Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Naczelny Sąd Administracyjny zarejestrował pod sygn. akt II OPS 1/16 zagadnienie prawne przedstawione do rozpoznania przez Rzecznika Praw Obywatelskich. Uchwała NSA wyjaśni, czy roboty i obiekty budowlane, których realizacja nie wymaga ani uzyskania pozwolenia na budowę ani nie jest objęta obowiązkiem zgłoszenia, podlegają nadzorowi budowlanemu pod względem ich zgodności z prawem budowlanym, w tym przepisami techniczno-budowlanymi.

Obecnie zdarza się, że organy nadzoru budowlanego (przy aprobacie sądów administracyjnych) umarzają postępowania w sprawie oceny legalność niektórych przedsięwzięć lub robót budowlanych, co do których może istnieć ryzyko nie tylko ich niezgodności z przepisami prawa budowlanego, ale spowodowania zagrożenia bezpieczeństwa ludzi lub mienia bądź zagrożenia środowiska.

Mimo że przedsięwzięcia te lub roboty w przeważającej części przypadków muszą być realizowane z zachowaniem wymogów prawa budowlanego, w ocenie niektórych organów nadzoru budowlanego i sądów administracyjnych, osoby które domagają się wszczęcia postępowania przez powiatowego inspektora nadzoru budowlanego odsyłane są na drogę sądową.

W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich brak jest podstaw do wyłączenia kompetencji organów nadzoru budowlanego w sprawach, w których istnieje uzasadniona obawa, że instalacja elektroenergetyczna, wodociągowa, kanalizacyjna lub cieplna wewnątrz budynku narusza zasady sztuki budowlanej, a przez to zagraża życiu ludzi i środowisku.

To samo dotyczy np. wiat peronowych, altan działkowych, obiektów gospodarczych, obiektów małej architektury (np. placów zabaw), remontów niektórych obiektów budowlanych.

Nie powinno budzić wątpliwości, że w tego rodzaju sprawach organy nadzoru budowlanego powinny przeprowadzić szybkie i skuteczne postępowanie oraz w razie stwierdzenia nieprawidłowości – zobowiązać inwestora do wstrzymania robót budowlanych, wykonania określonych prac, a w razie konieczności - nakazać rozbiórkę obiektu niespełniającego wymogów prawa budowlanego, zagrażającego życiu ludzi, mieniu lub środowisku.

W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich jakiekolwiek prace budowlane regulowane przepisami prawa budowlanego, w tym przepisami techniczno-budowlanymi, muszą być objęte nadzorem budowlanym.

Uchwała NSA będzie miała znaczenie dla inwestorów, ale także dla osób, które sąsiadują z terenem inwestycji, jednak przede wszystkim wyjaśni wątpliwości co do zakresu kompetencji organów nadzoru budowlanego – jeżeli NSA podzieli pogląd Rzecznika Praw Obywatelskich, organy nadzoru budowlanego nie będą mogły umorzyć postępowania legalizacyjnego lub naprawczego tylko z tego powodu, że dotyczy robót budowlanych lub obiektów, których realizacja nie wymaga ani uzyskania pozwolenia na budowę ani nie jest objęta obowiązkiem zgłoszenia.