Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Rzecznik Praw Obywatelskich wystąpił do Ministra Sprawiedliwości w sprawie doręczania pism sądowych w postępowaniu karnym.

Wnioski i skargi wpływające do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich świadczą o tym, że problem doręczeń w postępowaniu karnym jest bardzo złożony i dotyczy nie tylko osób z niepełnosprawnością, ale także innych osób, które z różnych przyczyn nie mogą osobiście odebrać pisma sądowego.

Z dniem 1 lipca 2015 r. wyłączono możliwość doręczania pism sądowych istotnych dla oskarżonego w drodze tzw. doręczenia pośredniego oraz za pośrednictwem telefaksu lub poczty elektronicznej. Zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania karnego pisma takie jak np. zawiadomienie o terminie pierwszej rozprawy głównej bądź zawiadomienie o terminie posiedzenia w przedmiocie warunkowego umorzenia postępowania, można doręczyć oskarżonemu osobiście albo poprzez dwukrotne awizowanie. Co istotne, treść rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie szczegółowych zasad i trybu doręczania pism organów procesowych w postępowaniu karnym wskazuje, że awizowaną przesyłkę można wydać pełnomocnikowi ustanowionemu na podstawie przepisów Prawa pocztowego wyłącznie, jeśli adresat jest adwokatem lub radcą prawnym.

Jeśli zaś chodzi o osoby nieprzebywające w miejscu swego zamieszkania, ich sytuację regulują przepisy Kodeksu postępowania karnego. Osoba przebywająca za granicą ma obowiązek wskazania adresata do doręczeń w kraju. Z kolei osoba, która nie przebywa w miejscu zamieszkania, lecz nie opuściła Polski winna podać organowi prowadzącemu postępowanie aktualny adres. Unormowania te jednakże mogą znaleźć zastosowanie jedynie w sytuacji, gdy dana osoba wie o toczącym się postępowaniu karnym.

W ocenie Rzecznika niezrozumiała jest decyzja ustawodawcy o przyznaniu możliwości odbioru awizowanych pism przez pełnomocnika pocztowego jedynie adwokatom i radcom prawnym. Zdaniem Rzecznika nie istnieją przekonujące powody dla wyłączenia możliwości odebrania awizowanego pisma przez należycie umocowanego pełnomocnika pocztowego. Ochrona praw uczestników postępowania wymaga, aby niezawinione przez nich nieodebranie korespondencji wysłanej przez organ procesowy nie kończyło się automatycznie uznaniem za doręczenie, bowiem uniemożliwia to takiej osobie zapoznanie się z treścią pisma i efektywną obronę jej praw. Wskazane wydaje się więc rozszerzenie możliwości odebrania awizowanego pisma przez pełnomocnika pocztowego na każdą osobę, podobnie jak ma to miejsce w postępowaniu cywilnym.

Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o rozważenie podjęcia stosownych działań legislacyjnych oraz o przedstawienie stanowiska w sprawie.