Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• W polskich sądach brakuje ponad 700 sędziów. Zdaniem RPO takie braki (7 proc. ogółu) mają wpływ na przewlekłość rozstrzygania spraw ludzi
• Ministerstwo Sprawiedliwości poinformowało właśnie o uruchomieniu obsadzania tych wakatów
• Zapowiada też listę konkretnych zmian, które miałyby poprawić pracę sądów

Na wystąpienie RPO zwracające uwagę na problem wakatów odpowiedział 27 grudnia wiceminister Łukasz Piebiak.

Według stanu na dzień 30 września 2018 r. w sądach powszechnych wszystkich szczebli występowały wakaty na stanowiskach sędziowskich, asesorskich i referendarskich w następujących wielkościach:

Sędziowie

W celu zapewnienia obsady na zwolnionych stanowiskach sędziowskich do 5 września 2018 r. Minister opublikował obwieszczenia o 631 wolnych stanowiskach sędziowskich (w sądach rejonowych - 131, w sądach okręgowych - 413, w sądach apelacyjnych 87).

Do 11 października 2018 r. do podpisu Ministra Sprawiedliwości trafiły kolejne dwa projekty obwieszczeń dotyczących 20 stanowisk sędziowskich (w sądach rejonowych -4, w sądach okręgowych - 12, w sądach apelacyjnych - 4).

Należy również podkreślić, że informacje o prawie wszystkich zwalnianych stanowiskach sędziowskich są kierowane na bieżąco do publikacji w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej Monitor Polski.

Asesorzy

Na dzień 13 listopada 2018 r. nieobsadzonych było 100 stanowisk asesorskich. Stanowiska te zostały ujęte w wykazach stanowiących załączniki do zarządzeń Ministra Sprawiedliwości z dnia 6 września 2018 r. (Dz. Urz. Min. Sprawiedl. poz. 266) oraz z dnia 13 listopada 2018 r. (Dz. Urz. Min. Sprawiedl. poz. 316) i zostały przeznaczone dla egzaminowanych absolwentów aplikacji sędziowskiej prowadzonej przez Krajową Szkołę Sądownictwa i Prokuratury, którzy w dniu 30 listopada 2018 r. uczestniczyli w procedurze wyboru stanowiska asesorskiego.

Referendarze

W kwestii obsady na stanowiskach referendarskich uprzejmie informuję, że podane wyżej dane dotyczące wakatów uwzględniają 50 nowych etatów referendarskich utworzonych w dniu 1 sierpnia 2018 r. w związku z dodatkowymi zadaniami wynikającymi z uchwalonej w dniu 20 lipca 2018 r. ustawie o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności gruntów (Dz. U. z 2018 r. poz. 1716).

Pozostałe wakaty są rezultatem naturalnego ruchu kadrowego na stanowiskach referendarzy sądowych, spowodowanego w dużej mierze powołaniami osób wykonujących zawód referendarza sądowego na stanowiska sędziowskie albo asesorskie.

Powyższe dane wskazują, że podjęte działania powinny spowodować dostosowanie obsady na stanowiskach sędziowskich, asesorskich i referendarskich do poziomu, jaki jest charakterystyczny dla naturalnego ruchu kadrowego.

Jak resort sprawiedliwości chce usprawnić pracę sądów

Zdaniem ministra Piebiaka obsada na stanowiskach orzeczniczych jest tylko jednym z wielu czynników mających wpływ na wyniki pracy sądów.

Jego zdaniem wymaga odnotowania, że z inicjatywy Ministra Sprawiedliwości zostały opracowane projekty zmian w procedurach cywilnej i karnej. Rezultatem powinno być skrócenie czasu trwania postępowań przed sądami powszechnymi.

Projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw zakłada m.in.:

• odformalizowanie postępowania przed sądem przez selekcję świadków wnioskowanych do przesłuchania na tych, których stawiennictwo i bezpośrednie przesłuchanie jest niezbędne oraz na tych, co do których wystarczające jest ujawnienie protokołów zeznań z postępowania przygotowawczego;
• odstąpienie od obowiązku osobistego przeprowadzania oględzin i sprowadzania dowodów rzeczowych na salę rozpraw,
• przeciwdziałanie obstrukcji procesowej przez umożliwienie procedowania pod nieobecność oskarżonego. Przy czym usprawiedliwione niestawiennictwo nie będzie stanowić przeszkody do przeprowadzenia dowodu na rozprawie, zaś oskarżony będzie mógł wystąpić o uzupełniające przeprowadzenie dowodu. Uprawnienie to nie będzie przysługiwało, jeśli okaże się, że jego nieobecność była nieusprawiedliwiona,
• zmiana treści art. 119 § 1 k.p.k. pozwalająca na ułatwienie kontaktu z autorem pisma procesowego, który oprócz adresu pocztowego będzie zobligowany wskazać również numer telefonu, telefaksu i adres poczty elektronicznej - o ile go posiada, lub złoży oświadczenie o ich nieposiadaniu,
• skrócenie i odformalizowanie uzasadnień orzeczeń przez zastosowanie formularzy. Zmiana ta doprowadzi do skrócenia czasu sporządzania uzasadnień, ich tekstowej objętości, jak również spowoduje, że uzasadnienia będą bardziej czytelne dla uczestników postępowania,
• zniesienie obowiązku wskazywania dokumentów, które z mocy prawa, z chwilą zamknięcia przewodu sądowego, będą zaliczone w poczet materiału dowodowego,
• odstąpienie od ustnego sprawozdania podczas rozprawy odwoławczej w sytuacji, gdy stawili się jedynie uczestnicy postępowania. Sąd będzie mógł, na wniosek lub za zgodą obecnych stron, odstąpić od zreferowania sprawy, natomiast jeśli na rozprawę nikt się nie stawił, sąd będzie mógł w ogóle odstąpić od referowania sprawy.

Projekty ustaw o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw zakładają poprawę organizacji postępowania, przeciwdziałanie nadużywaniu prawa procesowego, usprawnienie postępowania dowodowego, zmiany w zakresie uzasadniania wyroków i optymalizację postępowania odwoławczego.

Przewiduje się również wprowadzenie do procedury cywilnej ogłoszeń sądowych w formie elektronicznej, efektywnego postępowania w sprawach gospodarczych oraz usprawnienie innych postępowań odrębnych, a także modyfikację przepisów o kosztach sądowych.