Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Prezes Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego informuje, że Pierwsza Prezes SN nie przekazuje Izbie akt spraw po wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej
• Rzecznik praw obywatelskich Marcin Wiącek prosi Pierwszą Prezes SN dr hab. Małgorzatę Manowską o stanowisko w sprawie
• Małgorzata Manowska odpisuje, że akta ośmiu spraw zostały przekazane do Trybunału Konstytucyjnego, a jednej - wypożyczone Nadzwyczajnemu Rzecznikowi Dyscyplinarnemu. Tym samym Pierwszy Prezes SN nie znajduje się aktualnie w posiadaniu tych akt - dodaje.

17 lutego 2023 r. RPO otrzymał pismo od Piotra Prusinowskiego, prezesa Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych SN z informacją o "przetrzymywaniu" przez Pierwszą Prezes SN akt spraw leżących we właściwości tej Izby. Ma to uniemożliwiać ich rozpoznanie przez wyznaczony skład sędziowski SN po zwróceniu akt przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej

Piotr Prusinowski pisał, że TSUE 22 grudnia 2022 r. wydał orzeczenie, a akta zwrócił do SN 18 stycznia 2022 r. Od tego czasu są one przetrzymywane przez Pierwszą Prezes SN i nie zostały przekazane IPiUS celem dalszego procedowania. W sprawach tych pozwanym jest Sąd Najwyższy, a sporny pozostaje status sędziów SN, powołanych do orzekania po zmianach wprowadzonych w 2018 r.

Pismo Prezesa IPiUS zostało przekazane również Pierwszej Prezes SN, a ponadto Prezesowi Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej oraz Prokuratorowi Generalnemu.

Mając na względzie okoliczność, że zasady obiegu akt spraw w SN są określone w stosownych przepisach - w trosce o prawo obywateli, będących stronami tych postępowań, do rozpatrzenia sprawy w rozsądnym terminie - Rzecznik Praw Obywatelskich prosi Małgorzatę Manowską o ustosunkowanie się do pisma Prezesa IPiUS SN.

Odpowiedź Małgorzaty Manowskiej, pierwszej prezes SN

W związku z pismem z dnia 22 marca 2023 r., sygn. VII.514.3.2023.JRO, w sprawie informacji Prezesa Sądu Najwyższego, kierującego pracą Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, Pana dr. hab. Piotra Prusinowskiego z dnia 14 lutego 2023 r., skierowanej m.in. do Rzecznika Praw Obywatelskich, uprzejmie wyjaśniam, co następuje.

W odpowiedzi na otrzymane przez Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego wezwanie z dnia 6 marca 2023 r., wydane na podstawie art. 71 ust. 1 ustawy z dnia 30 listopada 2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym, (Dz.U. z 2019 r. poz. 2393 t.j.), w dniu 9 marca 2023 r. akta spraw o sygn.: II PO 4/19, II PO 9/20, II PO 10/20, II PO 11/20, II PO 14/20, II PO 15/20, II PO 16/20, II PO 18/20 - zostały przekazane do Trybunału Konstytucyjnego. Akta sprawy o sygn. II PO 3/19 zostały natomiast 28 października 2022 r. wypożyczone Nadzwyczajnemu Rzecznikowi Dyscyplinarnemu. Tym samym, Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego nie znajduje się aktualnie w posiadaniu tych akt.

Mając również na względzie „precedensowy” charakter przedmiotowych spraw, zainicjowanych, w mojej opinii, wyłącznie z powodów czysto politycznych w celu naruszenia niezawisłości i niezależności niektórych sędziów Sądu Najwyższego, przeprowadzono analizę prawidłowości wyznaczania w nich składów orzekających. W pierwszej kolejności należy wyraźnie zaznaczyć, że Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych przyjęła je do rozpoznania z rażącym naruszeniem prawa, tj. art. 27 § 1 pkt 2 i art. 79 ustawy o Sądzie Najwyższym w brzmieniu obowiązującym na dzień ich wyznaczania. Przepisy te jednoznacznie określały właściwość i skład sądu w sprawach w zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych dotyczących sędziów Sądu Najwyższego. Izbą właściwą do prowadzenia tych postępowań była Izba Dyscyplinarna, orzekająca w składzie jednego sędziego w pierwszej instancji i trzech sędziów tej izby w drugiej instancji. Także w obecnym brzmieniu ustawy o Sądzie Najwyższym Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych nie jest właściwa w sprawach tego rodzaju, gdyż zgodnie z art. 27a § 1 pkt 3 wyłączną kompetencję do orzekania w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych dotyczących sędziów Sądu Najwyższego posiada Izba Odpowiedzialności Zawodowej.

Praktyka wyznaczania składów orzekających w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych była także jednoznacznie sprzeczna z Regulaminem Sądu Najwyższego w zakresie przydziału spraw. W szczególności naruszała ona zasady kolejności wpływu i przydziału spraw sędziom według listy alfabetycznej. Przydział ten odbywał się według reguł wewnętrznie obowiązujących w tej Izbie, które pozwalały na pełną dyskrecjonalność Prezesowi Izby w zakresie przydziału spraw m.in. oznaczonych sygnaturą „PO”.

Mając na względzie formuły retoryczne stosowane przez Prezesa SN kierującego pracą Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych można jedynie dodać, że „prawo nie rodzi się z bezprawia” (ex iniuria ius non oritur).

Ufam, że informacje przedstawione w trybie art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (Dz.U. z 2020 r. poz. 627 t.j.) uzna Pan Rzecznik za wystarczające.

VII.514.3.2023