Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Główny koordynator do spraw ochrony zdrowia psychicznego dr hab. Błażej Kmieciak i naczelnik Joanna Koczorowska z Zespołu Prawa Administracyjnego i Gospodarczego wzięli udział w konferencji pt. „Centra Zdrowia Psychicznego – w stronę jakości i dostępności”. Wydarzenie zostało zorganizowane przez Ogólnopolskie Stowarzyszenie Centrów Zdrowia Psychicznego i odbyło się 27-30 marca 2025 r. w Mikołajkach.

Uczestnicy konferencji omówili efekty programu pilotażowego w centrach zdrowia psychicznego, podzielili się też doświadczeniami i wnioskami na przyszłość – zwłaszcza w kontekście zbliżającego się zakończenia pilotażu. Rozmawiano o aktualnej sytuację w obszarze psychiatrii i wyrażono nadzieję, że zostanie przyjęty model psychiatrii środowiskowej, który uwzględni nie tylko postulaty środowiska lekarskiego, ale przede wszystkim dostrzeże potrzeby i oczekiwania użytkowników psychiatrii. 

W kontekście rekomendacji dotyczących dalszego rozwoju systemu ochrony zdrowia psychicznego zwracano uwagę, że system musi opierać się na zasadzie dostępności, jakości i bezpieczeństwa. Powinien skupiać się na jednostce, która doświadcza kryzysu, zapewniać szacunek dla pacjenta i jego rodziny, upewniać się, że opieka jest dostosowana do jego indywidualnych potrzeb i preferencji oraz być dostosowana do wieku, płci i pochodzenia.

Uczestnicy debatowali też na temat działań zespołu ds. kontynuacji reformy systemu ochrony zdrowia psychicznego oraz rekomendowanych przez zespół założeń co do przyszłości centrów zdrowia psychicznego, a także na temat psychiatrii dzieci i młodzieży.

Podczas dyskusji mówiono o konieczności wprowadzenia kapitacyjnego finasowania i ramowych przepisów regulujących zasady funkcjonowania opieki psychiatrycznej. Podkreślano rolę asystentów zdrowienia w procesie powrotu do zdrowia pacjentów. Wskazano tez na objęcie na równych zasadach opieką psychiatryczną populacji całego obszaru kraju, a także o potrzebie powołania krajowego ośrodka koordynującego i wspierającego centra w procesie zarządzania zmianą.

Wystąpienie Błażeja Kmieciaka

Reprezentujący Rzecznika Praw Obywatelskich Błażej Kmieciak w swoim wystąpieniu wielokrotne podkreślał, że program pilotażowy, który realizują centra zdrowia psychicznego, to system, który pozwala osobom w kryzysie otrzymać pomoc wtedy, kiedy jej rzeczywiście potrzebują, a co ważniejsze, jest to system, który umożliwia powrót do zdrowia w sposób najmniej uciążliwy dla pacjenta, co jest szczególnie istotne, gdyż kryzys psychiczny, jak pokazują dane statystyczne, dotyka co czwartą osobę.

Zwrócił również uwagę na znaczenie ustawy o ochronie zdrowia psychicznego, która jako jedna z nielicznych w polskim porządku prawnym, została opatrzona preambułą. Ustawodawca podkreślił w niej znaczenie zdrowia psychicznego, określając je jako fundamentalne dobro osobiste człowieka.

Błażej Kmieciak podkreślił też rolę i wyjątkowość polskiej psychiatrii, która posiada nie tylko zdolność do samoregulacji, ale także była motorem do wprowadzenia centrów zdrowia psychicznego w Polsce. Zwrócił też uwagę na obecny w środowisku lęk, który aktualnie towarzyszy, zarówno pracownikom CZP, jak i pacjentom, a jest konsekwencją braku informacji, co do przyszłości psychiatrii środowiskowej w Polsce po 30 czerwca 2025 r.