Biuletyn Informacji Publicznej RPO

2 kwietnia 2022 r. wypada 25. rocznica uchwalenia Konstytucji RP.

Prace nad nową konstytucją ruszyły jeszcze w 1989 r., u progu transformacji ustrojowej, by jak najszybciej zastąpić nieprzystającą do potrzeb demokratycznego państwa konstytucję Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z 1952 r. Ustawa zasadnicza została uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe 2 kwietnia 1997 r., a następnie przyjęta przez obywateli w referendum przeprowadzonym 25 maja tego samego roku oraz podpisana przez prezydenta RP Aleksandra Kwaśniewskiego 16 lipca 1997 r. Weszła w życie 3 miesiące później.

W nowej Konstytucji znalazły się zasady ustrojowe odpowiadające wymogom demokratycznego państwa prawa oraz obszerny katalog praw obywatelskich nawiązujący swoją treścią do rozbudowanych systemów ochrony praw człowieka funkcjonujących w ramach ONZ i Rady Europy. 

Konstytucja to dla Rzecznika Praw Obywatelskich szczególnie ważny akt prawa, stanowi bowiem podstawowe źródło praw człowieka i obywatela w Polsce. Wyznacza też rolę i zadania zadaniem RPO oraz jego relacje z obywatelami i państwem.

Zabierając głos na temat związków naszej ustawy zasadniczej z prawem międzynarodowym, rzecznik Marcin Wiącek podkreślił m.in.:

– Źródłem ochrony praw człowieka i obywatela jest w szczególności Konstytucja, natomiast na podstawie Konstytucji Polska jest w określonych strukturach międzynarodowych, które mają swoje traktaty prawnoczłowiecze i one są dodatkowym źródłem ochrony wolności i praw. W wielu przypadkach te międzynarodowe źródła rozszerzają w stosunku do Konstytucji katalog praw i wolności człowieka (…).

W lutym i marcu br. Centrum Badania Opinii Społecznej (CBOS) przeprowadziło badania na temat: co o Konstytucji sądzą Polacy? Ponad trzy czwarte (77%) ankietowanych osób wskazało, że w ich przekonaniu zasady i przepisy zawarte w Konstytucji mają duże znaczenie dla życia obywateli. Przeciwnego zdania było 12% respondentów. Ponadto 70% badanych wskazało też, że potrzebna jest obywatelom znajomość konstytucji. Jednocześnie zapoznanie się z choćby fragmentami ustawy zasadniczej zadeklarowało już tylko 55% ankietowanych, z czego jedynie 14% przeczytało ją w całości.

Rzecznik Praw Obywatelskich gorąco zachęca do zapoznania się z treścią Konstytucji RP. Jej tekst, w towarzystwie innych podstawowych katalogów praw człowieka, został wydany przez Biuro RPO w formie publikacji „Nasze Prawa”. Jest ona dostępna na stronie internetowej BRPO (link do publikacji znajduje się poniżej).