Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Jakie standardy międzynarodowe powinny zostać wdrożone w Polsce, aby prawa osób zatrzymanych przez Policję były lepiej chronione?
• Z jakimi nieprawidłowościami najczęściej spotykają się przedstawiciele Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur podczas wizytacji?

Na takie m.in. pytania odpowiadały ekspertki KMPT Aleksandra Osińska i Justyna Zarecka 21 września 2021 r. w Rzeszowie, podczas szkolenia dla funkcjonariuszy podkarpackiego garnizonu. To kolejne spotkanie zorganizowane dzięki zaangażowaniu Pełnomocnika Komendanta Wojewódzkiego Policji w Rzeszowie ds. Ochrony Praw Człowieka.

W szkoleniu - zarówno w formie stacjonarnej, jak i poprzez wideokonferencję - wzięli udział m.in. naczelnicy wydziałów prewencji, funkcjonariusze wydziału konwojowego oraz funkcjonariusze nadzorujący Policyjne Izby Dziecka i Pomieszczenia dla Osób Zatrzymanych.

Prowadzące przedstawiły metodologię pracy KMPT i omówiły międzynarodową definicję tortur. Na podstawie przykładów  orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka wskazały różnice między torturami oraz nieludzkim i poniżającym traktowaniem. Ponadto zaprezentowały minimalne gwarancje antytorturowe, których skuteczna realizacja przyczynia się do zmniejszenia ryzyka występowania złego traktowania zatrzymanych przez Policję.

Kluczowym tematem spotkania były problemy zdiagnozowane przez KMPT w trakcie wizytacji jednostek policyjnych. Ekspertki wskazały problemy systemowe, o których rozwiązanie KMPT zabiega od wielu lat, m.in. umieszczanie osób nietrzeźwych w PdOZ, niedostateczną obsadę policyjnych izb zatrzymań, czy brak skutecznej ochrony tzw. sygnalistów.

Jako szczególny problem funkcjonariusze wskazywali trudności w zapewnieniu odpowiedniej opieki medycznej osób zatrzymanych, m.in. długi czas oczekiwania na badania, czy ich odmowy ze względu na przekształcenie placówek medycznych w szpitale covidowe.

Ekspertki omówiły również nieprawidłowości zdiagnozowane przez KMPT podczas wizytacji ad hoc po tzw. Tęczowej Nocy w Warszawie oraz po zatrzymaniach związanych z manifestacjami Strajku Kobiet, do których dochodziło w 2020 r.

Zwróciły uwagę m.in. na nadużywanie przez funkcjonariuszy kontroli osobistych oraz nieproporcjonalne stosowanie środków przymusu bezpośredniego. Wskazały na różnicę pomiędzy kontrolą osobistą, a sprawdzeniem prewencyjnym, które dokonywane jest przed osadzeniem w PdOZ. Przypomniały przy tym, że w przypadku kontroli osobistej zatrzymany powinien zostać pouczony o możliwości sporządzenia protokołu z tej czynności, jak i możliwości złożenia zażalenia na jej przeprowadzenie.

Podsumowując szkolenie, przedstawicielki KMPT podkreśliły, jak ważny jest dialog i wspólne szukanie rozwiązań problemów, które mogą przyczynić się do poprawy sytuacji osób pozbawionych wolności.

Przypomniały funkcjonariuszom, że w sytuacji, gdy to ich prawa są naruszane, powinni pamiętać, że w Biurze RPO funkcjonuje Wydział ds. Żołnierzy i Funkcjonariuszy, do którego mogą zwracać się ze swoimi skargami.

Szkolenie dla policjantów garnizonu podkarpackiego odbyło się w ramach rozpoczętej w grudniu 2018 r. kampanii społecznej „Państwo bez tortur”, której celem jest podniesienie świadomości oraz budowanie kultury braku społecznej akceptacji dla stosowania tortur lub innych form złego traktowania. Kampania prowadzona jest w ramach działalności edukacyjnej KMPT.