Biuletyn Informacji Publicznej RPO

W ostatnich latach nastąpiły pozytywne zmiany w sytuacji społeczności romskiej, w głównej mierze dzięki środkom pochodzącym z rządowego Programu na rzecz społeczności romskiej w Polsce. Z drugiej strony, część problemów, z jakimi styka się ta społeczność od wielu lat pozostaje nierozwiązana. Romowie, zwłaszcza należący do grupy Bergitka Roma, nadal egzystują na marginesie życia społecznego i bez realnych możliwości poprawy swej sytuacji. Potwierdziły to wizytacje przeprowadzone przez pracowników Biura Rzecznika Praw Obywatelskich w październiku 2013 r. na terenie osiedli romskich w województwie małopolskim.

Warunki panujące na terenie większości wizytowanych osiedli są bardzo złe. Jednostki samorządu terytorialnego nie są w stanie samodzielnie i we własnym zakresie rozwiązać problemu poprawy warunków bytowych społeczności romskiej, zamieszkującej na ich terenie. Skutecznym rozwiązaniem może okazać się stworzenie osobnego, kompleksowego programu, niezależnego od Programu na rzecz społeczności romskiej, którego celem byłoby zaplanowanie i sfinansowanie procesu poprawy warunków mieszkaniowo-bytowych na osiedlach romskich na terenie całej Polski. Sytuację Romów pogarsza skrajne ubóstwo, spowodowane brakiem stałych źródeł dochodu, niski poziom wykształcenia oraz związany z tym brak kwalifikacji zawodowych umożliwiających konkurencję na rynku pracy. Pożądane są zatem wszelkie działania aktywizacyjne, począwszy od spotkań informacyjnych, szkoleń czy staży zawodowych po aktywne wsparcie w poszukiwaniu ofert zatrudnienia. Kluczowe jest także zapewnienie dzieciom narodowości romskiej równego dostępu do edukacji. Problemem w relacjach między Romami a władzami samorządowymi czy pracownikami urzędów gmin pozostaje ustne składanie wniosków, a także ustne udzielanie odpowiedzi przez urzędników gminnych, co powoduje, że w przypadku skargi na sposób załatwienia sprawy brak jest możliwości zbadania zasadności stawianych zarzutów. Sytuacjom takim zapobiegałoby sukcesywne zwiększanie wiedzy Romów na temat przysługujących im praw. Doraźnym rozwiązaniem byłoby natomiast upowszechnienie instytucji asystenta socjalnego, który pośredniczyłby w kontaktach pomiędzy Romami, zainteresowanymi załatwieniem swojej sprawy w urzędzie, a lokalną administracją.

Rzecznik Praw Obywatelskich prosi o zajęcie stanowiska wobec wniosków i rekomendacji zawartych w raporcie RPO z przeprowadzonych wizytacji.