Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Kwestię ochrony upamiętnień obywateli polskich pochodzenia ukraińskiego MKiDN traktuje ze szczególną starannością – pisze wiceminister Piotr Gliński do RPO.
• Zauważa przy tym, że ochronie podlegają tylko miejsca pamięci, formalnie zalegalizowane, a organizacje społeczne powinny przeprowadzać wszystkie sprawy związane z upamiętnieniami za pośrednictwem przewidzianych do tego instytucji rządowych lub też kierując wnioski do kompetentnych organów administracji publicznej

W odpowiedzi na przekazane przez RPO stanowisko przedstawicieli środowisk mniejszości ukraińskiej, zaniepokojonych brakiem ochrony miejsc pamięci obywateli polskich pochodzenia ukraińskiego - grobów i pomników – minister kultury, wicepremier Piotr Gliński przekazuje informacje o działaniach Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

RPO opisał zniszczenia mogiły członków UPA, poległych w 1945 r. w walce z NKWD na Wzgórzu Monasterz w gminie Horyniec w województwie podkarpackim.

Min. Gliński podkreśla, iż MKiDN wielokrotnie wyrażało brak akceptacji wobec wszelkich aktów zniszczenia, które bezczeszczą miejsca pamięci na terytorium RP, jako godzących w przestrzegane od wieków przez Polskę wartości ogólnoludzkie. Dotyczy to także wydarzeń, które miały miejsce w Monasterzu.

Na wniosek Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego wojewoda podkarpacki prowadzi tam postępowanie w sprawie ewentualnego wpisania go do wojewódzkiej ewidencji grobów i cmentarzy wojennych i poddania ochronie prawnej. Do ekshumacji mających potwoierdzić tożsamość i okoliczności śmierci pochowanych w Monasterzu przymierza się też IPN.

O sprawie aktów dewastacji w Monasterzu zostały poinformowane właściwe służby w celu jej wyjaśnienia.

Minister przypomina też, że organizacje społeczne powinny przeprowadzać wszystkie sprawy związane z upamiętnieniami za pośrednictwem przewidzianych do tego instytucji rządowych lub też kierując wnioski do kompetentnych organów administracji publicznej. Wynika to z zasad wykonywania postanowień umów międzynarodowych przez instytucje rządowe. MKiDN zajmuje się ochroną ukraińskich miejsc pamięci w myśl zapisów dwustronnej Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Ukrainy o ochronie miejsc pamięci i spoczynku ofiar wojny i represji politycznych z 21 marca 1994 r. (Dz.U. z 1994 r. Nr 112 poz. 545).

Subtelność tematyki upamiętnień ukraińskich ukierunkowuje nasze dotychczasowe działania w tej sprawie. Wskazana zatem przez Pana Rzecznika potrzeba prowadzenia działań edukacyjnych, które by aktywizowały obywateli obu narodowości w dążeniu do zrozumienia wspólnej historii, jest wyjątkowo zasadna.

Takie możliwości stwarzają prowadzone przez Ministra programy dotacyjne „Groby i cmentarze wojenne w kraju” oraz „Miejsca pamięci i trwałe upamiętnienia w kraju”, w ramach których oprócz prac remontowych i inwestycyjnych można prowadzić działania edukacyjne i popularyzatorskie dot. poszczególnych miejsc związanych ze wspólną historią. Wysokość możliwego dofinansowania wniosku to 300 000 PLN. Resort kultury o powyższych możliwościach poinformował Ambasadę Ukrainy, a także wielokrotnie zachęcał przedstawicieli środowiska mniejszości ukraińskiej, w tym Związku Ukraińców w Polsce, do udziału w obu programach – pisze wicepremier Gliński.

XI. 814.3.2020