PRAWA I WOLNOŚCI OBYWATELSKIE, WYMIAR SPRAWIEDLIWOŚCI
70-letni pan Zygmunt został 22 sierpnia 2018 r. pobity na komisariacie w Rykach przez policjantów, którzy podejrzewali, że zbezcześcił grób ich kolegi. Fakt pobicia ujawnili przebywający tam akurat z niezapowiedzianą wizytacją eksperci Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur, działającego w ramach Biura RPO. Zapewnili panu Zygmuntowi pomoc lekarską i udokumentowali zdarzenie. 27 sierpnia RPO przesłał zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa do prokuratury. (więcej)
Mimo zastrzeżeń do ustaw o SN Rzecznik Praw Obywatelskich wniósł na podstawie zmienionych przepisów pierwszą skargi nadzwyczajnej do Sądu Najwyższego. Chodzi o sprawę rodziny, której sądy wydał w ciągu kilku lat dwie sprzeczne ze sobą decyzje spadkowe. RPO podkreśla, że w tym przypadku naruszone zostały konstytucyjne prawa tych osób - znaleźli się w sytuacji, w jakiej nie powinien się znaleźć obywatel demokratycznego państwa prawnego. (więcej)
Prezydent Andrzej Duda odpowiedział na propozycje RPO z 2017 r., jak usprawnić działania wymiaru sprawiedliwości i zmniejszyć uciążliwości dla obywateli. Prezydent odsyła rzecznika do Ministra Sprawiedliwości, bo leży to w jego gestii. (więcej)
Rzecznik przedstawił „Białą księgę”, świadectwo zmiany ustroju państwa polskiego - nie mocą zmiany Konstytucji, lecz niekonstytucyjnych ustaw. 1174-stronicowa publikacja RPO jest zbiorem dokumentów i wystąpień kierowanych przez Rzecznika oraz uzyskiwanych odpowiedzi. (więcej)
RPO ma poważne zastrzeżenia co do proporcjonalnego charakteru wyborów do Parlamentu Europejskiego po nowelizacji Kodeksu wyborczego. Przedstawił krytyczne stanowisko w sprawie prezydentowi Andrzejowi Dudzie, który dostał ustawę do podpisania (ostatecznie ją zawetował). (więcej)
Osobom bezdomnym nadal odmawia się wpisu do rejestrów wyborców. Mimo deklaracji z 2016 r., MSWiA nie zmieniło przepisów w tej sprawie. RPO wystąpił do Państwowej Komisji Wyborczej o zagwarantowanie praw wyborczych osób nigdzie niezamieszkałych. (więcej)
Zgodna z postulatami RPO jest możliwość ubiegania się o tzw. natychmiastowe alimenty - co przewiduje projekt nowelizacji prawa rodzinnego autorstwa resortu sprawiedliwości. Rzecznik popiera też propozycję wprowadzenia mediacji w sprawach o rozwody i o separację. Krytycznie ocenia zaś możliwość zawieszania sprawy o rozwód więcej niż raz, jeśli sąd widzi szanse na utrzymanie małżeństwa. (więcej)
Do polskiego prawa nadal nie wprowadzono tzw. dyrektywy niewinnościowej z 2016 r. - pisze RPO do resortu sprawiedliwości. Rekomenduje ona, by wszystkie wątpliwości w postępowaniu karnym rozstrzygać na korzyść podejrzanego i oskarżonego - polskie prawo mówi dziś tylko o wątpliwościach „nie dających się usunąć” i jedynie wobec oskarżonego. (więcej)
Rzecznik wnosi, by funkcjonariusze Straży Leśnej uzyskali status funkcjonariuszy publicznych. Nie mając go, nie mogą być ścigani za przekroczenie obowiązków, np. przez nieuprawnione używanie siły wobec protestujących przeciw wycince Puszczy Białowieskiej. (więcej)
Uniknięcie nadużyć w reprywatyzacji poprzez zmianę prawa administracyjnego jest trudne, a resort sprawiedliwości pracuje nad kompleksową ustawą reprywatyzacyjną. To odpowiedź MSWiA na kolejne wystąpienie RPO w sprawie poprawienia przepisów dotyczących reprywatyzacji. (więcej)
Jeśli mieszkańcy gminy czują się zagrożeni nielegalnym składowiskiem odpadów, to wspólnie nic nie poradzą, bo samorządów nie stać na samodzielne usuwanie składowisk, gdy uchyla się od tego ich posiadacz. RPO wystąpił w tej sprawie do Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. (więcej)
Ci, którzy stracili prawo jazdy za kierowanie na „podwójnym gazie”, mogą ubiegać się o jego zwrot. Za zgodą sądu mogą wtedy prowadzić pojazdy z blokadą alkoholową. Według RPO przepis ten stosowany jest za rzadko, gdyż mało kto o nim wie. (więcej)
Obywatele skarżą się, że stacjonarne fotoradary rejestrujące przejazd na czerwonym świetle nie są oznakowane. Jest tak dlatego, że od 2015 r. nie powstało rozporządzenie regulujące sprawę. Rzecznik spytał ministra Andrzeja Adamczyka, kiedy to nastąpi.(więcej)
Za wydobywanie piasku bez koncesji przedsiębiorcę ukarano grzywną i administracyjną karą pieniężną pół miliona zł. Takie podwójne karanie przewiduje prawo geologiczne. Rzecznik ma w tej sprawie wątpliwości konstytucyjne. (więcej)
Osoby odwołujące się do sądu od decyzji w sprawie renty są bezradne, jeśli np. ZUS czy zakład rentowy MSWiA lub MON nie przekazuje ich odwołania sądowi w terminie 30 dni. RPO wnosi, aby obywatel miał możliwość skutecznej reakcji na taką przewlekłość.(więcej)
Rzecznik podtrzymuje postulat nagrywania czynności notarialnych, co pozwalałoby jednoznacznie ustalić przebieg czynności, w której wyniku nastąpiła np. niezamierzona sprzedaż mieszkania wskutek oszukańczej pożyczki. (więcej)
Termin 14 dni na sporządzenie apelacji w procesie karnym może być za krótki w skomplikowanych i obszernych sprawach. Samorządy adwokatów i radców prawnych proponują możliwość uzupełniania apelacji po jej złożeniu. (więcej)
Po interwencji RPO Sąd Okręgowy w Lublinie wycofał zapis regulaminu o tym, że mogą do niego wchodzić wyłącznie osoby po okazaniu aktualnego wezwania lub zawiadomienia o terminie rozprawy lub posiedzenia, bądź też po wykazaniu potrzeby wejścia. (więcej)
O merytoryczne powody przeniesienia sędziego Waldemara Żurka do innego wydziału Sądu Okręgowego w Krakowie Rzecznik spytał prezeskę sądu. (więcej)
Straż Marszałkowska interweniowała w Sejmie wobec protestujących opiekunów osób z niepełnosprawnościami, bo chciała zapewnić bezpieczeństwo osobom wychylającym się przez okno. Tak szefowa Kancelarii Sejmu odpowiedziała RPO ws. głośnej interwencji z 24 maja 2018 r. (więcej)
Według prokuratury w Szczecinie, gdy policjanci dostają zgłoszenie o propagowaniu niewłaściwych treści na konferencji naukowej, to mogą wkroczyć - zamiast sprawdzić zasadność zgłoszenia w programie konferencji. Zdaniem RPO taka wykładnia podważa konstytucyjną gwarancję autonomii uczelni. Adam Bodnar wystąpił do szefa MSWiA. (więcej)
RPO podjął sprawę interwencji policji wobec akcji zakładania na różne pomniki koszulek z napisem „KonsTYtucJA”. (więcej)
Szczecińska policja uznała, że koszulki z napisem „KonsTYtucJA” na pomniku Lecha Kaczyńskiego to nie przestępstwo. Inaczej uważa policja z Białej Podlaskiej, która postawiła za to zarzuty - wynika z odpowiedzi policji z tych miast dla RPO. (więcej)
Policja wylegitymowała w Łowiczu pięć osób, gdyż wcześniej znalazła tabliczki z napisem „Policja chroni marsz O.N.R. przed kobietami" i „Brudziński uprawia w sejmie propagandę polityczną na tle neonazizmu". Legitymowani nieśli transparenty z napisem „Konstytucja”, co policji nasunęło „uzasadnione przypuszczenie”, że mogły pozostawić te afisze lub być tego świadkami. (więcej)
Po pytaniach RPO policja bada ewentualną odpowiedzialność dyscyplinarną funkcjonariuszy, którzy interweniowali w czasie demonstracji pod Sejmem 20 lipca 2018 r. Zatrzymano wtedy cztery osoby; jedna odniosła obrażenia. Postępowanie w sprawie zachowania policjantów prowadzi Prokuratura Okręgowa w Warszawie. (więcej)
Policja wie, że nie wolno legitymować obywateli tylko dlatego, że zadają niewygodne pytania premierowi czy ministrom; musi jednak legitymować tych, którzy „podejmują próby zakłócania” spotkań z przedstawicielami władzy - tak MSWiA odpowiedziało RPO. (więcej)
O zasadność, legalność i prawidłowość działań operacyjno-rozpoznawczych policji z lipca 2017 r. wobec organizatorów demonstracji w obronie sądów Rzecznik pyta Komendanta Głównego Policji. Celem czynności operacyjno-rozpoznawczych jest rozpoznawanie, zapobieganie i wykrywanie przestępstw oraz wykroczeń - tymczasem zgromadzenia z lipca 2017 r. były legalne. (więcej)
Napis „PZPR” na biurze parlamentarzystów PiS nie może zachęcać do wprowadzenia ustroju komunistycznego - wskazuje RPO, zaniepokojony, że za taki napis policja stawia zarzut „propagowania ustroju totalitarnego”. (więcej)
RPO spytał Urząd ds. Cudzoziemców o sprawę obywatelki Ukrainy Ludmiły Kozłowskiej, prezeski Fundacji Otwarty Dialog, wpisanej przez polskie władze do Systemu Informacyjnego Schengen; konsekwencją jest zakaz wjazdu do strefy Schengen. (więcej)
Nawet kilkanaście miesięcy cudzoziemcy muszą czekać na zgodę na pobyt i pracę w Polsce; mają też trudności ze złożeniem wniosków. Rzecznik wystąpił do MSWiA o skrócenie tego oczekiwania.(więcej)
Rzecznik sprawdza, czy media publiczne zachowują zasady pluralizmu, bezstronności i niezależności w przedstawianiu kampanii wyborczej do samorządów. Spytał, czy do Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji wpłynęły jakieś skargi i czy będzie ona monitorowała kampanię w mediach publicznych. (więcej)
Czy w TVP jest czarna lista dziennikarzy, polityków i ekspertów. Rzecznik poprosił prezesa TVP o wyjaśnienia w sprawie takich doniesień mediów. (więcej)
RPO spytał prezesa Polskiej Agencji Prasowej o sprawę usunięcia z serwisu depeszy, w której prezes Narodowego Banku Polskiego krytykował projekt ustawy o pracowniczych planach kapitałowych przygotowany przez Ministerstwo Finansów. (więcej)
Prezes Instytutu Pamięci Narodowej ustalił, kto z IPN może wypowiadać się w mediach; określił też zasady aktywności pracowników w mediach społecznościowych, w tym - powstrzymywania się od krytyki przełożonych. Według RPO może to ograniczać konstytucyjną swobodę
Polskie sądy zgodziły się na ekstradycję obywatela Białorusi, nie badając wniosku obrony co do politycznego charakteru sprawy. RPO złożył kasację do Sądu Najwyższego, wskazując że może dojść do naruszenia wolności i praw Andreia R. - gdyby wydano go Białorusi. (więcej)
Maturzyści z Ostrowca Świętokrzyskiego, których wyniki egzaminów dojrzałości unieważniono w 2011 r., złożyli skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. W opinii dla ETPC rzecznik wskazał na możliwe naruszenie ich praw - do sądu, do poszanowania życia prywatnego oraz do nauki. (więcej)
Państwo nie zwróci obywatelowi nadpłaconego podatku, choć Minister Finansów zmienił pierwotnie niekorzystną dla niego interpretację indywidualną. Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargi kasacyjne RPO. Uznał, że nie ma możliwości zwrotu nadpłaty - nawet po korzystnej zmianie interpretacji - jeśli upłynął termin do złożenia wniosku o jej stwierdzenie. (więcej)
Pani Elżbiecie odmówiono lokalu komunalnego, bo jest właścicielką połowy domu - gdzie mieszka jej były mąż, który się nad nią znęcał - i dwóch działek rolnych. Władze dzielnicy Praga Płd. uznały, że może ona zamieszkać z byłym mężem albo sprzedać ziemię i kupić mieszkanie. Do jej skargi do WSA przyłączył się RPO. (więcej)
RPO przystąpił do postępowania przed Naczelnym Sądem Administracyjnym ze skargi Fundacji ePaństwo na odmowę udostępnienia przez ABW informacji na temat liczby oraz adresów i treści zablokowanych w sieci.(więcej)
Rzecznik przyłączył się do postępowania przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Warszawie po stronie dziennikarza Oko-press, którego nie wpuszczono do Sejmu w trakcie protestu osób z niepełnosprawnościami. (więcej)