Biuletyn Informacji Publicznej RPO

W mediach i w internecie ukazały się informacje na temat współpracy Biura RPO z ekspertami prawnymi, w tym z sędziami i prokuratorami. Chodzi o sporządzanie opinii dotyczących istnienia przesłanek kasacyjnych w niektórych sprawach karnych.

Jak wyjaśniliśmy, współpraca ma charakter ściśle ekspercki, czasowy i dotyczy 4 osób. Na zlecenie Biura dokonują one analizy wybranych fragmentów akt pod kątem ewentualnego naruszenia praw i wolności obywatelskich. Najważniejszym powodem korzystania z usług tych osób jest konieczność uzyskania wysokiej klasy ekspertyz prawnych w sprawach szczególnie złożonych, wymagających wiedzy praktycznej. Ważne są również powody ekonomiczne i trudności kadrowe. Z roku na rok rośnie bowiem ilość spraw z zakresu prawa karnego napływających do Biura RPO ( wg. wstępnych danych w 2014 r. było ich 14 159), przy jednoczesnym zamrożeniu budżetu Biura na wynagrodzenia. Jeśli chcemy, aby sprawy obywateli były załatwiane w odpowiednim czasie i z należytą starannością musimy korzystać z pomocy zewnętrznej. Oczywiście, dokładamy starań, aby wszystko odbywało się w majestacie obowiązujących przepisów, osoby współpracujące miały zgodę swoich przełożonych oraz by nie zachodził konflikt interesów.

Obecnie pojawiły się jednak w tej sprawie kontrowersje, niektóre środowiska prawnicze i organizacje społeczne mają wątpliwości, czy taka współpraca spełnia do końca standardy etyczne. A ponieważ zawsze opowiadamy się za podnoszeniem standardów etyki zawodowej i z uwagą wsłuchujemy się w głos środowisk prawniczych, postanowiliśmy nie przedłużać naszej współpracy z czynnymi zawodowo sędziami i prokuratorami. Postaramy się znaleźć w najbliższym czasie inne rozwiązania, które pozwolą nam dalej skutecznie realizować zadania ustawowe.

Ponadto należy zauważyć, że zawieranie umów o dzieło z sędziami i prokuratorami przez Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich nie stanowiło świadczenia przez te osoby usług prawnych i tym samym nie naruszało zasad etyki zawodowej. Świadczenie usług prawnych to świadczenie usług podmiotom stosunków prawnych (tj. osobom fizycznym, podmiotom gospodarczym, organom państwowym lub samorządowym, osobom prawnym, organizacjom społecznym lub politycznym oraz innym podmiotom nieposiadającym osobowości prawnej) w celu ochrony ich prawnie chronionych interesów. Rzecznik Praw Obywatelskich - w odróżnieniu od adwokatów czy radców prawnych - nie świadczy zatem usług prawnych. Rzecznik jest w swej działalności niezawisły i niezależny od innych organów państwowych, zgodnie z art. 210 Konstytucji RP.

Sędziowie i prokuratorzy zatrudniani na umowę o dzieło w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich, zajmowali się tylko sprawami, które były związane z publicznoprawną działalnością Rzecznika, dotyczącą ochrony praw i wolności obywatelskich. Współpracujące z Rzecznikiem osoby uczestniczyły w realizowaniu ustawowych zadań Rzecznika Praw Obywatelskich. Taka współpraca nie powinna być postrzegana jako naruszenie zasad etyki zawodowej przez sędziów i prokuratorów.

Natomiast, w odpowiedzi na uwagi dotyczące współpracy Biura Rzecznika Praw Obywatelskich z Grzegorzem Czerwińskim - byłym sędzią Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego - wyjaśnić należy, że ukończył aplikację prokuratorską i pracował przez ponad 5 lat jako sędzia w wydziale karnym. Posiada więc wiedzę i doświadczenie niezbędne do analizowania spraw karnych. W ramach zawieranych umów Grzegorz Czerwiński dokonywał analizy akt prokuratorskich i sądowych. Zgodnie z postanowieniami tych umów, wynagrodzenie za wyrażenie opinii w jednej sprawie aktowej wynosiło 80 zł brutto. Pojawiające się w środkach masowego przekazu informacje nie odzwierciedlają rzeczywistej treści umowy. Kwota 2400 zł brutto to w istocie wynagrodzenie za wyrażenie opinii w 30 sprawach, a nie jednej sprawie, zaś kwota 7200 zł, to wynagrodzenie za wyrażenie opinii w 90 sprawach.