Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Działalność „Archiwów X” przyczynia się do wykrycia sprawców groźnych przestępstw sprzed lat i może - jak w sprawie Tomasza Komendy - doprowadzić do uniewinnienia niesłusznie skazanych
• RPO Adam Bodnar pyta Komendanta Głównego Policji o stopień realizacji jego zapowiedzi powołania takich komórek we wszystkich komendach wojewódzkich i ich rozbudowy

Jak podkreśla Rzecznik Praw Obywatelskich sprawa Tomasza Komendy umocniła przekonanie o niezwykle istotnym znaczeniu pracy policyjnych zespołów do spraw niewykrytych (tzw. Archiwów X).

Uniewinnienie przez Sąd Najwyższy w 2018 r. Tomasza Komendy od zarzutu gwałtu i zabójstwa młodej dziewczyny (za co niesłusznie odsiedział 18 lat w więzieniu) wykazało, że działania tych zespołów przyczyniają się do wykrycia sprawców najpoważniejszych przestępstw sprzed wielu lat. Mogą również doprowadzić  do uniewinnienia osób niesłusznie skazanych.

W obu tych aspektach działania Archiwów X ma ogromne znaczenie dla praw i wolności obywatelskich - zarówno osób niesłusznie skazanych, jak i ofiar przestępstw lub ich bliskich.

A to właśnie sprawa Tomasza Komendy skłoniła Komendanta Głównego Policji do złożenia w maju 2017 r. deklaracji powołania komórek ds. niewykrytych we wszystkich komendach wojewódzkich w kraju, ich rozbudowy i wzmocnienia oraz powołania takiej komórki w Biurze Kryminalnym KGP.

W związku z tym Adam Bodnar prosi komendanta głównego gen. insp. Jarosława Szymczyka o poinformowanie, czy i ewentualnie jakie działania podjęto w tej sprawie.

- Zważywszy nadto, że Pan Komendant oświadczył również o gotowości przeproszenia Pana Tomasza Komendy za działania Policji w jego sprawie, będę wdzięczny za informację, czy w istocie to nastąpiło – napisał także RPO.

Odpowiedź KGP

Obecnie w strukturach policji funkcjonuje 18 Zespołów do Spraw Przestępstw Niewykrytych. Zostały one umiejscowione w komendach wojewódzkich (Stołecznej) Policji, w strukturach wydziałów dochodzeniowo - śledczych lub wydziałów kryminalnych.

W Komendzie Głównej Policji Zespół do Spraw Przestępstw Niewykrytych utworzono 1 sierpnia 2017 r. Funkcjonuje on w strukturze Wydziału Dochodzeniowo-Sledczego Biura Kryminalnego Komendy Głównej Policji.

Do zadań wymienionego Zespołu należy m.in.: 1) typowanie postępowań przygotowawczych, umorzonych z powodu niewykrycia sprawców, dotyczących najpoważniejszych przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu, mieniu oraz spraw poszukiwawczych dotyczących zaginięć osób, które prowadzone były na terenie całego kraju w celu dokonania ich analizy i zainicjowania czynności zmierzających do ustalenia i zatrzymania sprawców;

2) realizowanie czynności procesowych w trybie art. 327 § 3 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz. U. z 2021 r. poz. 534, z późn. zm.) we współpracy z właściwymi miejscowo i rzeczowo jednostkami prokuratury oraz prowadzenie podjętych po umorzeniu śledztw powierzonych przez prokuraturę;

3) prowadzenie czynności o charakterze pozaprocesowym;

4) współpraca z instytucjami i ośrodkami badawczymi oraz specjalistami z różnych dziedzin nauki.

Istotnym zadaniem tego Zespołu jest wspieranie i nadzorowanie zespołów funkcjonujących w komendach wojewódzkich i Komendzie Stołecznej Policji oraz koordynacja czynności dochodzeniowo - śledczych w sprawach dotyczących najpoważniejszych przestępstw kryminalnych, zakończonych wydaniem postanowienia o umorzeniu z uwagi na niewykrycie sprawców.

II.513.1.2018