Biuletyn Informacji Publicznej RPO

5 grudnia 2024 r. odbył się w Warszawie Nadzwyczajny Kongres Zdrowia Psychicznego. W liście do jego uczestników Rzecznik Praw Obywatelskich wyraził poparcie dla dalszego utrzymania modelu opieki środowiskowej, opartego na centrach zdrowia psychicznego.

List odczytała Monika Wiszyńska-Rakowska, główny koordynator do spraw wdrażania postanowień Konwencji o prawach osób z niepełnosprawnościami 

W wydarzeniu wzięli także udział: dyrektor Zespołu Prawa Administracyjnego i Gospodarczego BRPO Piotr Mierzejewski i naczelnik Wydziału Prawa Administracyjnego i Ochrony Zdrowia Joanna Koczorowska.

Zwołanie Kongresu w trybie nadzwyczajnym było wynikiem przedstawienia przez Ministerstwo Zdrowia planów odnośnie do przyszłości ochrony zdrowia psychicznego po zakończeniu programu pilotażowego. Zarówno resort zdrowia, jak i NFZ, negatywnie bowiem oceniły dotychczasową działalność programu pilotażowego, opierającego się na centrach zdrowia psychicznego i przedłożły plany wdrożenia nowego modelu opieki psychiatrycznej, który miałby zacząć działać od 1 lipca 2025 r. 

Odpowiedzią na te propozycje było zorganizowanie Nadzwyczajnego Kongresu, w którym udział wzięło kilkuset pacjentów, lekarzy, asystentów zdrowienia, psychologów  i innych pracowników sektora psychiatrii środowiskowej, a także przedstawicieli m.in. RPO, Rzecznika Praw Dziecka, Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka i Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy. Wydarzenie zorganizowały: Fundacja eFkropka, Kongres Zdrowia Psychicznego i Ogólnopolskie Stowarzyszenie Centrów Zdrowia Psychicznego.

Wszyscy uczestnicy zgodnie deklarowali poparcie dla utrzymania obecnego modelu psychiatrii środowiskowej, opierającego się na zasadzie odpowiedzialności terytorialnej i finansowaniu za zasadzie ryczałtu na populację zamieszkującą na danym terenie. Kluczowa jest również współpraca lekarzy specjalistów z zakresu psychiatrii, psychologów, pielęgniarek oraz asystentów zdrowienia, którzy wspierają pacjentów swoim doświadczeniem z procesu zdrowienia. Uczestnicy podkreślali pilną potrzebę wzrostu finasowania psychiatrii do poziomu 6% całkowitych wydatków na zdrowie (a docelowo do 7%) oraz powołania ośrodka koordynującego i wspierającego działania centrów zdrowia psychicznego. 

Po trwającym ponad dwie godziny Kongresie uczestnicy ruszyli pod Sejm. Podczas spotkania z marszałkiem Sejmu Szymonem Hołownią przekazano mu petycję m.in. co do zwiększenia finansowania opieki psychiatrycznej w 2025 r. oraz utworzenia Krajowego Ośrodka Zdrowia Psychicznego (KOZP), który byłby jednostką budżetową podległą Ministrowi Zdrowia.

RPO Marcin Wiącek wystosował do uczestników Kongresu, list, w którym wyraził poparcie dla dalszego utrzymania modelu opieki środowiskowej, opartego na centrach zdrowia psychicznego.  Zwrócił też uwagę, że model środowiskowy nie ogranicza się wyłącznie do procesu zdrowienia, ale obejmuje również działania profilaktyczne i promocję zdrowia psychicznego oraz przeciwdziałanie stygmatyzacji i społecznemu wykluczeniu. Ponadto RPO zaznaczył, że obowiązek świadczenia usług opieki zdrowotnej możliwie blisko społeczności, to nie tylko uprawnienie pacjenta, ale i obowiązek Państwa.