; Straży Granicznej; Straży Marszałkowskiej; Służby Celno-Skarbowej; Służby Więziennej; Państwowej Straży Pożarnej - obowiązuje zatem norm szczególna, zgodnie z którą podstawę wymiaru składki zdrowotnej może stanowić tylko ich uposażenie.

Ponieważ zgodnie z kanonem wykładni prawa wyjątków nie można wykładać rozszerzająco (exceptiones non sunt extendendae), to w stosunku do wyżej wskazanych grup ubezpieczonych należy przyjąć, że z podstawy wymiaru składki wyłączone są nagrody lub premie, które nie stanowią uposażenia w ścisłym tego słowa znaczeniu (uposażenia zasadniczego).

Wskazana w piśmie Rady Krajowej różnica w ustalaniu podstawy wymiaru składki zdrowotnej, zachodząca pomiędzy pracownikami administracji skarbowej a funkcjonariuszami Służby Celno-Skarbowej, wynika zatem z przepisów obowiązującego prawa i związana jest z regulacją o charakterze systemową, która została zawarta w art. 81 ust. 3 u.ś.o.z.

Ewentualne zniesienie tej różnicy wymagałoby zmiany legislacyjnej. Ocena merytoryczna, czy taka zmiana prawa byłoby właściwa, wymaga konsultacji międzyresortowych z ministerstwami odpowiedzialnymi za funkcjonowanie i uregulowanie wyżej wskazanych grup służb mundurowych. Dopiero po ustaleniu w ujęciu pragmatycznym i aksjologicznym zasadności obowiązywania ww. normy szczególnej możliwe będzie ustosunkowanie się do twierdzenia, że obecne rozwiązanie ma charakter dyskryminacyjny, i ewentualne zaproponowanie zmiany normatywnej.

Po przeprowadzeniu niezbędnych konsultacji międzyresortowych przekażę Panu Rzecznikowi ich wynik oraz płynące z nich wniosku merytoryczne.       

Odpowiedź Jerzego Szafranowicza, podsekretarz stanu w MZ

W związku z Pana wystąpieniem z dnia 11 stycznia 2024 r., znak: WZF.7040.6.2023.WK, w sprawie nierównego traktowania członków korpusu służby cywilnej w Krajowej Administracji Skarbowej (dalej jako „KAS”) w zakresie ponoszenia ciężaru składek na ubezpieczenie zdrowotne od przyznawanych im nagród uznaniowych oraz nagrody rocznej w porównaniu z funkcjonariuszami Służby Celno-Skarbowej – zgodnie z zapowiedzią zawartą w moim piśmie z dnia 29 stycznia 2025 r., znak: DLU.704.129.2024.MR – uprzejmie informuję o dalszych działaniach w analizie przedłożonego przez Pana zagadnienia.

Celem zbadania zgodności art. 81 ust. 3 z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2024 r. poz. 146 ze zm.) ze wzorcami konstytucyjnymi oraz ewentualnej zasadności włączenia członków korpusu służby cywilnej pracujących w KAS do ustanowionego w tym przepisie prawa przywileju, Ministerstwo Zdrowia pozyskało stanowiska:

• Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji,
• Koordynatora Służb Specjalnych,
• Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, - a także:
• uzupełnienie stanowiska Ministra Finansów.

W piśmie z dnia 1 kwietnia 2025 r., znak: DWR1.070.3.2024 (w załączeniu), Minister Finansów wskazał, że rozważania w zakresie ewentualnego objęcia regulacją art. 81 ust. 3 ww. ustawy wyłącznie członków korpusu służby cywilnej w KAS, powinny uwzględniać konsultacje z Szefem Służby Cywilnej, który zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (Dz. U. z 2024 r. poz. 409), jest właściwy w sprawach dotyczących służby cywilnej (w tym również w odniesieniu do członków korpusu służby cywilnej zatrudnionych w KAS). Kierując się tą sugestią Minister Zdrowia wystąpił do Szefa Służby Cywilnej z prośbą o przestawienie opinii merytorycznej w sprawie. Dopiero po jej otrzymaniu prowadzona analiza prawno-legislacyjna będzie mogła być sfinalizowana.

WZF.7040.6.2023