Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Po zamknięciu drogowych polsko-białoruskich przejść granicznych w Bobrownikach i Kuźnicy lokalni przedsiębiorcy liczą straty
• Nie ulega wątpliwości, że faktyczne ograniczenie prowadzenia działalności gospodarczej była następstwem działań władz publicznych. W takiej sytuacji przedsiębiorcy oczekują wsparcia
• AKTUALIZACJA: Wprowadzono rozwiązania umożliwiające przyznanie rekompensaty przedsiębiorcom, którzy ucierpieli w związku z ograniczeniem w ruchu granicznym. Mogą oni składać wnioski od 16 czerwca 2023 r. - odpowiedział minister rozwoju i technologii Waldemar Buda

Rzecznik praw obywatelskich Marcin Wiącek zwrócił się w tej sprawie do prezesa Rady Ministrów Mateusza Morawieckiego.

Do Rzecznika wpłynęły skargi przedsiębiorców z woj. podlaskiego, poszkodowanych decyzją organów państwa o zamknięciu przejść w Bobrownikach i Kuźnicy na granicy polsko-białoruskiej. 

W piśmie do premiera z 27 lutego 2023 r. przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą przy przejściu granicznym w Bobrownikach apelują o podjęcie pilnych działań zapewniających wsparcie finansowe podmiotom, którym niespodziewanie ograniczono możliwość działalności. Wskazano ponadto, że brak środków pomocowych przyczyni się nie tylko do upadku działających tam firm, lecz również utraty środków utrzymania wielu rodzin zatrudnionych w nich pracowników.

W podobnej sytuacji znajdują się również przedsiębiorcy prowadzący działalność w pobliżu drogowego przejścia granicznego w Kuźnicy, na którym w listopadzie 2021 r. zawieszono ruch graniczny.

Rzecznik zwraca się zatem do premiera o informacje o rozważanych i prowadzonych działaniach, zmierzających do przyznania wsparcia podlaskim przedsiębiorcom oraz wskazanie terminu, w jakim można spodziewać się udzielenia pomocy. Nie ulega bowiem wątpliwości, że powstała sytuacja - polegająca de facto na ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej - była następstwem działań władz publicznych.

Odpowiedź min. Waldemara Budy

Na wstępie pragnę podziękować za Pańskie zaangażowanie w sprawę ochrony interesów przedsiębiorców, którzy prowadzą swoją działalność gospodarczą na terenie Rzeczpospolitej. Los przedsiębiorców oraz rozwój gospodarki kraju należą do priorytetów Ministerstwa Rozwoju i Technologii.

Sytuacja wyżej wskazanej grupy przedsiębiorców była od samego początku jej wystąpienia przedmiotem rozmów międzyresortowych. Zapewniam Pana Rzecznika, że rząd na bieżąco monitoruje sytuację społeczno-gospodarczą pogranicza polsko-białoruskiego. Dnia 10 lutego br., z uwagi na ważny interes bezpieczeństwa państwa, zawieszono do odwołania ruch na przejściu granicznym z Białorusią w Bobrownikach. Odbiło się to negatywnie na sytuacji części przedsiębiorców działających w strefie przygranicznej w województwie podlaskim, szczególnie tych zajmujących się świadczeniem usług hotelarskich, gastronomicznych lub prowadzeniem sprzedaży detalicznej.

Spadła bowiem liczba odbiorców ich usług oraz towarów. W celu zniwelowania ww. przedsiębiorcom strat związanych z zamknięciem pobliskiego im przejścia granicznego, zostały przygotowane przepisy przewidujące rekompensatę.

W ustawie z dnia 12 października 1990 r. o ochronie granicy państwowej zostały wprowadzone rozwiązania umożliwiające przyznanie rekompensaty dla przedsiębiorców, którzy ucierpieli w związku z ograniczeniem w ruchu granicznym. Przedsiębiorcy mogą składać wnioski od 16 czerwca 2023 r.

Rekompensata przysługuje podmiotom z branży:

• gastronomii,
• wymiany walut,
• sprzedaży detalicznej towarów w sklepach, na straganach i targowiskach,
• świadczenia usług hotelarskich w rozumieniu ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach hotelarskich oraz usługach pilotów wycieczek i przewodników turystycznych,
• działalności agenta celnego
• a także rolnikom w rozumieniu art. 6 pkt 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, świadczącym usługi hotelarskie w rozumieniu ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach hotelarskich oraz usługach pilotów wycieczek i przewodników turystycznych, którzy prowadzą działalność gospodarczą w tym zakresie lub świadczą te usługi hotelarskie na obszarze gminy, w której położone jest przejście graniczne, w którym czasowo zawieszono ruch i którzy spełniają warunki określone w przepisach ustawy.

Warunkiem ubiegania się o rekompensatę jest niezaleganie z należnościami publicznymi. Wojewoda został dodatkowo wyposażony w uprawnienie modyfikacji wyżej opisanego zakresu podmiotowego pomocy w akcie prawa miejscowego. Warunkiem koniecznym do uzyskania rekompensaty jest wykazanie spadku przychodów o co najmniej 25% w stosunku do przychodu uzyskanego w tej gminie w jednym z dwóch miesięcy poprzedzających ten miesiąc albo w analogicznym miesiącu kalendarzowym ostatniego roku, w którym ruch na tym przejściu granicznym nie był czasowo zawieszony.

Rekompensatę ustala się w wysokości:

• 65% średniego miesięcznego przychodu płatnika składek lub rolnika, uzyskanego z prowadzonej przez niego działalności, o której mowa w ust. 1 pkt 1, lub ze świadczenia usług hotelarskich, o których mowa w ust. 1 pkt 2, na obszarze gminy, w której położone jest przejście graniczne, na którym czasowo zawieszono ruch, w okresie wybranych 3 z 6 miesięcy kalendarzowych bezpośrednio poprzedzających zawieszenie tego ruchu,

  albo

• odpowiadającej kwocie minimalnego wynagrodzenia, o którym mowa w ustawie z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę.

Rekompensata jest udzielana na wniosek płatnika składek lub rolnika składany do wojewody - właściwego ze względu na miejsce prowadzenia działalności gospodarczej lub świadczenia usług, Rekompensata będzie miała charakter pomocy de minimis.

Wniosek o rekompensatę należy złożyć nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym upłynął ostatni dzień miesiąca kalendarzowego, za który przysługuje rekompensata, jednakże sześciomiesięczny termin na złożenie wniosku za okres od stycznia 2023 r. - w przypadku przejścia granicznego Kuźnica Białostocka - Bruzgi i za okres od lutego 2023 r. - w przypadku przejścia granicznego Bobrowniki - Bierestowica, liczony jest od daty 16 czerwca 2023 r.

Co istotne, wojewoda, w szczególnie uzasadnionych przypadkach, może przyznać rekompensatę również innym podmiotom działającym na terenie powiatu, gdy okoliczności mające związek z czasowym zawieszeniem ruchu na przejściu granicznym, a zwłaszcza poziom strat, utraconych korzyści lub ciężkie położenie materialne, wskazują, że wymagają tego względy słuszności.

Opisane powyżej rozwiązania mają charakter generalny - dotyczą nie tylko przejścia zamkniętego w Bobrownikach, ale również potencjalnie przyszłych, analogicznych sytuacji. Ustawa zawierająca przepisy dotyczące rekompensaty została uchwalona w dniu 26 maja, w dniu 6 czerwca podpisana przez Prezydenta RP, a 16 czerwca weszły w życie przepisy ustawy dotyczące przyznawania rekompensat.

V.7100.8.2023