Prawa i wolności obywatelskie, wymiar sprawiedliwości

ARTYKUŁ 212 KK. Rzecznik Praw Obywatelskich zaprasza na debatę „Wolność słowa a zniesławienie. Artykuł 212 kk – co dalej: znieść? poprawić? znaleźć inne rozwiązanie?” 5 marca 2019 r. (wtorek), godz. 17.00-19.00 w siedzibie RPO – Warszawa ul. Długa 23/25. Prosimy o zgłoszenia pod adresem: anna.grzelak@brpo.gov.pl. Z przyczyn organizacyjnych bez tego nie będzie można wejść na spotkanie. Będzie ono także transmitowane on-line na stronie rpo.gov.pl, ale zdalnie nie będzie można zabierać głosu (więcej szczegółów)

SPRAWA PANA LUCJANA – TEGO NIE MOŻNA PRZEGAPIĆ

Historia pana Lucjana zawarta jest tylko w dokumentach – nie mieliśmy okazji go poznać.

10 lat temu trafił do szpitala psychiatrycznego w ramach tzw. środka zabezpieczającego po tym, jak ukradł rower. Lekarze psychiatrzy uznali, że z powodu swojego stanu nie mógł odpowiadać karnie. O losie pana Lucjana zadecydował sąd na podstawie pisemnej opinii psychologa, który pana Lucjana nie zbadał, tylko przejrzał jego akta.

Sąd uznał – choć tego dobrze nie uzasadnił – że kradzież roweru ma znaczną społeczną szkodliwość. I bezterminowo zamknął pana Lucjana w szpitalu. Pan Lucjan się nie odwołał.

Na tym sprawa by się skończyła, gdyby nie wizytacje prewencyjne RPO – jego eksperci odwiedzają miejsca pozbawienia wolności, w tym szpitale psychiatryczne, sprawdzając, czy nie dochodzi tam do naruszeń praw człowieka. I tak natrafili na akta pana Lucjana.

Akta natychmiast trafiły do Zespołu Prawa Karnego BRPO i Rzecznik w grudniu 2018 r. złożył w tej sprawie kasację.

Sąd Najwyższy w tym tygodniu przyznał rację: pan Lucjan nie powinien był zostać w taki sposób pozbawiony wolności. 10 lat za rower?

Jest już wolny.

więcej o sprawie pana Lucjana. Tu też – więcej podobnych przypadków, jakie znalazł RPO

Poprawienie standardów ochrony zdrowia psychicznego i prawdziwa ochrona praw osób chorujących to jedno z ważniejszych wyzwań, jakie stoją przed Polską.

Eksperci wspierający RPO wskazują, że psychiatria potrzebuje dziś pilnie miliarda złotych. Coraz bardziej palące jest też poprawienie sytuacji biegłych sądowych.

Ponieważ zasoby SERWISU RPO.GOV.PL są teraz porządnie skategoryzowane, można dowiedzieć się, co RPO wie o sytuacji psychiatrii (https://www.rpo.gov.pl/pl/kategoria-tematyczna/zdrowie-psychiczne) albo dlaczego sprawa biegłych jest taka ważna (https://www.rpo.gov.pl/pl/kategoria-tematyczna/biegli-sądowi)

Nasza baza informacji ma też narzędzie ułatwiające przeszukiwanie jej: https://www.rpo.gov.pl/sprawy-wazne-dla-obywateli. Pozwala na wybieranie kilku kryteriów na raz.

LUDZIE I ROSNĄCE LOTNISKA. CZY WŁAŚCICIELE DOMÓW ZYSKAJĄ REALNĄ SZANSĘ NA ODSZKODOWANIA ZA HAŁAS? OŚWIADCZENIE RPO

Parlament poprawia właśnie ustawę, którą przed rokiem z wniosku RPO Trybunał Konstytucyjny uznał za niekonstytucyjną, bo dawała tylko dwa lata na złożenie wniosku o odszkodowanie. Termin biegł od wydania decyzji pozwalającej dopiero na budowę, więc ludzie często nawet nie wiedzieli, że jest powód, by w cichej okolicy domagać się odszkodowań za hałas.

Parlament do 15 marca powinien zmienić te przepisy. Początkowo projekt dawał mieszkańcom realną szansę na uzyskanie odszkodowań, teraz jednak coraz bardziej zmierza w stronę ochrony interesów przedsiębiorców i państwa. Rzecznik Praw Obywatelskich wyraża zaniepokojenie tym faktem [WIĘCEJ]

Uciążliwe inwestycje to problem, na który ludzie zwracają uwagę RPO w wielu miejscach Polski. W TYM MIEJSCU CHCIELIBYŚMY ZWRÓCIĆ PAŃSTWA UWAGĘ NA TO, JAK SKORZYSTAĆ Z ZEBRANEJ PRZEZ NAS WIEDZY

Komunikaty W SERWISIE RPO.GOV.PL są teraz skategoryzowane tak, by było wiadomo:

jakiego prawa gwarantowanego przez Konstytucję dotyczą,
jaki temat poruszają,
jakie działania podjął RPO (interwencja, wystąpienie do władz z diagnozą, sprawa w sądzie, spotkanie regionalne…).

Klikając na taką kategorię można szukać kolejnych aktywności RPO. Na przykład w przypadku tekstów o odszkodowaniach i uciążliwych inwestycjach można więc sprawdzić,

jak zdaniem RPO realizowane jest prawo do własności (art. 64 Konstytucji),
jakie działania podejmował Rzecznik w sprawie uciążliwych inwestycji oraz co jego Biuro wie w tej sprawie,
a także, co było przedmiotem innych wystąpień RPO.

Nasza baza informacji ma też narzędzie ułatwiające przeszukiwanie jej: https://www.rpo.gov.pl/sprawy-wazne-dla-obywateli

Pozwala na wybieranie kilku kryteriów na raz (np. art. 64 i uciążliwe inwestycje)

PRAWO DO PRYWATNOŚCI, Art. 51 Konstytucji

Zdaniem TVP osoby, które regularnie uczestniczą w demonstracjach, są osobami publicznymi. TVP ma zatem prawo pokazywać ich wizerunek w taki sposób, jak zrobiły to „Wiadomości” 4 lutego (więcej o liście prezesa TVP)

Mieszkańców Krakowa zaniepokoił pomysł umieszczenia przez miasto 3500 kamer w dzielnicy Prądnik Czerwony, a docelowo – 100 000 kamer w całym mieście. Co z ich prawem do prywatności? – RPO pyta prezydenta Krakowa. (więcej)

IPN działa opieszale podczas tzw. autolustracji. Oczekiwanie sądu na stanowisko Instytutu może trwać miesiącami, a w tym czasie osoba lustrowana pozostaje napiętnowana jako współpracownik służb PRL. (więcej)

MEDIA I WŁADZA. WOLNOŚĆ SŁOWA, Art. 54 Konstytucji

Interwencja po ujawnieniu w „Wiadomościach” TVP wizerunków protestujących. Prawo mówi wyraźnie, w jakich okolicznościach można ujawniać czyjś wizerunek. Żadna z tych okoliczności nie wystąpiła w przypadku osób protestujących przed siedzibą TVP Info. RPO poprosił Krajową Radę Radiofonii i Telewizji o interwencję w sprawie materiału TVP z 4 lutego 2019 r., a szefa TVP – o wyjaśnienia. [więcej]

RPO pyta policję o przebieg incydentu pod gmachem TVP, gdy grupa osób zablokowała samochód Magdaleny Ogórek, kierując wobec niej groźby i wyzwiska. Rzecznik prosi też o informacje o interwencji policjantów wobec tych osób, w tym – ile osób wylegitymowano i jakie podjęto wobec nich czynności. [więcej]

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie podzielił stanowisko dziennikarza OKO.press niewpuszczonego do Sejmu oraz RPO. Stwierdził bezskuteczność czynności polegającej na odmowie wstępu na posiedzenie Sejmu. (więcej)

EMERYTURY, Art. 67 Konstytucji

Ubezpieczenia społeczne twórców. Wicepremier wyjaśnia, co się znajdzie w rządowym projekcie. Problemem RPO zajmuje się od kilku lat, dostaje sygnały w tej sprawie w skargach i na spotkaniach regionalnych. (więcej)

ZASADA PRAWORZĄDNOŚCI, Art. 2 Konstytucji

Tajemnica tłumaczy w postępowaniu karnym jest niewystarczająco chroniona – wskazuje RPO i występuje w tej sprawie do Ministra Sprawiedliwości. (więcej)

RPO ostrzega przed niezamierzonymi skutkami rządowego projektu zmian Kodeksu karnego: sędziowie będą zmuszeni wydawać surowsze kary o konkretnej wysokości, więźniów będzie więc w Polsce więcej, mimo że policja regularnie raportuje o spadku przestępczości (więcej)

ŻYCIE, RODZINA, ART. 30, 38, 47 KONSTYTUCJI

Pieszy wchodzący na przejście - z pierwszeństwem przed pojazdem. Wystąpienie RPO z propozycją zmiany przepisów – efekt współpracy z organizacjami pozarządowymi. [więcej]

Prawa uczniów pełnoletnich. RPO pyta kuratoria, czy uczniowie zgłaszają problemy, o których mówią Rzecznikowi na spotkaniach. [więcej]

RPO za doprecyzowaniem senackiego projektu w sprawie zaprzeczenia ojcostwa. [więcej]

Rzecznik Praw Obywatelskich podjął sprawę nieodpowiedniej reakcji policjantów w Łodzi na zgłoszenie przez młodą kobietę usiłowania gwałtu i pobicia. Policja musi mu formalnie odpowiedzieć, wskazując co się zdarzyło i jaka była jej reakcja. (więcej)

W 2017 r. w Polsce wykonano łącznie 1057 legalnych zabiegów przerwania ciąży – ani jednego w województwie podkarpackim. W ocenie RPO może to wskazywać na brak rzeczywistego dostępu do legalnej aborcji w tym regionie – co narusza prawa pacjentek. (więcej)

RÓWNE TRAKTOWANIE, Art. 32, Art. 33 Konstytucji

Płeć jest jednym z kluczowych czynników związanych z molestowaniem, molestowaniem seksualnym i przemocą seksualną. W Międzynarodowym Dniu Kobiet i Dziewcząt w Nauce RPO zaprezentował raport z badań na temat zjawiska molestowania wśród studentek i studentów. (więcej)

Osoby transpłciowe nie muszą pozywać swych dzieci w sprawie o ustalenie płci. Wyrok SN w sprawie, do której RPO przystąpił po stronie obywatela. [więcej]

NIE WIEMY, ŻE JESTEŚMY DYSKRYMINOWANI? Większość Polaków twierdzi, że nie jest narażona na dyskryminację. Ale czy wiemy, czym jest dyskryminacja? Raczej nie – wynika z badań przeprowadzonych na zlecenie Rzecznika Praw Obywatelskich przez Kantar Public. Wyniki zaprezentowaliśmy 1 marca – w Międzynarodowym Dniu bez Dyskryminacji. (więcej)

RPO gratuluje Warszawie „Polityki Miejskiej Na Rzecz Społeczności LGBT+”. Tak się walczy z dyskryminacją! (więcej)

CZY MSWiA UZNA ARGUMENTY PONAD 1500 OSÓB, które poskarżyły się do Rzecznika Praw Obywatelskich na umieszczenie w nowym wzorze paszportu hasła „Bóg, Honor, Ojczyzna”? Zdaniem skarżących narusza to ich wolność sumienia i wyznania. Zwłaszcza że dewiza znajduje się w obrysie hologramu zdjęcia, co może prowadzić do utożsamienia wizerunku człowieka z konkretnym światopoglądem. (więcej)

PRAWA OSÓB Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIAMI, Art. 69 Konstytucji

RPO do prezydenta Warszawy w sprawie mamy Filipa i kosztów dowozu przedszkolaków z niepełnosprawnością na zajęcia. [więcej]

Opiekunowie osób z niepełnosprawnościami mają problem ze świadczeniem pielęgnacyjnym, gdy wygasa orzeczenie o niepełnosprawności podopiecznego. [więcej]

Państwo nie wspiera rodziców dziecka z niepełnosprawnością w kryzysie psychicznym, gdy skończy 18 lat. RPO wnosi o szeroką międzyresortową dyskusję, jak systemowo rozwiązać ten problem. (więcej)

ZAPOMNIANI OPIEKUNOWIE? Ponad 2 mln Polek i Polaków opiekuje się starszymi lub niepełnosprawnymi członkami rodziny. Państwo o tych opiekunach nie pamięta – poza zasiłkami dla niektórych. RPO apeluje o całościowy program dla opiekunów rodzinnych do minister rodziny pracy i polityki społecznej. (więcej)

LOKATORZY, Art. 64, 75 Konstytucji

Sprawa książeczek mieszkaniowych. RPO pyta ministra, co zrobił przez rok od swych zapowiedzi. (więcej)

Rzecznik w obronie praw wszystkich właścicieli wywłaszczonych pod cel publiczny. [więcej]

Głośne całonocne imprezy w sąsiedztwie domu. SKO uchyliło decyzję starosty o zmniejszeniu hałasu. RPO popiera sprawę mieszkańców. [więcej]

SKARGA NADZWYCZAJNA RPO. Niezgodny z prawem nakaz zapłaty po wymianie rur – RPO wniósł skargę nadzwyczajną, bo tylko tak można naprawić błąd sądu. (więcej)

OCHRONA ŚRODOWISKA, Art. 74 Konstytucji

RPO przystąpił do sprawy zamkniętego składowiska odpadów, z którego wciąż trucizny wydostają się do środowiska. Rozprawa przed WSA w Warszawie – w poniedziałek (szczegóły sprawy)

STUDENCI, UCZELNIE NAUKA, ART. 70 Konstytucji

Dlaczego w Wyższej Szkole Kultury Społecznej i Medialnej w Toruniu informatykę czy politologię można studiować z opinią proboszcza? RPO do wicepremiera Gowina. [więcej]

PRAWA OSÓB POZBAWIONYCH WOLNOŚCI, Art. 40, 41, 42 Konstytucji

Widzenia osób pozbawionych wolności z adwokatami w aresztach śledczych i więzieniach odbywają się pod nadzorem monitoringu. Zagraża to prawu do obrony. (więcej)

Osoby umieszczane w aresztach skarżą się, że policja stosuje tortury, aby zmusić ich do przyznania się do przestępstw – co nie znajduje odzwierciedlenia w ich dokumentacji medycznej. Według Rzecznika potrzebne są rzetelne zasady dokumentowania obrażeń osób przyjmowanych do aresztu. (więcej)

Rzecznik: badania zatrzymanego w obecności policjanta powinny być wyjątkiem. Taka sytuacja ingeruje w konstytucyjne prawo do prywatności i powinna być uregulowana w ustawie. (więcej)

Ustawa przewidująca bezterminowe umieszczanie osób stwarzających zagrożenie w Ośrodku w Gostyninie musi być znowelizowana, a koncepcja Ośrodka – zweryfikowana. Rzecznik wystąpił w tej sprawie do premiera Mateusza Morawieckiego. (więcej)