NEWSLETTER 16-23 MAJA 2016
PRAWA I WOLNOŚCI OBYWATELSKIE, WYMIAR SPRAWIEDLIWOŚCI
Nagroda im. Pawła Włodkowica dla prof. Thomasa Buergenthala
Laureatem nagrody Rzecznika Praw Obywatelskich im. Pawła Włodkowica za rok 2015 został prof. Thomas Buergenthal. Podczas uroczystości w Muzeum Historii Żydów Polskich Polin 23 maja nagrodę laureatowi wręczył dr Adam Bodnar, a laudację wygłosił prof. Zdzisław Kędzia z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. - Życiorys Pana Profesora uświadamia nam, dlaczego warto się zajmować prawami człowieka - mówił podczas uroczystości Adam Bodnar. - To wielki zaszczyt móc nagrodzić osobę, która tak wiele zrobiła [więcej].
Adam Bodnar na Dzień Wymiaru Sprawiedliwości
- Z okazji Dnia Wymiaru Sprawiedliwości składam najlepsze życzenia wszystkim, którzy na co dzień uczestniczą w systemie sprawowania wymiaru sprawiedliwości: sędziom, prokuratorom, adwokatom, radcom prawnym, komornikom, notariuszom, kuratorom sądowym, protokolantom. Wszystkim, którzy codziennie pracują na rzecz realizacji art. 45 Konstytucji - aby sądy były niezależne, aby sędziowie byli niezawiśli, a wszyscy uczestnicy wymiaru sprawiedliwości mieli godne warunki pracy. Takie przesłanie opublikował 23 maja na Youtube rzecznik praw obywatelskich Adam Bodnar [więcej].
Opinia RPO o projekcie ustawy antyterrorystycznej
Rzecznik przekazał Marszałkowi Sejmu RP opinię w sprawie projektu ustawy o działaniach antyterrorystycznych. Opinia RPO powstała po publicznych konsultacjach, na które Adam Bodnar zaprosił wszystkich zainteresowanych tematem. Rzecznik podkreślił w opinii, że nie krytykuje samej idei porządkowania uprawnień służb, bo może to wpłynąć na ograniczenie przestępczości i wzrost poczucia bezpieczeństwa obywateli. Jednak hasło walki z terroryzmem nie może oznaczać nieuzasadnionej i nieproporcjonalnej ingerencji w prawa i wolności człowieka [więcej].
RPO pyta o szczegóły niezgodnych z prawem działań bądź zaniechań służb specjalnych w latach 2007-15
Rzecznik Praw Obywatelskich z ogromnym zaniepokojeniem przyjął zawarte w wystąpieniu Ministra Mariusza Kamińskiego podczas posiedzenia Sejmu RP 11 maja 2016 roku, informacje o szerokim zakresie inwigilowania różnych grup społecznych i osób w latach 2007 – 2015 przez służby specjalne oraz zaniechaniach podejmowania działań przez te służby w przypadkach, gdy ich prowadzenie było nieodzowne. Rzecznik zwrócił się do Ministra Kamińskiego o wskazanie bliższych danych odnoszących się do konkretnych przypadków niezgodnych z prawem działań i zaniechań służb specjalnych [więcej].
Prawo dzieci do alimentów – wspólny apel RPO i Rzecznika Praw Dziecka
Rzecznik Praw Obywatelskich oraz Rzecznik Praw Dziecka we wspólnym apelu do Ministra Rodziny ponownie zwracają uwagę na problem pomocy dzieciom uprawnionym do alimentów. Poziom zadłużenia wobec osób uprawnionych do alimentów wynosi około 10 mld zł, a liczba rodziców, którzy nie płacą na swoje dzieci to 300 tys. osób. Zdaniem Rzeczników niezbędne jest przeprowadzenie ogólnopolskiej kampanii społecznej, która pozwoli na zmianę postaw społecznych i pomoże w realizacji prawa dzieci do alimentów [więcej].
Rzecznik podjął z urzędu sprawę mężczyzny, który zmarł we wrocławskim komisariacie
Rzecznik podjął z urzędu sprawę śmierci Igora S., 25-latka, który 15 maja zmarł na komisariacie we Wrocławiu. Mężczyzna kilkadziesiąt minut wcześniej został porażony paralizatorem przez funkcjonariuszy Policji. RPO m.in. zwróci się o udzielenie stosownych informacji i wyjaśnień do Prokuratury Okręgowej we Wrocławiu i Komendanta Wojewódzkiego Policji.
Sprawy napaści na zagranicznych studentów
RPO będzie monitorował postępowanie w sprawach napaści na zagranicznych studentów w Bydgoszczy i pobicia Czeczenki w Łomży. Do zdarzeń tych doszło na początku maja. W obu przypadkach doniesienia medialne sugerują, że sprawcy mogli kierować się nienawiścią na tle narodowościowym, etnicznym lub wyznaniowym [więcej].
Prawo urzędników do wyrażania swoich opinii
Po tym, jak grupa posłów PiS wystąpiła do Rzecznika o „zbadanie zasadności nałożonego na Dyrektora Zespołu Orzecznictwa i Studiów Biura Trybunału Konstytucyjnego [Kamila Zaradkiewicza] zakazu wypowiadania się w mediach publicznych oraz skierowanej do niego propozycji ustąpienia z dotychczas pełnionej funkcji, z punktu widzenia zgodności tych działań ze standardami ochrony praw człowieka wynikającymi z Konstytucji RP, ustaw oraz Europejskiej Konwencji Praw Człowieka”, Rzecznik podjął sprawę i bada, jak wygląda kwestia prawa urzędników do wyrażania swoich opinii [więcej].
Prawo do odpoczynku w święta
Zakaz pracy w święta w placówkach handlowych powinien obejmować nie tylko pracowników (osoby zatrudnione na umowy o pracę), ale także tych, którzy pracują na podstawie umów prawa cywilnego i w ramach samozatrudnienia, jeśli wykonują prace w warunkach podobnych do zatrudnienia pracowniczego. Wynikające z Konstytucji Prawo do dni wolnych od pracy dotyczy bowiem nie tylko pracowników w rozumieniu kodeksu pracy, ale również innych osób wykonujących pracę zarobkową. Rzecznik wystąpił do Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej o dokonanie odpowiedniej zmiany przepisów [więcej].
Opinie w sądowych sprawach rodzinnych
Zamiast rodzinnych ośrodków diagnostyczno-konsultacyjnych pojawiły się opiniodawcze zespoły sądowych specjalistów, działające w sądach okręgowych pod nadzorem Ministra Sprawiedliwości. Nowa ustawa nie określa jednak organizacji ani metod pracy tych zespołów. Budzi to niepokój obywateli, którzy wskazują na problemy powstające w toku postępowań sądowych w sprawach rodzinnych. Rzecznik zwrócił się w tej sprawie do Ministra Sprawiedliwości [więcej].
O prawach najbiedniejszych lokatorów
Resort Infrastruktury i Budownictwa dostrzega zgłoszony przez Rzecznika problem niewystarczającej ochrony praw najbiedniejszych lokatorów. Chodzi m.in. o osoby oczekujące na lokale socjale, przyznane im przez sądy w wyrokach eksmisyjnych, od których gminy domagają się zwrotu odszkodowań wypłaconych właścicielom kamienic oraz dłużników eksmitowanych do schroniska bądź noclegowni z tego powodu, że gmina w terminie 6 miesięcy nie wskazała im tymczasowego pomieszczenia. W odpowiedzi na trzy wystąpienia RPO zgłoszone m.in. po spotkaniach regionalnych w Poznaniu Minister zapowiada prace nad zmianą przepisów, tak by lepiej chroniły najsłabszych [więcej].
Program 500 plus a ochrona danych osobowych
RPO z satysfakcją odnotowuje rozwiązania prawne i finansowe, które stanowią wsparcie dla rodzin. Niektóre rozwiązania przyjęte w ustawie wprowadzającej program Rodzina 500 plus budzą jednak wątpliwości z punktu widzenia ochrony prywatności i danych osobowych. Zastrzeżenia Rzecznika budzi również sam przebieg procesu legislacyjnego, a zwłaszcza brak konsultacji z Generalnym Inspektorem Danych Osobowych. RPO zwrócił się w tej sprawie do Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej [więcej].
Niejasna procedura wpisu do rejestru wyborców
Procedura wpisu do rejestru wyborców nie uwzględnia szczególnej sytuacji osób nigdzie niezamieszkałych, przebywających stale na terenie gminy. Niejasne przepisy interpretowane są w sposób niejednolity, odmienna jest też praktyka ich stosowania. Problemy z udziałem w głosowaniu zgłaszają Rzecznikowi także obywatele Unii Europejskiej niebędący obywatelami polskimi, zameldowani na pobyt stały w Polsce, a także obywatele polscy stale mieszkający na obszarze gminy, ale zameldowani na pobyt stały w innej miejscowości. RPO zwrócił się w sprawie tych problemów do Przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej [więcej].
Kontrole w organizacjach pożytku publicznego
Minister uprawniony do przeprowadzania kontroli organizacji pożytku publicznego nie wydaje w sprawie decyzji, którą organizacja mogłaby zaskarżyć do sądu administracyjnego. Organ kontrolujący sporządza jedynie wystąpienie pokontrolne, wskazując stwierdzone uchybienia i określa termin ich usunięcia. Gdy organizacja nie usunie tych uchybień, organ kontrolujący może nawet wystąpić do sądu rejonowego o wykreślenie organizacji pożytku publicznego z Krajowego Rejestru Sądowego. Rozwiązanie to odbiera organizacjom prawo do sądu. Rzecznik wystąpił w sprawie tego problemu do Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej [więcej].
Wspólny samorząd zawodowy lekarzy i lekarzy dentystów
Rzecznik zwrócił się do Ministra Zdrowia z prośbą o ocenę, czy lekarze dentyści są właściwie reprezentowani w ramach wspólnego z lekarzami samorządu zawodowego. W skargach do RPO lekarze dentyści wskazują, że decyzje o tym, kto będzie reprezentował ich grupę zawodową w organach samorządowych, podejmują w zdecydowanej większości osoby wykonujące zawód lekarza [więcej].
O zatrudnianiu lekarzy obcokrajowców spoza UE
Rzecznik w wystąpieniu do Ministra Zdrowia zwrócił uwagę na trudności z zatrudnianiem lekarzy obcokrajowców spoza UE, podczas gdy w Polsce brakuje lekarzy specjalistów, co przekłada się na utrudnienia w dostępie pacjentów do leczenia. W odpowiedzi Minister przedstawił działania podejmowane w celu diagnozowania i rozwiązywania problemów polskiego systemu kształcenia lekarzy i lekarzy dentystów [więcej].
O problemach osób uzależnionych
„Iniekcyjni użytkownicy substancji psychoaktywnych – identyfikacja problemów i potrzeb na przykładzie pięciu polskich miast: Warszawa, Kraków, Gdańsk, Poznań i Lublin” to tytuł raportu z badań przeprowadzonych przez Magdalenę Bartnik - prezes Fundacji Redukcji Szkód, Agatę Kwiatkowską z Fundacji Edukacji Społecznej oraz Agnieszkę Karlińską z Instytutu Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego. Podczas spotkania w Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka przedstawiono najważniejsze wnioski i zalecenia zawarte w tym opracowaniu [więcej].
Dostęp młodzieży do świadczeń ginekologicznych
Przedstawiciele organizacji pozarządowych wskazują na potrzebę zmiany regulacji prawnych dotyczących samodzielnego dostępu małoletnich pacjentów do świadczeń ginekologicznych. W związku z napływającymi w tej sprawie sygnałami Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się o opinię do Rzecznika Praw Pacjenta, Rzecznika Praw Dziecka oraz Konsultanta Krajowego w Dziedzinie Ginekologii i Położnictwa. Teraz otrzymał odpowiedzi [więcej].
Marihuana medyczna – przesłanie RPO do uczestników konferencji „Cannabis w Teorii i Praktyce”
Dlaczego warto rozmawiać o medycznej marihuanie? Na konferencję „Cannabis w Teorii i Praktyce: nauka, medycyna prawo”, która odbyła się 21 maja we Wrocławiu z inicjatywy Fundacji Krok po Kroku, Adam Bodnar przesłał uczestnikom swoją wypowiedź [dostępna jest ona w serwisie Youtube].