NAJWAŻNIEJSZE SPRAWY
PRAWA PRACOWNICZE. Rzecznik alarmuje Głównego Inspektora Pracy w sprawie zwolnień pracowników PLL LOT i zwraca się o zbadanie, czy w spółce nie są naruszane wolności związkowe. Pyta też prokuraturę, czy podjęła działania w sprawie podejrzenia łamania prawa, a sąd pracy prosi o informacje w sprawie przedsądowych roszczeń spółki wobec pilotów, którzy odmówili pracy w związku ze strajkiem. (więcej)
PRAWA WYBORCZE. Rzecznik dostaje skargi od osób, które nie mogły głosować w wyborach samorządowych 21 października, mimo że zgłosiły przez E-PUAP wnioski o dopisanie do rejestru wyborców. RPO zapytał Prezydenta Warszawy o to, ilu osób w stolicy dotyczył ten problem. (więcej)
MOWA NIENAWIŚCI. Rzecznik wniósł, aby prokuratura z urzędu wszczęła śledztwo w sprawie spotu wyborczego Komitetu Wyborczego Prawa i Sprawiedliwości. W ocenie RPO miał on jednoznacznie antyuchodźczy i antymuzułmański charakter. Rzecznik chce, by prokuratura ustaliła, czy nie doszło do przestępstwa publicznego nawoływania do nienawiści ze względu na pochodzenie narodowe, etniczne lub wyznanie. (więcej)
TORTURY. Rzecznik po raz kolejny zwraca się do Ministra Sprawiedliwości o wprowadzenie do polskiego prawa definicji tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania. Powodem są kolejne przypadki tortur na komisariatach. W sierpniu podczas wizytacji Komendy Powiatowej Policji w Rykach pracownicy Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur BRPO ujawnili przypadek 70-letniego mężczyzny, którego policjant pobił w trakcie przesłuchania. (więcej)
REPRYWATYZACJA. Naczelny Sąd Administracyjny rozstrzygnął sprawę reprtwatyzacji Michałowic pod Warszawą na rzecz mieszkańców. Uchylił decyzję ministra rolnictwa z 2013 r. unieważniającą nacjonalizację gruntów w podwarszawskich Michałowicach z 1948 r. oraz związany z nią wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Było to zgodne z postulatami RPO, który stanął w obronie praw słusznie nabytych osób, które przez lata regulowały swoje sprawy majątkowe. (więcej)
UCIĄŻLIWE INWESTYCJE (I SMRÓD). Prawomocnie uchylono decyzje pozwalające na rozbudowę uciążliwych dla mieszkańców powiatu Września ferm hodowlanych. Naczelny Sąd Administracyjny podtrzymał wyrok WSA o bezpodstawnej odmowie uzgodnienia planu zagospodarowania przestrzennego, przewidującego zakaz lokalizacji nowych ferm. Oba sądy uwzględniły stanowisko RPO. Koło Wrześni są już fermy i mieszkańcy skarżą się na ich uciążliwość (odór, muchy, gryzonie), ale miały powstać kolejne. (więcej)
OSOBY Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIAMI. Prawo do świadczenia pielęgnacyjnego powinni mieć także opiekunowie dziecka z niepełnosprawnością, którzy pobierają wcześniejszą emeryturę z tego tytułu. Takie jest stanowisko RPO dla senackiej komisji, która pracuje nad petycją w tej sprawie. Dziś takie osoby – co potwierdzają sądy – nie mają prawa wyboru świadczenia pielęgnacyjnego, które wynosi 1477 zł, najniższa emerytura to zaś nieco ponad tysiąc zł. (więcej)
RPO NA KONGRESIE OSÓB Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIAMI: Jeśli nie powstanie sposób, jak prawa osób z niepełnosprawnościami mają wrócić do głównego nurtu debaty publicznej, jak domagać się faktycznie prawa do niezależnego życia, jak to egzekwować, to wiele się nie zmieni. Pomimo że być może w niektórych aspektach życia coś się zmieni, to jednak nadal będziemy niestety na tym poziomie „krytycznej stagnacji”. (pełen tekst wystąpienia z przykładami naruszeń praw OzN)
SĄDY. Sędzia nie może być przesłuchiwany jako świadek w ramach czynności wyjaśniających sędziowskiego rzecznika dyscyplinarnego – wskazuje RPO. Wystąpił do sędziowskiego rzecznika dyscyplinarnego o dostosowanie podejmowanych czynności wyjaśniających do obowiązującego prawa. RPO prosi też o wyjaśnienie, dlaczego do przesłuchania sędziego Igora Tuleyi jako świadka nie został dopuszczony jego adwokat. (więcej)
RPO wycofał z Trybunału Konstytucyjnego wniosek z 2016 r. w sprawie ustawy o prokuraturze, która nadała ogromne uprawnienia Prokuratorowi Generalnemu. W składzie orzekającym zasiada osoba nieuprawniona do orzekania w TK; ponadto bez podstawy prawnej skład zmieniono z pełnego na pięcioosobowy – uzasadnił Rzecznik. To piąta taka decyzja Adama Bodnara wobec wcześniej zaskarżonych ustaw dotyczących praw i wolności obywateli. (więcej)
DANE OSOBOWE. Ktoś potajemnie sfotografował spotkanie głównej księgowej Muzeum II Wojny Światowej z b. wicedyrektorem placówki, który odszedł po przejęciu jej przez nową ekipę. Udział w tym spotkaniu stał się podstawą działań dyrektora muzeum, aby rozwiązać z księgową umowę o pracę. Zaniepokojony możliwym naruszeniem prawa do prywatności, RPO pyta dyrektora muzeum, czy otrzymał te zdjęcia, a jeśli tak, to jaka była tego podstawa prawna. (więcej)
Wójt zażądał od fundacji podania wrażliwych danych w trybie dostępu do informacji publicznej. W odpowiedzi na pismo Rzecznika w tej sprawie wójt uchylił się od wskazania podstawy prawnej swojego wniosku i celu, w jakim miał gromadzić te dane. RPO prosi Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych o przyjrzenie się sprawie. (więcej)
WOLNOŚĆ SŁOWA. Rzecznik dowiedział się z mediów o niewyświetlaniu w Ostrołęce filmu „Kler” i poprosił władze miasta o wyjaśnienia. Prezydent miasta odpowiedział: „Nie przypominam sobie, żebym komukolwiek zakazywał oglądania filmu „Kler”. Choć jak zaznaczył ma „sprecyzowane poglądy, co do wpływu niektórych „obrazów” na psychikę i rozwój, zwłaszcza młodych, kształtujących się osobowości”. (więcej)
Sąd Okręgowy w Krakowie nie wycofuje się z akredytacji dla dziennikarzy. Wnosił o to Rzecznik, który wskazywał m.in. na zagrożenia dla wolności prasy. Sąd odpowiedział, że wyłącznym celem wprowadzenia akredytacji było ułatwienie dziennikarzom wstępu do sądu. Zapewnił, że brak akredytacji nie uniemożliwia wstępu do sądu i swobodnego wykonywania obowiązków (więcej)
ODSZKODOWANIA. Rolnicy skarżą się, że nie mogą dostać odszkodowania za straty powodowane przez żurawie i wydry – zwierzęta objęte ochroną gatunkową. Dziś Skarb Państwa ponosi odpowiedzialność tylko za szkody wyrządzone przez żubry, wilki i rysie, niedźwiedzie oraz bobry. RPO zwrócił się do ministra środowiska z postulatem rozszerzenia przez Radę Ministrów listy gatunków zwierząt chronionych wyrządzających szkody, za które odpowiada Skarb Państwa. (więcej)
Ludzie skarżą się na problemy z refundacją kosztów wymiany systemu ogrzewania na ekologiczny. Dotacje z samorządu terytorialnego nie mogą być bowiem udzielone na już zrealizowaną inwestycję. Rzecznik prosi ministra środowiska o wprowadzenie odpowiednich zmian w prawie. (więcej)
Ustawodawca powinien rozstrzygnąć wątpliwości związane z korzystaniem ze słupów, gazociągów i innych urządzeń przesyłowych na prywatnym terenie – przed wprowadzeniem w 2008 r. służebności przesyłu do polskiego prawa. Takie postanowienie sygnalizacyjne wydał Trybunał Konstytucyjny. Do sprawy przyłączył się RPO, wskazując na pozbawienie prawa własności ochrony konstytucyjnej. (więcej)
UPADŁOŚĆ KONSUMENCKA Jeśli ktoś ogłosił upadłość konsumencką, a do masy upadłościowej wchodzi jego emerytura lub renta, to ZUS może mu zostawić tylko 825 zł – resztę musi oddać syndykowi masy upadłości, jeśli ten sobie tego życzy. Tak ZUS interpretuje przepisy, przyznając w odpowiedzi na wystąpienie Rzecznika, że nie są one jasne, ale nie ma też jasnej linii orzeczniczej sądów w tej sprawie. (więcej)
Trzech sędziów, a nie jeden, ma orzekać o umieszczeniu w ośrodku w Gostyninie osoby stwarzającej zagrożenie, która nie chce poddać się leczeniu. Tak, zgodnie z wnioskiem RPO, orzekł Sąd Najwyższy w sprawie mężczyzny, którego początkowo nie skierowano do ośrodka, ale orzeczono tzw. nadzór prewencyjny, połączony z nakazem leczenia. (więcej)
Na usunięcie niewłaściwie składowanych odpadów gmina może dostać dotację Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w wysokości do 80 proc. kosztów. Odpady muszą jednak zagrażać zdrowiu lub życiu ludzi albo powodować nieodwracalne szkody środowiska, a miejsce ich składowania musi być własnością gminy lub Skarbu Państwa. Tak NFOŚiGW odpowiedział RPO, który wskazywał, że gmin nie stać na samodzielne usuwanie nielegalnych składowisk odpadów. (więcej)
O tym, kto kwalifikuje pacjentów chorujących na rzadkie schorzenia do leczenia refundowanego w ramach programów lekowych, powinna rozstrzygać ustawa. Takie postanowienie sygnalizacyjne wydał Trybunał Konstytucyjny, badając wniosek RPO. Dziś decyduje o tym zespół koordynacyjny powoływany przez Prezesa NFZ, a decyzje zespołu nie podlegają kontroli. (więcej)
Jeśli Twój przodek zginął np. z rąk NKWD walcząc o niepodległość na obszarach Polski, które po II wojnie światowej weszły w skład ZSRR, to nie masz prawa do odszkodowania tak jak ci, którzy mają groby swoich bliskich po tej stronie granicy Rzeczypospolitej. Od dawna budzi to wątpliwości RPO z punktu widzenia konstytucyjnych zasad zaufania obywatela do państwa i stanowionego przezeń prawa oraz równości. O odpowiednią zmianę prawa Rzecznik ponownie wystąpił do Ministra Sprawiedliwości. (więcej)
Kobiety w Polsce nie mają rzeczywistego dostępu do zabiegów legalnej aborcji - ocenia Komitet Ministrów Rady Europy. Według Komitetu konieczne jest rzeczywiste wdrożenie gwarancji ustawowych. Rzecznik pyta Ministra Zdrowia oraz Rzecznika Praw Pacjenta o to, co robi, aby zagwarantować taki dostęp. (więcej)
KRONIKA
Prof. Adam Strzembosz został laureatem nagrody PONTIFICI („Budowniczemu mostów”), przyznawanej przez Klub Inteligencji Katolickiej w Warszawie. Laureata nie opuszcza wiara w lepszą przyszłość naszego państwa, w praworządność i niezależne sądy – mówił w laudacji rzecznik praw obywatelskich Adam Bodnar. Z takimi arcymistrzami sztuki łączenia prędzej czy później naprawimy stare mosty i zbudujemy nowe, które będą mocną podstawą w pełni demokratycznej Polski – dodał RPO. (więcej)
Adam Bodnar spotkał się z przewodniczącym Komisji do spraw Unii Europejskiej niemieckiego Bundestagu Guenterem Krichbaumem i innymi członkami komisji. Rozmowa dotyczyła sytuacji w Polsce. Szczególnie ważną kwestią poruszoną podczas spotkania był trwający kryzys konstytucyjny oraz wprowadzenie przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej środków tymczasowych dotyczących ustawy o Sądzie Najwyższym. (więcej)
W czwartkowe popołudnie kilkadziesiąt osób wzięło udział w spotkaniu z sędzią SN Stanisławem Zabłockim oraz prof. Mirosławem Wyrzykowskim, które zostało zorganizowane przez Rzecznika Praw Obywatelskich, Stowarzyszenie Sędziów Apelacji Warszawskiej "NIKE", Stowarzyszenie Sędziów Polskich Iustitia - Oddział Warszawski, Stowarzyszenie Sędziów "Themis", #WolneSądy. Zapraszamy do zapoznania się z retransmisją spotkania. (więcej)