Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Mec. Katarzyna Heba - adwokatka i społeczniczka na rzecz likwidacji barier i zwiększania szans dla osób z niepełnosprawnościami, ambasadorka Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych i przewodnicząca Wojewódzkiej Społecznej Rady ds. Osób Niepełnosprawnych woj. pomorskiego - została odznaczona Odznaką Honorową RPO "Za Zasługi dla Ochrony Praw Człowieka"
• – Pani Mecenas Katarzyna Heba jest osobą symbolizującą wartości podmiotowego włączania osób z niepełnosprawnościami w życie publiczne i, przede wszystkim, w decydowanie o sprawach bezpośrednio je dotykające – podkreślał RPO Marcin Wiącek
• – Każdy, kto poznał Katarzynę Hebę, może stwierdzić jedno – wulkan energii i ostrej riposty. Jedno i drugie sprawia, że Katarzyna jest osobą bardzo skuteczną – tam gdzie nikt nie może sobie poradzić, najlepiej posłać tę niesamowitą kobietę. Wtedy już nie można jej zatrzymać – wskazywał laudator Wyróżnionej prof. Marek Wysocki, architekt i pionier projektowania uniwersalnego w Polsce
• - Mam nadzieję, że wspólnie uda się wypracować rozwiązania, które poprawią sytuację osób z niepełnosprawnościami w dostępie do wymiaru sprawiedliwości – mówiła sama Laureatka, dziękując za wyróżnienie 

O laureatce

Katarzyna Heba jest adwokatką i społeczniczką szczególnie zaangażowaną w poprawę sytuacji osób z niepełnosprawnościami. 

Jest absolwentką Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego, a od 2017 r. prowadzi swoją kancelarię adwokacką.  Będąc osobą niewidomą, wie, że równość w dostępie do życia publicznego jest jednym z podstawowych praw człowieka. Blisko współpracuje z organizacjami pozarządowymi, instytucjami społecznymi i samorządowymi. Jest także członkinią Rady Osób z Niepełnosprawnościami przy Rzeczniku Praw Obywatelskich. 

Katarzyna Heba jest także koordynatorką ds. dostępności Naczelnej Rady Adwokackiej, przewodniczącą Wojewódzkiej Społecznej Rady ds. Osób Niepełnosprawnych województwa pomorskiego, ambasadorką Konwencji ONZ o Prawach Osób Niepełnosprawnych. W 2022 r. była nominowana do tytułu Światowego Idola Niewidomych i Słabowidzących.

Wystąpienie Marcina Wiącka

– Bardzo się cieszę, że są z nami Państwo tak licznie: wolontariusze, działacze organizacji pozarządowych,  przedstawiciele władz, reprezentanci środowiska prawniczego - mówił RPO.  

-Jest to dla nas uroczystość szczególnie ważna. Odznakę Honorową Rzecznika Praw Obywatelskich „Za Zasługi dla Ochrony Praw Człowieka” otrzymuje dzisiaj Pani Mecenas Katarzyna Heba. Osoba absolutnie wyjątkowa, osoba która swoją energią i aktywnością znosi kolejne progi i bariery, pokazuje jak pokonywać ograniczenia – te, które tkwią w nas, i te, które stwarza nam otoczenie.

Rzecznik podkreślił uniwersalne kwestie, które leżą nam wszystkim na sercu. Podstawą naszej działalności i credo naszego życia jest jest ochrona godności człowieka, zasada równego traktowania i filozofia podmiotowego podejścia do osób z niepełnosprawnościami. 

– Nie ma ochrony godności człowieka, jeżeli decyzje dotyczące osób z niepełnosprawnościami są podejmowane  poza nimi, bez ich udziału i głosu. Wtedy, mając nawet najlepsze intencje, będąc przekonani, że pracujemy "dla ich dobra", tak naprawdę traktujemy ich przedmiotowo, nie szanujemy ich prawa do godności- mówił Marcin Wiącek.

-Trzeba pamiętać, że osoby z niepełnosprawnościami są najlepszymi ekspertami w sprawach, które ich dotyczą. W wystąpieniach Biura RPO zawsze podkreślamy, że to właśnie głos osób z niepełnosprawnościami powinien być absolutnie uwzględniany przy tworzeniu nowych regulacji czy kreowaniu polityk, formułowaniu założeń rozwiązań prawnych na każdym szczeblu krajowym, regionalnym czy lokalnym - w myśl zasady "nic o nas bez nas". To naczelna zasada Konwencji ONZ dotyczącej praw osób z niepełnosprawnościami i niestety w dalszym ciągu musimy zabiegać o pełne i realne wdrożenie tej naczelnej wartości - mówił.  

Zasady te staramy się wdrażać i praktykować każdego dnia w w Biurze RPO - stwierdził Rzecznik. Podkreślił bliską współpracę ze stowarzyszeniami, ruchami obywatelskimi i fundacjami działającymi w tym obszarze.  - Traktujemy to nie jako formalność, ale jako szansę na wzmocnienie naszego eksperckiego potencjału. Chcemy, aby nasz urząd mówił głosem osób z niepełnosprawnościami, służył ich potrzebom i wyrażał ich opinie - podkreślił Rzecznik.

-Jak to niedawno trafnie określiła jedna z uczestniczek spotkania z okazji Światowego Dnia Autyzmu, chcemy skupiać się nie tyle na deficytach, co korzystać z potencjału społeczeństwa, tego co nam oferuje wiedza i doświadczenie osób z niepełnosprawnościami, chcemy wydobywać na światło dzienne to, co szczególnie piękne i ważne, wiarę w sens życia i tworzenia, współdziałania  z innymi ludźmi.

– Pani Mecenas Katarzyna Heba jest osobą, która symbolizującą te wszystkie wartości, o których powiedziałem. Przyznając Pani Mecenas  to odznaczenie, nie tylko honorujemy jej dorobek, dziękujemy za dotychczasową współpracę, ale wyrażamy podziw, szacunek dla jej postawy, i walki, dokonań.  Zachęcamy do naśladownictwa. Jednocześnie jesteśmy dumni i zaszczyceni, że przyjęła Pani to odznaczenie – podsumował Marcin Wiącek.

Laudacja prof. Marka Wysockiego

Gdy Katarzyna poprosiła mnie o wygłoszenie laudacji z okazji przyznania przez Rzecznika Praw Obywatelskich prof. Marcina Wiącka Odznaki Honorowej „Za Zasługi dla Ochrony Praw Człowieka”, trochę się z nią poprzekomarzałem, ale tak naprawdę  nie wahałem się ani chwili. Dla mnie jest to wielkie wyróżnienie, że mogę wypowiedzieć tych kilka zdań o działaniach Katarzyny Heba w środowisku osób z niepełnosprawnościami – chociaż ona sama woli mówić, że działa we wszystkich aspektach swojego zawodu i praw człowieka.

Każdy, kto poznał Katarzynę Heba, może stwierdzić jedno – wulkan energii i ostrej riposty. To pierwsze jest bardzo przydatne w codziennej pracy, tego drugiego lepiej nie poznawać na własnej skórze. Jedno i drugie sprawia, że Katarzyna jest osobą bardzo skuteczną. Tam, gdzie nikt nie może sobie poradzić, najlepiej posłać Katarzynę. Wtedy już nie można jej zatrzymać. Zarażając swoją energią innych Katarzyna zawsze potrafi „wymusić” współpracę.

Żeby nie było: Kasia też umie słuchać. Jest otwarta na argumenty, ale one muszą być mocne – to chyba zasługa wykonywanego zawodu.

Katarzyna Heba jest prawniczką, od 2017 roku prowadzi własną kancelarię adwokacką. Pomimo, że jest to raptem siedem lat, to pokazała jak skutecznie może działać. Na pewno nie uda mi się tutaj wszystkich aktywności wymienić, ale warto wspomnieć o kilku. Pani Mecenas jest członkinią Komisji ds. Równego Traktowania przy Naczelnej Radzie Adwokackiej. Przekonała też Prezesa NRA do tego, aby powołać koordynatorów dostępności w całej Izbie Adwokackiej. Jest to pierwsza izba zawodowa, która takiego koordynatora dobrowolnie powołała otwierając się na potrzeby osób z niepełnosprawnościami. Koordynatorką dostępności została wspólnie z adwokatką Pauliną Krakowiak. W 2021 r. wyróżniona została w konkursie Adwokatka Roku organizowanym przez Zespół ds. Kobiet przy NRA.

Jej zaangażowanie w obronę praw osób z niepełnosprawnością jest znane wszystkim, a najbardziej chyba jej zaangażowanie w promocję Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych. Zostało to zauważone przez Radę Kongresu OzN, która w 2019 roku uhonorowała Mecenas Katarzynę Heba zaszczytnym tytułem ambasadora Konwencji.

Mam przyjemność współorganizować z Panią Mecenas debaty w ramach Pomorskich Konwentów Regionalnych Kongresu Osób z Niepełnosprawnościami i wspólnie za każdym razem staramy się dotrzeć do sedna problemu. Za każdym razem temat praw OzN staramy się połączyć z przedstawieniem wizerunku tych osób – że jeżeli chcą, mogą działać. Działamy też we współpracy z samorządami i mediami, by wizerunek osób z niepełnosprawnościami w mediach był pozytywny. Katarzyna zawsze podkreśla, że największym osiągnięciem Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych jest możliwość realizacji niezależności w życiu osób z niepełnosprawnościami i ich aktywizacji, ale też działania na rzecz lokalnych społeczności.

Bardzo mi się podoba to, że Katarzyna Heba stawia na równi zarówno prawa, jak i obowiązki, za każdym razem podkreślając, że równość wobec prawa dotyczy wszystkich.

Katarzyna Heba zapraszana jest jako ceniona ekspertka do wypracowywania zmian legislacyjnych. Angażowała się w prace nad wprowadzeniem ustawy o wyrównywaniu szans, ustawy o asystenturze i wielu jeszcze innych. Udziela się też społecznie – od dwóch kadencji jest przewodniczącą Społecznej Wojewódzkiej Rady ds. Osób Niepełnosprawnych przy Marszalku Województwa Pomorskiego. Współpracuje z wieloma organizacjami pozarządowymi i lokalnymi samorządami.

Jest wspaniała osobą otwartą na innych, która słucha, doradza, i jest chyba najbardziej oblężonym adwokatem w kraju w sprawach dotyczących problemów osób z niepełnosprawnościami.

Katarzyna Heba prowadzi szkolenia z zakresu prawa i dostępu do wymiaru sprawiedliwości. Przeprowadza audyty dostępności, często robimy je wspólnie, ale tu zawsze muszę mówić; „Kasiu na audyt nie chodź w szpilkach” – na próżno. Miłość do szpilek zwycięża.

Jednak największą pasją i chyba marzeniem zawodowym Katarzyny Heba jest kontynuacja zmian w wymiarze sprawiedliwości w duchu realizacji równości praw i obowiązków. Ten duch jest istotą jej działania. Mam nadzieję, że uda się jej przeprowadzić te zmiany, a przyznane przez Pana Rzecznika wyróżnienie tylko pokazuje, że Katarzyna Heba jest tą osobą, której się to może udać – dzięki jej legendarnej już skuteczności.

Z całego serca życzę spełnienia tego marzenia, a ja ze swej strony będę na pewno Ciebie wspierał w jego realizacji.

Podziękowania Katarzyny Heby

Dziękując za wyróżnienie, Katarzyna Heba mówiła, że czuje się co najmniej dziwnie, bo - jak powiedziała- nie jest specjalnie skromna, ale  jak się słyszy o sobie takie rzeczy, to nawet nie będąc skromnym, można się czuć niekomfortowo.

Zacytowała zdanie b. prezesa Naczelnej Rady Adwokackiej Andrzeja Zwary, że adwokatura stoi na straży praw człowieka i to jest jej obowiązek - nie tylko prawny, ale też i moralny. Jako część adwokatury, ona sama czuje się zobowiązana do przestrzegania tej myśli.

Zajmując się prawami człowieka - bo nie tylko prawami osób z niepełnosprawnościami, choć nimi w sposób szczególny - na początku swej kariery zawodowej w najśmielszych snach nie sądziła, że będzie się tym zajmować. A zaczęła wtedy, gdy Polska przyjęła Konwencję ONZ o prawach osób niepełnosprawnych.  

- Przygotowaliśmy dokument pn. „Czarna księga”, z przepisami niezgodnymi z Konwencją i wskazaliśmy rozwiązania. Długo potem czekaliśmy na ratyfikację Konwencji przez Polskę, stało się to w 2012 r. – mówiła Katarzyna Heba. 

Konwencja stała się jej na tyle bliska, że traktuje ją jako swoje dziecko. - Jeśli będziemy przestrzegać zapisów Konwencji, to osoby z niepełnosprawnościami będą mogły prowadzić samodzielne i niezależne życie - oświadczyła.

Tematem najbliższym Laureatce jest dostęp do wymiaru sprawiedliwości dla osób z niepełnosprawnościami. - Staram się, i nadal będę się starać, aby był on otwarty na osoby z niepełnosprawnościami. Nie, żeby były one traktowane szczególnie, ale tak jak każdy obywatel, który staje się stroną postepowania. Mam nadzieję, że wspólnie uda się wypracować rozwiązania, które poprawią sytuację osób z niepełnosprawnościami w dostępie  do wymiaru sprawiedliwości – mówiła Laureatka.

Wspominała też nieżyjącą już dr Annę Kobylańską, która prowadziła ją przez proces edukacji podczas studiów i bardzo ją wspierała, ale – jak podkreśliła - nigdy nie załatwiała niczego za nią. 

Na koniec Katarzyna Heba zapowiedziała, że ta odznaka pozostanie w jej sercu i zawsze będzie się nią  kierować w swym działaniu. 

Wystąpienia gości

Podziękowania i wyrazy uznania Odznaczonej złożyli także licznie zgromadzeni goście.

Doradczyni Prezydenta RP Paulina Malinowska-Kowalczyk zwróciła uwagę na upór, niezłomność i przywiązanie do zwiększania dostępności prawa przez Katarzynę Hebę. – Ta odznaka jest podsumowaniem tego, że Katarzyna Heba jest i uparta, i niezłomna, i że dostępność prawa leży jej głęboko na sercu – powiedziała Paulina Malinowska-Kowalczyk.

Gratulowali również współpracownicy i przyjaciele Wyróżnionej. Zwrócili uwagę na determinację Katarzyny Heby w działaniach na rzecz osób z niepełnosprawnościami, a także na jej wyjątkową wrażliwość w kontaktach z młodzieżą i dziećmi.

– Można robić karierę dwojako – oglądając się na czubek własnego nosa i, tak jak ty, oglądając się wokół i za siebie, i wtedy kariera niesie dużo dobra. A więc wspinaj się po szczeblach drabiny zarówno kariery zawodowej jak i ścieżki osobistego życia. Życzę Ci, żeby twoja drabina była wysoka – mówiła Ewa Błoch-Dziedzic, muzyk i pedagog.

– Cały czas Kasia jest sercem z naszym ośrodkiem, zawsze pyta o naszą młodzież, nauczycieli, co słychać. Uważa, że młodego człowieka nie można naznaczać, i za to dziękuję – podkreślił Bartłomiej Maternicki, dyrektor Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci Niewidomych w Owińskach.

O odznace

Odznaka honorowa Rzecznika Praw Obywatelskich "Za Zasługi dla Ochrony Praw Człowieka" została ustanowiona 2 listopada 2009 r. Jest zaszczytnym wyróżnieniem za szczególne osiągnięcia w dziedzinie ochrony praw człowieka, może zostać nadana obywatelom Rzeczypospolitej Polskiej, obywatelom państw obcych, a także organizacjom i instytucjom.