Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Rzecznik praw obywatelskich Adam Bodnar odznaczył Annę Šabatovą Honorową Odznaką RPO „Za zasługi dla ochrony praw człowieka”
• Uhonorowanie nastąpiło 30 sierpnia 2020 r. w Europejskim Centrum Solidarności w Gdańsku w trakcie obchodów 40-lecia Porozumień Sierpniowych

Anna Šabatová  jest sygnatariuszką Karty 77. Jest prawniczką z zakresu praw człowieka. W latach 2001-2007 była przedstawicielką Rzecznika Praw Obywatelskich, następnie przewodniczącą Komitetu Helsińskiego w Helsinkach. W lutym 2014 r. wybrana Publicznym Obrońcą Praw Republiki Czeskiej (Ombudsman). Laureatka Nagrody ONZ dla Obrony Praw Człowieka, Alice Garrigue Masaryk Award, przyznawanej przez Ambasadora Stanów Zjednoczonych. 

W laudacji wygłoszonej na cześć Laureatki prof. Adam Bodnar przypomniał działalność Anny Šabatovej na rzecz ochrony praw człowieka oraz przemian demokratycznych w Czechosłowacji oraz Polsce. RPO zwrócił uwagę nie tylko na współorganizowanie przez Annę Šabatovą Solidarności Polsko-Czechosłowackiej i spotkania z polskimi działaczami w okresie PRL, ale również na działania podejmowane przez Laureatkę w 2017 r. na rzecz ochrony niezależnego sądownictwa w Polsce. Pełniąc funkcję czeskiego Ombudsmana, przygotowała wtedy podpisany przez trzy najważniejsze czeskie sądy list „Nie możemy milczeć”. A. Šabatova występowała także w obronie instytucji Rzecznika Praw Obywatelskich oraz współpracowała w ramach Ombudsmanów Państw Grupy Wyszehradzkiej.

Adam Bodnar zaznaczył, że mimo, iż oboje z Laureatką kończą pełnienie swoich dotychczasowych ról ombudsmanów, nie kończy się ich misja służenia prawom człowieka, która nadal jest w sercach, umysłach i sumieniu, i której nadal razem z Laureatką pozostają wierni.

Bezpośrednio po uhonorowaniu Anny Šabatovej i złożeniu przez nią podziękowań za docenienie jej działalności oraz dokonanie tego w szczególnym okresie 40-lecia Porozumień Sierpniowych, odbyła się debata pt. „Polska aktywna czy bierna – demokratyczna czy autorytarna?”.

W debacie oprócz Adama Bodnara udział wzięli adw. Sylwia Gregorczyk-Abram, działaczka społeczna i współorganizatorka inicjatywy „Wolne Sądy”, Justyna Zorn, organizatorka protestów pod gdańską kurią biskupią po ujawnieniu przez media przypadków mobbingu w gdańskim Kościele Katolickim, Krzysztof Czyżewski, praktyk idei, pisarz i animator działań międzykulturowych, współtwórca Fundacji Pogranicze, a także dr hab. Jan Sowa, socjolog i kulturoznawca.

W trakcie debaty uczestnicy próbowali ustalić m.in. na jakim etapie przemian ustrojowych jest obecnie Polska, a także jak obecne wydarzenia społeczne wpływają na postawy obywateli, ich świadomość obywatelską oraz sprzeciw wobec niezgodnych z wartościami demokratycznymi działań władzy publicznej. Każdy z uczestników debaty przedstawił swoje osobiste doświadczenia nabyte w działalności w ramach pełnionej roli społecznej oraz ocenę aktualnej sytuacji w Polsce.

Adam Bodnar wskazał na naruszanie konstytucji i zasad praworządności przez organy władzy publicznej w różnych sferach życia społecznego, w szczególności poprzez ograniczanie niezależności sądów, presję na prokuraturę i policję oraz liczne łamanie praw człowieka, przede wszystkim wobec członków różnego rodzaju mniejszości, w ostatnim czasie zwłaszcza LGBT. 

Uczestnicy panelu byli zgodni co do konieczności przeprowadzenia pogłębionej analizy socjologicznej zachodzących zjawisk, a następnie wspólnego i zdecydowanego przeciwdziałania destrukcyjnym zjawiskom społecznym oraz procesom odchodzenia od demokracji w kierunku autorytaryzmu.  

Odznaka honorowa RPO

Odznaki honorowe Rzecznika Praw Obywatelskich za zasługi dla ochrony praw człowieka przyznawane są od 2009 r. Prezydent Lech Kaczyński ustanowił odznakę na wniosek rzecznika praw obywatelskich V kadencji Janusza Kochanowskiego.

Wśród dotychczasowych laureatów są m.in.: s. Małgorzata Chmielewska, Jerzy Owsiak, Piotr Pawłowski, Władysław Bartoszewski, Piotr M. Cywiński, Marian Turski, Halina Bortnowska, Olga Krzyżanowska, Anna Bogucka-Skowrońska, Jacek Taylor, Rafał Pankowski, Marek Michalak, "Lekarki Nadziei” - Stanisława Łukasik, Róża Czempas, Krystyna Stopczyńska i Janina Gałwa, prof. Andras Sajo, Urszula Nowakowska, Ewa Ewart, Szymon Modrzejewski.