INFORMACJA ROCZNA KRAJOWEGO MECHANIZMU PREWENCJI TORTUR ZA ROK 2018
Co się dzieje za zamkniętymi drzwiami? Tam, gdzie trudno zajrzeć, a jeszcze trudniej wyjść? Co wynika z wizytacji w miejscach, gdzie przebywają osoby pozbawione wolności?
Oddajemy w Państwa ręce RAPORT KRAJOWEGO MECHANIZMU PREWENCJI TORTUR z działalności w 2018 r.
Krajowy Mechanizm Prewencji Tortur to grupa specjalistów monitorująca sytuację w miejscach odosobnienia, w których ludzie przebywają niezależnie od swojej woli.
Są to:
- jednostki policyjne – komisariaty i pomieszczenia dla osób zatrzymanych
- policyjne izby dziecka, młodzieżowe ośrodki wychowawcze i zakłady poprawcze
- ośrodki strzeżone dla cudzoziemców
- domy pomocy społecznej
- placówki całodobowej opieki
- szpitale psychiatryczne
- zakłady opiekuńczo-lecznicze
- jednostki penitencjarne (więzienia i areszty śledcze)
- izby wytrzeźwień
- izby zatrzymań żandarmerii wojskowej
Zadaniem KMPT jest m.in. przeciwdziałanie brutalnemu traktowaniu po zatrzymaniu przez policję (zobacz – sprawa z Ryk, s. 30 raportu), zapewnianie właściwej pomocy w izbach wytrzeźwień, gwarantowanie godnego traktowania seniorów w domach opieki, szukanie sposobów na poprawianie warunków w więzieniach – by możliwa była skuteczna resocjalizacja pozbawionych wolności, dbanie o sytuację osób chorujących psychicznie.
Eksperci KMPT pracujący w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich od 2008 r. wypełniają postanowienia podpisanego i ratyfikowanego przez Polskę Protokołu fakultatywnego do Konwencji ONZ w sprawie stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania.
NABÓR KANDYDATÓW DO NAGRODY RPO IM. DOKTORA MACIEJA LISA – ZGŁOSZENIA DO 31 SIERPNIA
Zapraszamy do zgłaszania kandydatur do Nagrody RPO im. doktora Macieja Lisa za szczególne dokonania na rzecz obrony praw i interesów osób z niepełnosprawnościami. Kandydatów z całej Polski mogą zgłaszać organizacje społeczne i uczelnie wyższe. Zgłoszenia można przesyłać mailem na adres: nagroda.macieja.lisa@brpo.gov.pl. (więcej)
Materiał „Wiadomości” TVP z dnia śmierci prezydenta Gdańska Pawła Adamowicza nie naruszał praw odbiorców do rzetelnej informacji – uznała Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji. To odpowiedź na wystąpienie RPO, że ten materiał nt. „mowy nienawiści" polityków był całkowicie jednostronny i nie uwzględniał zasady pluralizmu. (więcej)
SĄDY I WYMIAR SPRAWIEDLIWOŚCI
- Po kradzieży dowodu obywatel miał problemy sądowe z rzekomym długiem. Dzięki skutecznej pomocy RPO, sprawę udało się rozwiązać. (więcej)
- Sąd ubezwłasnowolnił częściowo matkę dwojga dzieci. Uznał, że potrzebuje ona pomocy do prowadzenia jej spraw wobec niepełnosprawności intelektualnej. Tymczasem samodzielnie podejmuje ona decyzje, np. rozstanie z przemocowym partnerem, wynajem mieszkania, zapisanie dziecka do szkoły. Po ubezwłasnowolnieniu straci zaś władzę rodzicielską nad dziećmi - które według biegłych nadają sens jej życiu. Rzecznik złożył w tej sprawie kasację. (więcej)
- Spadkobiercom pana Feliksa odmówiono rekompensaty za tzw. mienie zabużańskie – dom w Wilnie, bo po 1945 r. nie repatriował się on do Polski. Pan Feliks nie był w stanie tego uczynić, gdyż w 1943 r. zmarł na zesłaniu w Kazachstanie. Sąd Administracyjny orzekł, że repatriacja właściciela mienia zabużańskiego po 1945 r. to nie warunek prawa do rekompensaty. W postępowaniu sądowym spadkobierców wspierał Rzecznik Praw Obywatelskich. (więcej)
- RPO przedstawił argumenty w sprawie polskich sędziów przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej w Luksemburgu. Przystąpił do jednej ze spraw, w której polscy sędziowie zwrócili się do Trybunału z wątpliwościami, tzw. pytaniami prejudycjalnymi. Spytali, jak mają orzekać, skoro za wydanie wyroków nie po myśli władzy grożą teraz postępowania dyscyplinarne. (więcej)
- Niekonstytucyjne są przepisy pozwalające na wniesienie i rozpatrzenie kasacji na niekorzyść osoby, wobec której Prezydent RP zastosował akt łaski. Tak Trybunał Konstytucyjny rozstrzygnął sprawę z wniosku Prokuratora Generalnego, złożonego na kanwie sprawy ułaskawienia b. szefa CBA Mariusza Kamińskiego. (więcej)
- ABW miała prawo nie udostępnić informacji o liczbie porozumień o przekazywaniu Agencji danych on-line. Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną Fundacji Panoptykon, do której przyłączył się RPO. Z wyroku NSA wynika, że w dobie zagrożeń bezpieczeństwo publiczne przeważa nad prawem dostępu do informacji publicznej. (więcej)
- Prezes NBP nie musi udostępniać listy osób, które w latach 1989-1997 opiniował jako kandydatów na prezesów komercyjnych banków – orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie. Skargę w sprawie wnosił RPO. (więcej)
RÓWNE TRAKTOWANIE
- Chory obywatel Ukrainy został porzucony przez pracodawcę w lesie, gdzie zmarł. Rzecznik podjął sprawę z urzędu. Spytał Głównego Inspektora Pracy, czy wobec tego pracodawcy podjęto czynności kontrolne. Chodzi m.in. o legalność zatrudnienia cudzoziemców, opłacanie składek na ubezpieczenia społeczne i na Fundusz Pracy oraz przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa. (więcej)
- Przepis prawa, który zapobiegał dyskryminacji został przez TK uznany za niekonstytucyjny. Artykuł Kodeksu Wykroczeń zaskarżył Prokurator Generalny po uznaniu na jego podstawie winy drukarza, który odmówił druku plakatu fundacji LGBT. Jaka teraz będzie ochrona? (więcej)
- RPO podjął z urzędu do wyjaśnienia sprawę zwolnienia z IKEA pracownika, jak wskazują doniesienia medialne, ze względu na jego poglądy związane z wyznawaną religią. Rzecznik zwróci się do właściwych podmiotów o niezbędne informacje. (więcej)
GODNOŚĆ OSOBISTA
- Osoby w kryzysie bezdomności zasługują na szacunek – oświadczenie Komisji Ekspertów i RPO w sprawie propozycji zmian w przepisach gminnych jednego z radnych miasta Krakowa. Radny proponował ograniczyć w praktyce prawo osób doświadczających bezdomności do korzystania z przestrzeni publicznej w Krakowie. (więcej)
- W warunkach urągających ludzkiej godności żyją pan Andrzej i pani Wiesława – podopieczni sosnowieckiego MOPS-u. Pan Andrzej mieszkał w pustostanie, pełnym pluskiew i szczurów, z którego go wyrzucono. Pani Wiesława żyje w komórce na węgiel. Rzecznik Praw Obywatelskich spyta MOPS o sprawy tych osób. (więcej)
WŁASNOŚĆ I FINANSE
- W przypadku spłaty całego kredytu konsumenckiego przed terminem powinno nastąpić obniżenie wszystkich jego możliwych kosztów, w tym prowizji bankowej. Takie stanowisko RPO przedstawił Sądowi Najwyższemu, badającemu pytanie prawne. (więcej)
- Właściciele zabytkowych obiektów skarżą się, że nie mogą prowadzić przy nich żadnych prac w trakcie postępowania o ich wpis do rejestru zabytków. W ocenie Rzecznika dopuszczalne powinny być konieczne prace przy zabytku, pod kontrolą nadzoru konserwatorskiego. (więcej)
PRAWA SŁUŻB MUNDUROWYCH
Zasady kształcenia na certyfikowanego specjalistę policyjnego powinny być zmienione – uważa RPO. Chodzi o przywrócenie wcześniejszej zasady potwierdzania przez sąd obecności kandydata na rozprawie. Od osoby ubiegającej się o taką specjalizację wymaga się bowiem m.in. obecności w co najmniej trzech rozprawach sądowych z udziałem biegłych. (więcej)
BEZPIECZEŃSTWO PIESZYCH
Kierowcy w Polsce coraz częściej potrącają pieszych na przejściach, to najsłabiej dziś chroniona grupa uczestników ruchu drogowego. RPO wystąpił o zmianę przepisów tak, by piesi mieli pierwszeństwo, zanim wejdą na pasy, podobnie jak jest to uregulowane w wielu krajach Europy Zachodniej. Ministerstwo Infrastruktury nie uznaje jednak za właściwe, by przenieść do polskiego prawa zasady pierwszeństwa pieszego w takich sytuacjach. (więcej)
OCHRONA ŚRODOWISKA
Gmin nie stać na samodzielne usuwanie składowisk odpadów, gdy uchyla się od tego ich posiadacz – koszty sięgają nawet kilkudziesięciu mln zł. Państwo ma realnie pomagać gminom w usuwaniu takich odpadów. RPO zwrócił się do Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej o zmianę obecnych programów, by zapewnić realne wsparcie. Teraz prezes Funduszu poinformował o nowym programie priorytetowym dla samorządów. (więcej)
PRAWA REPRESJONOWANYCH
Działaczka opozycji antykomunistycznej nie poznała przyczyn decyzji prezesa IPN o niewystąpieniu do Prezydenta o nadanie jej Krzyża Wolności i Solidarności. Może to rodzić wobec niej przypuszczenia o związki ze służbami specjalnymi PRL – takie osoby nie mają bowiem prawa do tego odznaczenia. RPO zwrócił się do prezesa IPN o rozważenie zmiany przepisów, tak aby informować zainteresowanych o powodach odstąpienia od wniosku o nadanie Krzyża. (więcej)
PRAWO WYBORCZE
Rzecznik odpowiedział na publiczną wypowiedź Pawła Kukiza – pisałem 3 razy do klubu, nie dostałem odpowiedzi, a bez wspólnego działania prawa się nie zmieni. RPO znalazł bowiem wady w Kodeksie wyborczym i zgadzając się z posłem zaproponował współpracę oraz wsparcie swoich ekspertów, bo – w przeciwieństwie do posłów – RPO nie ma inicjatywy ustawodawczej. (więcej)