Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Pan Mariusz „wyszedł z domu bez powodu” i spotkał się z innymi mężczyznami na placu targowym w R.
• Został za to skazany wyrokiem nakazowym na 400 zł grzywny. Wyrok się uprawomocnił
• AKTUALIZACJA: Zachowanie obwinionego nie wypełniło znamion wykroczenia - uznał Sąd Najwyższy, który 9 czerwca uniewinnił go
• To kolejne już takie orzeczenie SN w ramach jego lini orzeczniczej

RPO składa kasację – kolejną w sprawie wyroków nakazowych sądu w R. – ponieważ obywatel został skazany na podstawie wadliwych przepisów.

W kwietniu 2020 r., na początku pandemii, rząd w rozporządzeniu zakazał wychodzenia z domu z czterema wyjątkami (do pracy, do kościoła, na wolontariat o w celu załatwienia istotnych potrzeb życiowych). Żadna z ustaw nie dawała prawa do takiego ograniczenia dolności i prawa do przemieszczania się – a są to prawa gwarantowane wprost przez Konstytucję.

RPO nigdy nie kwestionował konieczności wprowadzania ograniczeń w związku z pandemią, wskazywał jednak konsekwentnie, że nie można tego robić z naruszeniem Konstytucji: prawa i wolności można ograniczać, ale tylko ustawami (a więc głosami całego parlamentu, a nie samego rządu, po odpowiedniej debacie, z zachowaniem przepisów regulaminów obu izb, o w sposób proporcjonalny do potrzeb).

W kasacji na rzecz pana Mariusza RPO dowodzi, że nie mógł być on ukarany na podstawie wadliwie wydanych przepisów. RPO przypomina, że w podobnych sprawach Sąd Najwyższy przyznał mu rację: „Podniesiona w niniejszej kasacji argumentacja znajduje odzwierciedlenie w poglądach Sądu Najwyższego wyrażonych w wyrokach SN z dnia 16 marca 2021 r. zapadłych w sprawach: II KK 97/21, II KK 74/21, II KK 64/21, oraz w wyroku z dnia 24 marca 2021 r., sygn. akt II KK 66/21”.

Wyrok SN 

SN orzekł, że § 5 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 kwietnia 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii nie mógł stanowić podstawy prawnej pociągnięcia do odpowiedzialności za wykroczenie z art. 54 k.w.

Zachowanie obwinionego - polegające na złamaniu zakazu przemieszczania się przez opuszczenie miejsca zamieszkania, a następnie spotkanie z dwoma innymi mężczyznami w miejscu publicznym - nie wypełniało bowiem znamion wykroczenia. Zgodnie z treścią art. 1 k.w., wykroczenie stanowi tylko czyn społeczne szkodliwy, zabroniony przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia pod groźbą kary aresztu, ograniczenia wolności, grzywny do 5000 zł lub nagany. W niniejszej sprawie w chwili popełnienia czynu nie istniał przepis prawidłowo wypełniający normę blankietową z art. 54 k.w., pozwalający na pociągnięcie do odpowiedzialności za korzystanie ze swobody przemieszczania się po terytorium Rzeczypospolitej oraz na wymierzenie z tego tytułu sankcji.

Nie było więc podstaw do wszczęcia postępowania przeciwko a skoro już takie postępowanie wszczęto, Sąd Rejonowy powinien był wydać w stosunku do obwinionego wyrok uniewinniający. Zachowanie obwinionego nie wypełniło bowiem znamion wykroczenia z art. 54 k.w., jak i żadnego innego czynu zabronionego.

(pełna treść uzasadnienia SN w załączniku poniżej)

II.511.214.2021