Biuletyn Informacji Publicznej RPO

W starzejącym się społeczeństwie choroba Alzheimera będzie stanowiła coraz większy problem. Cierpi na nią ok. 40 proc. osób powyżej 80 roku życia. Rzecznik Praw Obywatelskich ocenia, że ludzie dotknięci chorobą Alzheimera, podobnie jak innymi chorobami otępiennymi, są w Polsce gorzej traktowani. W obronie ich godności w Biurze RPO odbyła się konferencja pt. „Choroba Alzheimera – uczmy się pomagać”, zorganizowana we współpracy z Polskim Towarzystwem Alzheimerowskim oraz Polskim Stowarzyszeniem Pomocy Osobom z Chorobą Alzheimera. Uczestnicy debaty oceniają, że Polska nie jest gotowa do zmierzenia się z problemem tej długotrwałej, nieuleczalnej choroby.

Choroba Alzheimera rozpoczyna się wiele lat przed wystąpieniem pierwszych objawów. Niestety na tym etapie jest bardzo rzadko diagnozowana. Rozpoznanie w fazie otępienia, którego symptomy trudno odróżnić od wielu innych chorób, jest już zbyt późne i nie gwarantuje poprawy. Zanik mózgu można jednak rozpoznać na wiele lat wcześniej. Wczesne rozpoznanie i zastosowanie odpowiedniego leczenia jest w stanie opóźnić rozwój choroby do półtora roku. Pozwala to nie tylko zachować lepszy stan zdrowia pacjenta, ale przynosi niebagatelne oszczędności finansowe, choćby w zakresie opieki nad chorym.
Prawidłowe rozpoznanie neuropsychologiczne choroby Alzheimera wymaga specjalistycznej wiedzy i  długotrwałych badań. W Europie stosowane są badania PET, służące generalnie do wykrywania zmian nowotworowych, czynnościowy rezonans magnetyczny oraz biomarkery, których wytwarzanie jest drogie. Obiektywne metody kliniczne są kosztowne i dla większości osób niedostępne. Jednak inwestycja w diagnozę jest w perspektywie kilku lat opłacalna - pozwoliłaby zminimalizować koszty leczenia, a ponadto zmodyfikować orzeczenia wydane jedynie na podstawie rozpoznania objawowego (błędy szacowane na ok. 50%).
Podczas konferencji zaprezentowane zostały także założenia i rekomendacje Polskiego Planu Alzheimerowskiego. Narodowe plany alzheimerowskie realizują wszystkie kraje Europy Zachodniej. Polska uznała chorobę Alzheimera za jeden z tematów wiodących prezydencji w  Unii Europejskiej w 2011 r., rekomendując państwom członkowskim podejmowanie wszelkich działań na rzecz poprawy jakości leczenia i rehabilitacji oraz opieki społecznej, także poprzez zwiększanie nakładów finansowych na te zadania, w formie zintegrowanej i  kompleksowej polityki państwa. Niestety w dalszym ciągu istnieje on jedynie w fazie koncepcji.
Opieka nad chorymi osobami starszymi przekracza kompetencje Ministerstwa Zdrowia. Wymaga działań interdyscyplinarnych. Konieczne jest zwiększenie dostępności do diagnostycznych testów przesiewowych i leczenia, pogłębienie i upowszechnienie specjalistycznej wiedzy medycznej i profilaktycznej, wprowadzenie standaryzacji badań, profesjonalizacji opieki, racjonalizacji kosztów i zapewnienia stabilności świadczeń. Pomocy psychologicznej, prawnej i finansowej potrzebują opiekunowie, zwykle członkowie rodzin, którzy poświęcają choremu często wiele lat nieprzerwanej ciężkiej pracy. W tej dziedzinie ogromną rolę odgrywają organizacje pozarządowe, które również wymagają wsparcia publicznego.
Prof. Irena Lipowicz zapowiedziała wystąpienie generalne w sprawie koniecznych działań w  zakresie chorób otępiennych. [więcej]