Biuletyn Informacji Publicznej RPO

19 kwietnia 2025 roku obchodzimy 82. rocznicę wybuchu powstania w getcie warszawskim – największego aktu zbrojnego podjętego przez Żydów podczas II wojny światowej oraz pierwszego miejskiego powstania w okupowanej Europie. Był to dramatyczny akt sprzeciwu wobec zagłady, a zarazem symbol odwagi, determinacji i walki o godność.

Dla uczczenia pamięci uczestniczek i uczestników tego heroicznego zrywu, Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN od 2013 roku organizuje akcję społeczno-edukacyjną „Żonkile”. Jej symbolem są żółte kwiaty, które 19 kwietnia składano pod pomnikiem Bohaterów Getta – zgodnie z tradycją zapoczątkowaną przez Marka Edelmana, ostatniego przywódcę Żydowskiej Organizacji Bojowej. Podczas każdych obchodów rocznicy wolontariuszki i wolontariusze rozdają na ulicach Warszawy tysiące papierowych żonkili. 

Motywem przewodnim akcji w 2025 r. jest odwaga i jej różne oblicza – ta codzienna o utrzymanie się przy życiu, jak i ta podejmowana w walce, nawet wobec braku perspektyw na ocalenie. Hasło „Łączy nas pamięć” towarzyszy inicjatywie od pierwszej edycji. Podkreśla wspólnotowy wymiar upamiętnienia, znaczenie solidarności międzypokoleniowej oraz konieczność dialogu ponad podziałami. 

Powstanie w getcie warszawskim

W 1940 roku w Warszawie naziści zorganizowali największe w Polsce getto dla ludności żydowskiej. Wiosną 1943 r. rozpoczęto jego całkowitą likwidację i eksterminację jego mieszkańców. 19 kwietnia 1943 r. wojsko okupanta otoczyło teren getta. Napotkało jednak na opór powstańców. Wsparcia Żydom udzielili także żołnierze Armii Krajowej. Walki trwały do 16 maja 1943 r., kiedy to naziści wysadzili budynek synagogi przy ul. Tłomackie. W wyniku powstania w getcie zginęło i zostało zamordowanych 12 000 Żydów, a większość z 60 000 osób znajdujących się w tym czasie w getcie została wywieziona do obozu koncentracyjnego na Majdanku lub obozów pracy w Poniatowej, Trawnikach i Budzyniu.