NEWSLETTER 18-24 KWIETNIA 2016
Wystąpienie Adama Bodnara podczas Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Trybunału Konstytucyjnego
- Rzecznik Praw Obywatelskich nie musi nikogo przekonywać, że funkcjonowanie Trybunału Konstytucyjnego ma fundamentalne znaczenie dla ochrony praw i wolności jednostki – tak Adam Bodnar rozpoczął swoje wystąpienie podczas Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Trybunału Konstytucyjnego. RPO przypomniał również, że sprawy, które czekają na rozstrzygnięcie przez Trybunał dotyczą milionów obywateli [zapis całego wystąpienia oraz przykłady najistotniejszych dla obywateli spraw oczekujących na rozpatrzenie].
PRAWA I WOLNOŚCI OBYWATELSKIE, WYMIAR SPRAWIEDLIWOŚCI
Rzecznik skarży ustawę o prokuraturze do Trybunału Konstytucyjnego
Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie ustawy o prokuraturze. Ustawa ta nadała ogromne uprawnienia politykowi. Minister sprawiedliwości może bezpośrednio wpływać na prowadzenie konkretnych spraw, decydować o zatrzymaniu czy przeszukaniu. Może o tym informować media a także może ujawniać tajemnicę śledztwa osobom, które nie pełnią żadnych funkcji publicznych [więcej].
Wniosek do TK w sprawie przedawnienia zbrodni komunistycznych
Część zbrodni komunistycznych nie może zostać zbadana przez organy wymiaru sprawiedliwości, ponieważ ustawodawca nie przewidział choćby minimalnego okresu pozwalającego na ich analizę i śledztwa są umarzane ze względu na przedawnienie. Rzecznik złożył w tej sprawie wniosek do Trybunału Konstytucyjnego [więcej].
Wniosek do TK dotyczący praw pracowników IPN
Pracownicy i prokuratorzy pracujący w Instytucie Pamięci Narodowej nie mogą zrzeszać się w związkach zawodowych, choć prawo takie mają inni prokuratorzy i urzędnicy. Zakaz ten wynika z ustawy o IPN. Rzecznik skierował w tej sprawie wniosek do Trybunału Konstytucyjnego [więcej].
Trybunał Konstytucyjny: zakres immunitetów parlamentarzystów jest zgodny z konstytucją
RPO wystąpił do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o stwierdzenie niezgodności z konstytucją jednego z przepisów ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora. Wątpliwości Rzecznika wzbudził zapis, zgodnie z którym działalność posła chroniona immunitetem obejmuje „także inną działalność związaną nieodłącznie ze sprawowaniem mandatu”. Trybunał rozpoznał wniosek RPO i orzekł, że zaskarżony zapis jest zgodny z konstytucją [więcej].
Spotkanie rzecznika z Andrzejem Miszkiem
23 kwietnia rzecznik praw obywatelskich Adam Bodnar odwiedził Pana Andrzeja Miszka, który od 38 dni prowadził protest głodowy przed Kancelarią Prezesa Rady Ministrów domagając się publikacji wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 9 marca. Dzień później, po konsultacjach lekarskich, Pan Miszk zakończył protest [więcej].
Odmowa udostępnienia informacji publicznej przez NASK młodemu obywatelowi
Pan Tymon zwrócił się do Naukowej i Akademickiej Sieci Komputerowej (NASK) o udostępnienie informacji publicznej na temat zasad, na jakich spółka Agora wydzierżawiła domeny internetowe polska.pl oraz poland.pl. NASK odmawia, bo uważa, że informację publiczną można udostępnić tylko obywatelowi, który skończył 18 lat. Rzecznik przystąpił do toczącego się tej sprawie postępowania przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Warszawie [więcej].
Walne Zgromadzenie Stowarzyszenia Sędziów THEMIS
- Stowarzyszenie Sędziów THEMIS ponownie wyraża zdecydowane poparcie dla żądań publikowania wszystkich wyroków Trybunału Konstytucyjnego oraz wzywa do poszanowania niezależności tej instytucji, gdyż stoi ona na straży praw i wolności obywatelskich – tak brzmi część uchwały programowej podjętej podczas sobotniego (24.04) Walnego Zgromadzenia Stowarzyszenie Sędziów THEMIS w Łasku, w którym wziął udział Adam Bodnar [więcej].
Przepisy dotyczące wyrabiania dowodu osobistego dla dziecka
Obywatelka występując z wnioskiem o wydanie dowodu dla dziecka dowiedziała się, że z takim wnioskiem wystąpił już wcześniej drugi rodzic z ograniczoną władzą rodzicielską i dowód został mu wydany. Pojawiły się w związku z tym poważne obawy przed uprowadzeniem dziecka za granicę przy pomocy wydanego dokumentu. Okazuje się, że zgodnie z obowiązującymi przepisami, organ gminy nie ma podstawy do odmowy wydania dowodu rodzicowi, który jest pozbawiony władzy rodzicielskiej bądź jego władza została ograniczona. Rzecznik zwrócił się w tej sprawie do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji [więcej].
Konsultacje dotyczące przebiegu linii energetycznych
Procedury regulujące procesy przygotowania i realizacji strategicznych inwestycji związanych z budową linii energetycznych są nieprecyzyjne. W skargach obywateli i samorządów lokalnych powtarza się zarzut, że konsultacje społeczne, mające na celu wczesne poinformowanie społeczności lokalnej o planowanej inwestycji, nie są przeprowadzane w sposób przejrzysty i rzetelny. RPO zwrócił się w tej sprawie do Prezes Rady Ministrów [więcej].
Poszkodowani w wypadkach komunikacyjnych w latach 90.
W 1992 r. Pan Tomasz, który miał wówczas 3,5 roku, został potrącony przez samochód. W konsekwencji doznanych obrażeń stał się osobą niepełnosprawną wymagającą stałej opieki. Pojazd sprawcy nie miał ubezpieczenia OC. Poszkodowany otrzymywał rentę z Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego. Obecnie jednak wyczerpały się sumy gwarancyjne określone w umowach zawartych w latach 90-tych i Pan Tomasz został bez ochrony i środków koniecznych do dalszego leczenia i egzystencji. Z podobnymi problemami boryka się kilka tysięcy osób poszkodowanych w tamtym okresie w wypadkach komunikacyjnych. Rzecznik wystąpił do Marszałka Senatu RP o systemowe rozwiązanie przedstawionego problemu [więcej].
Ubezpieczenie kuratorów społecznych
Społeczni kuratorzy sądowi nie są objęci ochroną ubezpieczeniową, mimo że zakres ich obowiązków jest praktycznie identyczny jak kuratorów zawodowych pełniących swoje funkcje na podstawie stosunku pracy. Chodzi zwłaszcza o ubezpieczenie od skutków następstw wypadków przy wykonywaniu powierzonych im zadań. Rzecznik zwrócił się w tej sprawie do Ministra Sprawiedliwości [więcej].
Odszkodowanie dla osób represjonowanych
Po wystąpieniu Rzecznika Senat zajął się odszkodowaniami dla osób represjonowanych w okresie PRL, które dotychczas nie mogły skorzystać z takiego uprawnienia. Przygotowany został projekt zmian w tym zakresie, które uwzględniają większość postulatów zgłaszanych przez RPO. Rzecznik ma jednak wątpliwości dotyczące kwestii przedawnienia roszczeń i w tej sprawie wystąpił do Przewodniczącego Komisji Ustawodawczej Senatu RP [więcej]
Rozbieżności dotyczące przepisów prawa budowlanego
Nie jest jasne, czy można stosować przepisy Prawa budowlanego do obiektów i robót budowlanych niewymagających uzyskania pozwolenia na budowę (np. altan działkowych czy wiat przystankowych). Zdaniem RPO, prawidłowe i jednolite rozumienie przepisów w tym zakresie jest konieczne dla zapewnienia właściwego poziomu ochrony nie tylko inwestorów, ale również osób, na których prawa dana inwestycja oddziałuje. Dlatego Rzecznik zwrócił się do Naczelnego Sądu Administracyjnego o rozstrzygnięcie tego zagadnienia prawnego [więcej]
Czy strażnicy miejscy są przeszkoleni w zakresie przestrzegania praw człowieka?
Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji odpowiedział na wystąpienie Rzecznika dotyczące funkcjonowania straży gminnych i straży miejskich. RPO prosił m.in. o informację na temat szkoleń prowadzonych dla strażników gminnych (miejskich), zwłaszcza w zakresie obowiązku respektowania godności ludzkiej oraz przestrzegania i ochrony praw człowieka. Problem został zgłoszony na spotkaniu regionalnym rzecznika w Kielcach [więcej].
O nielegalnym handlu billingami
W ostatnich miesiącach pojawiały się w mediach informacje na temat procederu nielegalnego dostępu do tzw. billingów oraz handlu nimi, w którym mogli brać udział – zdaniem dziennikarzy – również byli i obecni oficerowie Policji. W odpowiedzi na wystąpienie Rzecznika, Zastępca Komendanta Głównego Policji poinformował o działaniach, które mają zapobiegać takim nieprawidłowościom i zapewnił o szczególnym nadzorze kierownictwa Policji w tej sprawie [więcej].
Osoba z zespołem Downa przed komisją wojskową?
Rzecznik zwrócił się do Prezydenta Miasta Poznania z prośbą o wyjaśnienie informacji zawartych w artykule „Z zespołem Downa musi stanąć przed komisją kwalifikacyjną”, który ukazał się na łamach Głosu Wielkopolskiego. W odpowiedzi Sekretarz Miasta Poznania wskazał okoliczności, które przyczyniły się do wielokrotnego wzywania przed Powiatową Komisją Lekarską osoby z orzeczonym inwalidztwem [więcej].
O możliwości złożenia zażalenia na straż miejską
Do Biura RPO wpływały skargi, w których zwracano uwagę, że trudno ustalić jaki organ jest uprawniony do rozpatrywania zażaleń na straż miejską. Chodziło o sytuacje, gdy obywatele składali zawiadomienie o popełnieniu wykroczenia, jednak straż gminna (miejska) nie decydowała się na wniesienie wniosku o ukaranie. Ten problem i związane z nim wątpliwości interpretacyjne Rzecznik Praw Obywatelskich przedstawił Ministrowi Sprawiedliwości. Teraz resort nadesłał odpowiedź [więcej].
RÓWNE TRAKTOWANIE
O przeciwdziałaniu różnicy w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn
Rzecznik zwrócił się do Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie kroków podejmowanych przez ministerstwo na rzecz przeciwdziałania zjawisku tzw. luki płacowej. Teraz otrzymał odpowiedź [więcej].
Ratyfikacja Protokołu do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka
Zastępczyni RPO dr Sylwia Spurek zwróciła się do Ministra Spraw Zagranicznych w sprawie ratyfikacji przez Polskę Protokołu Nr 12 do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Ratyfikacja pozwoliłaby każdej osobie, która doświadczyła dyskryminacji złożyć skargę do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu. W odpowiedzi Minister poinformował m.in., że resort kontynuuje rozpoczęte w ubiegłym roku konsultacje, dotyczące zasadności i możliwości ratyfikowania Protokołu przez Polskę [więcej].
Kryterium wieku w ogłoszeniu o zamówieniu publicznym
W postępowaniu przetargowym można premiować firmy ochroniarskie zatrudniające młodszych pracowników. Ale to nie znaczy, że zwycięzca przetargu ma zwolnić starszych – takie wnioski wynikają z odpowiedzi Prezes Urzędu Zamówień Publicznych na wystąpienie Rzecznika. RPO wystąpił w imieniu pracowników ochrony, którzy stracili pracę, bo ich firma uznała, że warunki wygranego przetargu nie pozwalają już jej na zatrudnienie doświadczonych, starszych pracowników [więcej].
"Równa i bezpieczna szkoła – jak ją skutecznie wspierać?" – konferencja w Biurze RPO
- Edukacja antydyskryminacyjna w szkołach jest niewłaściwie wdrażana, a niekiedy zupełnie jej brakuje – mówiła zastępczyni rzecznika praw obywatelskich dr Sylwia Spurek podczas konferencji, która odbyła się w Biurze RPO. Spotkanie pod hasłem „Równa i bezpieczna szkoła – jak ją skutecznie wspierać?” zostało zorganizowane we współpracy z Towarzystwem Edukacji Antydyskryminacyjnej [więcej].
"Raport EKES o sytuacji uchodźców"
- Coraz większy napływ uchodźców z Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej nie wpłynął na sytuację w Polsce – tak rozpoczyna się „Sprawozdanie z misji do Polski” Europejskiego Komitetu Społeczno-Ekonomicznego, stworzone w ramach programu „Misje informacyjne EKES-u – sytuacja uchodźców z punktu widzenia organizacji społeczeństwa obywatelskiego” [więcej, w tym cały raport].
„Kryzys uchodźczy. Kryzys wartości?” – konferencja we Wrocławiu z udziałem RPO
Czy Europa przetrwa gwałtowny napływ uchodźców, a przy tym pozostanie zjednoczona, tolerancyjna i otwarta? Czy zdołamy ochronić nasze wartości? Czy okażemy solidarność z ludźmi potrzebującymi pomocy? Na te i wiele innych pytań szukali odpowiedzi uczestnicy debaty we Wrocławiu, w której wziął udział rzecznik praw obywatelskich Adam Bodnar. Wydarzenie odbywające się pod hasłem „Kryzys uchodźczy. Kryzys wartości?” zostało zorganizowane przez Przedstawicielstwo Regionalne Komisji Europejskiej we Wrocławiu, Uniwersytet Wrocławski i Helsińską Fundację Praw Człowieka [więcej].
SPOTKANIA REGIONALNE
Wizyta RPO w Szczecinie – Punkt Przyjęć Interesantów ruszył 25 kwietnia
Od 25 kwietnia działa Punkt Przyjęć Interesantów Rzecznika Praw Obywatelskich w Szczecinie. Punkt działa w urzędzie miasta w każdy ostatni poniedziałek miesiąca w godz. 16:00 – 20:00 i następujący po nim wtorek w godz. 9:00 – 14:00 [więcej].
Spotkanie Adama Bodnara w Radomiu
Rzecznik praw obywatelskich Adam Bodnar spotkał się z przedstawicielami organizacji pozarządowych w Radomiu. Rozmowy dotyczyły m.in. problemów osób chorych i ich opiekunów, kwestii przemocy domowej oraz problemu dziedziczenia długów przez dzieci porzucone przez rodziców [więcej].
Młodzież z I LO im. Mikołaja Kopernika w Radomiu pokazuje Adamowi Bodnarowi swoje miasto
Uczniowie Liceum - uczestnicy programu Szkoła Dialogu, zabrali rzecznika praw obywatelskich, Adama Bodnara, na wycieczkę śladami żydowskiej społeczności swojego miasta. Wcielając się w role przewodników uczniowie pokazali rzecznikowi ślady społeczności żydowskiej, miejsce, gdzie kiedyś stała synagoga, a także Pomnik Żydowskich Mieszkańców Radomia. Była to wspaniała okazja dla licealistów do pokazania efektów swojej pracy i zaangażowania w program Szkoły Dialogu. Podczas spaceru uczniom towarzyszyły nauczycielki liceum, Ewa Kutyła i Agnieszka Brzeska-Pająk uczestniczące w programie Liderzy Dialogu [krótka relacja filmowa ze spaceru na youtube].
OCHRONA ZDROWIA
Leczenie bólu i dostęp do marihuany medycznej
Obowiązkiem państwa jest zapewnienie pacjentowi dostępu do bezpiecznego i skutecznego leczenia bólu. Tymczasem ból nadal bywa traktowany jako nieodłączna część choroby i procesu leczenia. Rzecznik zwrócił się w tej sprawie do Ministra Zdrowia, wskazując jednocześnie na nierozwiązany problem dostępu polskich pacjentów do marihuany medycznej [więcej].
Obowiązek opłacania składek na rzecz samorządu lekarskiego
Złożenie oświadczenia o zaprzestaniu wykonywania zawodu lekarza w Polsce (np. w związku z wykonywaniem zawodu za granicą i przynależnością do miejscowej izby lekarskiej lub pracą niezwiązaną z wykonywaniem zawodu lekarza) nie prowadzi do skreślenia z listy członków okręgowej izby lekarskiej i nie zwalnia z obowiązku opłacania składki członkowskiej. Rzecznik wystąpił w tej sprawie do Ministra Zdrowia [więcej].
PRAWA POZBAWIONYCH WOLNOŚCI
Kontrola decyzji o ekstradycji do Stanów Zjednoczonych
Minister Sprawiedliwości wydaje ostateczną decyzję dotyczącą ekstradycji obywatela polskiego do Stanów Zjednoczonych. Charakter prawny tej decyzji nie jest jednak jasny i nie wiadomo, czy może ona podlegać kontroli. RPO zwrócił się w tej sprawie do Ministra Sprawiedliwości [więcej].
Opinia eksperta: miejscem chorych w stanie zagrażającym życiu nie jest zakład karny
„Jedynym właściwym miejscem dla osoby chorej psychicznie, będącej w stanie ostrej psychozy, jest zakład leczniczy, a nie zakład karny. Tylko szpital psychiatryczny może zapewnić osobie chorej należną i niezbędną opiekę bez narażenia jej na ryzyko utraty życia lub zdrowia ” – napisał prof. Janusz Heitzman, wiceprezes Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, w odpowiedzi na wystąpienie Rzecznika [więcej].
Kolejna sprawa dotycząca reżimu dla niebezpiecznych więźniów
Polska przegrała kolejną sprawę dotyczącą reżimu dla niebezpiecznych więźniów. 19 kwietnia 2016 r. Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu w sprawie Karwowski przeciwko Polsce stwierdził, że doszło do naruszenia art. 3 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, zasądzając na rzecz wnioskodawcy 11 tys. euro [więcej].
Lekarze pomogą w pracy Krajowego Mechanizmu Prewencji
Naczelna Rada Lekarska upoważniła 22 kwietnia prezesa Macieja Hamankiewicza do podpisania porozumienia z Rzecznikiem Praw Obywatelskich o udziale lekarzy z okręgowych izb lekarskich w wizytacjach Krajowego Mechanizmu Prewencji, a także w badaniu na miejscu spraw, które wszczynane są na podstawie wniosku obywatela lub z urzędu [więcej].
INNE DZIAŁANIA RPO
Specjalna sprawozdawczyni ONZ ds. prawa do żywności z wizytą w Biurze RPO
W Biurze RPO odbyło się spotkanie zastępcy RPO Stanisława Trociuka z Hilal Elver - specjalną sprawozdawczynią Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. prawa do żywności. Celem wizyty Hilal Elver w Polsce jest zebranie informacji na temat stanu przestrzegania prawa do wyżywienia. Jej spostrzeżenia i zalecenia zostaną ujęte w sprawozdaniu końcowym, które zostanie przedstawione Radzie Praw Człowieka ONZ w marcu 2017 r. [więcej].
Zastępczyni RPO na uroczystościach upamiętniających Raoula Wallenberga
Zastępczyni rzecznika dr Sylwia Spurek wzięła udział w uroczystym odsłonięciu tablicy pamiątkowej poświęconej Raoulowi Wallenbergowi – szwedzkiemu dyplomacie, który pod koniec II wojny światowej ocalił dziesiątki tysięcy węgierskich Żydów przed deportacją do nazistowskich obozów zagłady. Uroczystość zbiegła się w czasie z obchodami 73. rocznicy wybuchu powstania w getcie warszawskim [więcej].
Wykład RPO w ramach cyklu spotkań pt. „Co się dzieje w naszym kraju?”
- Brak sprawnie działającego Trybunału Konstytucyjnego może tylko pogłębić chaos prawny – tak o znaczeniu sądu konstytucyjnego w systemie demokratycznym mówił dr Adam Bodnar podczas wykładu w ramach cyklu spotkań pt. „Co się dzieje w naszym kraju?”, które są organizowane w Instytucie Biochemii i Biofizyki Polskiej Akademii Nauk [więcej].
Warsztaty dla młodzieży w Biurze RPO
Prawa człowieka i obywatela oraz kompetencje Rzecznika Praw Obywatelskich były tematem warsztatów dla młodzieży z 44. Liceum Ogólnokształcącego w Warszawie, które odbyły się w Biurze RPO. Podczas spotkania młodzież pracowała w grupach, szukając własnych określeń i komentarzy do omawianych zagadnień. Wydarzenie zorganizowało Centrum Projektów Społecznych w Biurze RPO [więcej].
„Daruj innym cząstkę siebie. Transplantologia i Krwiodawstwo” – konferencja pod patronatem RPO
- Jeżeli patrzymy na tematykę transplantologii i krwiodawstwa szeroko, to oczywistym dla mnie jest, że stanowią one element rozważań na temat praw człowieka. Wiążą się z poszukiwaniem odpowiedniej równowagi między ochroną życia, ochroną zdrowia a poszanowaniem prywatności. – Tak rzecznik praw obywatelskich Adam Bodnar rozpoczął konferencję naukową „Daruj innym cząstkę siebie. Transplantologia i Krwiodawstwo” w Zespole Szkół nr 36 im. Kasprzaka w Warszawie [więcej].