Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Rzecznik Praw Obywatelskich wraz ze współpracownikami przygotował ranking problemów w 2016 roku, które stanowiły największe zagrożenie z punktu widzenia przestrzegania praw człowieka i obywatela w naszym kraju. Wskazał też listę spraw, w których odnotowano wyraźny postęp bądź zapowiedziano pozytywne zmiany.

Ranking część I – zagrożenia

Zdaniem RPO, do najważniejszych zagrożeń należą:

1. Negatywny wpływ kryzysu konstytucyjnego na ochronę praw i wolności jednostki
2. Wprowadzanie rozwiązań ustawowych ograniczających prawa obywatelskie
3. Skala wykluczenia społecznego i bezdomności
4. Niedostateczna reakcja państwa na przypadki dyskryminacji i wzrastającą liczbę przestępstw motywowanych uprzedzeniami
5. Niestabilność procedury karnej i naruszenie zaufania obywateli do sądu
6. Wciąż nierozwiązane problemy dotyczące reprywatyzacji
7. Małoefektywny i niekompletny system wsparcia dla osób z niepełnosprawnościami oraz osób starszych
8. Niedostateczna ochrona praw kobiet i wsparcie dla ofiar przemocy
9. Sytuacja niektórych grup osób pozbawionych wolności
10. Problemy obywateli na rynku usług finansowych

Powyższe problemy oczywiście nie wyczerpują listy zagrożeń. Nie można też bezwzględnie stwierdzić, który z nich jest bardziej pilny do rozwiązania. Jest to wybór wynikający z analizy tysięcy skarg napływających do Biura RPO oraz oceny zmian w naszym kraju z punktu widzenia misji Rzecznika. Wiele z tych problemów jest sygnalizowane już od lat, Rzecznik podejmuje też odpowiednie, mieszczące się w jego kompetencjach działania. Jednak istotne efekty w dłuższym czasie może przynieść tylko właściwa polityka państwa, aktywność samorządów i determinacja społeczeństwa obywatelskiego. Dlatego opracowany przez nas i podawany do wiadomości publicznej ranking można traktować również jako listę wyzwań, przed którymi dzisiaj stoimy.

Ranking część II – pozytywy

RPO stara się dostrzegać każdy wysiłek, działanie czy deklarację prowadzącą do rozwiązywania najważniejszych problemów obywateli. Dlatego wskazuje też zdarzenia i obszary, gdzie widoczne są pozytywne zmiany bądź czynione są kroki w dobrym kierunku.

Zdaniem RPO, wyróżnić należy następujące działania:

1. Podniesienie płacy minimalnej oraz wprowadzenie minimalnej stawki godzinowej przy realizacji umów cywilnoprawnych
2. Stosowanie przez administrację rządową klauzul społecznych w zamówieniach publicznych
3. Program Rodzina 500+ 
4. Odszkodowania dla ofiar Stanu Wojennego
5. Ważna uchwała Sądu Najwyższego w sprawie „osoby najbliższej”
6. Wzmocnienia praw osób ubezwłasnowolnionych umieszczanych w domach pomocy społecznej
7. Zapowiadane zmiany przepisów dotyczących sumy gwarancyjnej przy obowiązkowych ubezpieczeniach od odpowiedzialności cywilnej
8. Starania władz dotyczące lepszej egzekucji alimentów

Rankingi RPO powstają od 2013 roku. Ich autorami są dyrektorzy poszczególnych zespołów problemowych w Biurze RPO. Na podstawie wskazanych przez nich problemów, opracowana została zbiorcza informacja o najważniejszych sprawach w kraju z punktu widzenia praw człowieka i obywatela.