Biuletyn Informacji Publicznej RPO

26 marca 2018 r. Rzecznik Praw Obywatelskich otworzył 11. punkt przyjęć interesantów – tym razem w Koszalinie. Otwarcie tej placówki ułatwi dostęp do Rzecznika zarówno mieszkańcom miasta, jak i okolicznych miejscowości. Teraz będą mogli bezpośrednio zgłosić swoją sprawę prawnikowi Biura RPO.

Rzecznik poza Warszawą ma trzy Biura Terenowe (w Gdańsku, Katowicach i Wrocławiu), a w kolejnych miastach organizuje punkty przyjęć interesantów. W konkretnych umówionych dniach przyjeżdżają do nich prawnicy Biura RPO, by przyjmować skargi i udzielać informacji. RPO Adam Bodnar rozbudowuje tę sieć punktów przyjęć i obecnie działają one: w Bydgoszczy, Częstochowie, Kielcach, Krakowie, Lublinie, Łodzi, Słupsku, Szczecinie, Poznaniu i Wałbrzychu.

Gdzie?

w Urzędzie Miejskim w Koszalinie

ul. Rynek Staromiejski 6-7

sala klubowa A

co drugi miesiąc, w drugi czwartek miesiąca w godzinach 11:30-14:00

Kiedy?

Dni przyjęć w 2018 r.: 26 marca (otwarcie - przyjęcia interesantów wyjątkowo w Głównej Sali Konferencyjnej w godz.13:30 – 16:00), 10 maja, 12 lipca, 13 września (sala klubowa A

w godzinach 11:30-14)

Kto może przyjść?

Każdy, kto chce omówić swoją sprawę z prawnikiem z Biura Rzecznika Praw Obywatelskich. W punkcie będą przyjmować prawnicy z Biura Pełnomocnika Terenowego w Gdańsku.

Jakimi sprawami zajmuje się Rzecznik Praw Obywatelskich?

Jak może pomóc RPO?

Do Rzecznika Praw Obywatelskich może się zgłosić każdy, kto uważa, że państwo naruszyło jego prawa, albo że jest nierówno traktowany przez innych, np. z powodu wieku albo płci.

Może się zgłosić osoba pozbawiona wolności, żeby poskarżyć się na poniżające traktowanie, na przykład w domu pomocy społecznej albo szpitalu psychiatrycznym. W takich i podobnych sytuacjach wystarczy napisać albo zadzwonić na bezpłatną infolinię do RPO. Wniosek jest prosty, a w razie potrzeby pracownicy Biura Rzecznika pomogą w jego napisaniu. Wniosek do Rzecznika jest bezpłatny UWAGA! Rzecznik nie zastępuje sądu. Nie jest adwokatem czy radcą prawnym, który napisze pismo w sprawie.

ZŁOŻYŁEM WNIOSEK. Co się dzieje z moją sprawą?

1. Sprawa jest rejestrowana. Do Biura RPO przychodzi rocznie ok. 60 tys. pism.
2. Sprawa jest badana przez  ekspertów, którzy sprawdzają, czy Rzecznik może pomóc. W Biurze RPO pracuje 300 osób. Czasami załatwianie sprawy trwa długo, zwłaszcza w przypadku wniosków o kasację.
3. Zapada decyzja, czy da się coś zrobić.

Są trzy możliwości:

👌 Sprawa jest dla Rzecznika. Trafi zatem do wyspecjalizowanego zespołu prawników.

👋 Potrzebne są dodatkowe dokumenty, żeby zdecydować. Dostanie więc Pan/Pani list z prośbą o te dokumenty.

👎 Niestety sprawa nie jest dla Rzecznika.

Dlaczego? Bo Rzecznik nie może zająć się np:  

• anonimem albo ogólnym komentarzem;
• sprawą, do której rozstrzygania powołana jest inna instytucja (np. Rzecznik Finansowy);
• sporami między osobami prywatnymi (czyli np. sporem z sąsiadem);
• sprawą, w której upłynęły już wszystkie terminy na odwołania, albo orzeczeniem, od którego nie przysługuje Rzecznikowi odwołanie (m.in. to sprawy o rozwód i alimenty);
• sprawą karną, w której nie zapadł jeszcze prawomocny wyrok.

W TRAKCIE BADANIA WNIOSKU RZECZNIK:

• Może zażądać wyjaśnień (np. od prokuratury, szkoły, szpitala, wojewody, burmistrza), dlaczego sprawa została tak, a nie inaczej załatwiona. Może wprost napisać, że załatwienie sprawy budzi jego wątpliwości i wskazać, dlaczego.
• Może zareagować, jeśli dowie się, że komuś dzieje się krzywda z powodu tego, kim jest – na przykład porusza się na wózku, a sklep nie chce go obsłużyć; jest niewidomy, a restauracja nie chce go wpuścić z psem przewodnikiem (to jest dyskryminacja i RPO ma obowiązek się tym zająć).
• Może żądać, by właściwe urzędy zajęły się sprawą, czyli wszczęły postępowanie. A jeśli takie postępowanie toczy się przed sądem, to może wziąć w nim udział. Ale przystępuje do sprawy tylko wtedy, gdy:

🚹 Sądzi, że doszło do rażącego naruszenia praw i wolności;

📚💡Sprawa jest skomplikowanym zagadnieniem prawnym dotyczącym praw i wolności;

🚻 🚺 🚹 Sprawa jest wyjątkowa, a jej rozstrzygnięcie ma znaczenie dla innych.

• Może – jeśli już zapadły orzeczenia – składać odwołania (czyli stosować środki zaskarżenia) w procedurze cywilnej i administracyjnej.
• Może zakwestionować prawomocne postanowienia prokuratora o umorzeniu lub odmowie wszczęcia postępowania.

To wszystko? Nie.

Rzecznik może zrobić jeszcze inne rzeczy.

SKAZALI MNIE - NIECH RZECZNIK ZŁOŻY KASACJĘ

W takich sprawach RPO dostaje mnóstwo wniosków (ok. 3000 rocznie). Jeśli w sprawie karnej zapadnie prawomocny wyrok, to Rzecznik może złożyć kasację, czyli wystąpić do Sądu Najwyższego o ponowne zbadanie sprawy. W sprawach niezakończonych karą więzienia prawo do złożenia kasacji ma tylko RPO i Prokurator Generalny, stąd taka liczba wniosków do Rzecznika.

Skutecznych kasacji RPO może napisać jednak tylko około stu rocznie.

Dlaczego? Mało kto wie, że jest to akt nadzwyczajny i nie polega po prostu na skrytykowaniu wysokości kary albo faktów, które ustalił sąd.

Kasacja RPO musi wskazać rażące naruszenia przepisów prawa, które miały wpływ na treść orzeczenia (albo rażące naruszenie procedury). Trzeba dokładnie przeczytać akta i sprawdzić, czy nie było prawnego błędu.

A JEŚLI NIE MAM SPRAWY DO RZECZNIKA, CZY JEST MI POTRZEBNY?

Tak. Głównym zadaniem RPO jest badanie prawa, sprawdzanie, czy przepisy nie uderzają w obywateli. Podstawowym źródłem wiedzy są pisma od obywateli. Rzecznik spotyka się też z ludźmi w całym kraju i słucha tego, co jest dla nich ważne.

Jeśli Rzecznik dojdzie do wniosku, że sprawa wymaga generalnego „poprawienia prawa”, może m.in.: przedstawić problem władzom (np. ministrowi, burmistrzowi). W ten sposób bardzo wiele problemów udaje się rozwiązać. Rzecznik przedstawia fakty, pokazuje kłopotliwe przepisy, a rząd i samorządy sprawdzają to i bardzo często wprowadzają zmiany.

Zwrócić się do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie przepisów albo przyłączyć się do skargi konstytucyjnej obywatela do Trybunału Konstytucyjnego. Zażądać od najwyższych sądów (Sądu Najwyższego lub Naczelnego Sądu Administracyjnego) ujednolicenia orzecznictwa, jeśli wyroki sądów są niejasne lub sprzeczne ze sobą.

Więcej o uprawnieniach RPO można znaleźć w Ustawie o Rzeczniku Praw Obywatelskich. (Dz.U.2017.958 j.t.) 

SKARGA NADZWYCZAJNA

Od 4 kwietnia 2018 r. będzie można złożyć do Rzecznika Praw Obywatelskich prośbę o wniesienie do Sądu Najwyższego skargi nadzwyczajnej.

Zgodnie z art. 89 znowelizowanej ustawy o Sądzie Najwyższym:

§ 1. Od prawomocnego orzeczenia sądu powszechnego lub sądu wojskowego kończącego postępowanie w sprawie, może być wniesiona skarga nadzwyczajna, jeżeli jest to konieczne dla zapewnienia praworządności i sprawiedliwości społecznej i:

1)         orzeczenie narusza zasady lub wolności i prawa człowieka i obywatela określone w Konstytucji,

2)         orzeczenie w sposób rażący narusza prawo przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie,

3)         zachodzi oczywista sprzeczność istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego

- a orzeczenie nie może być uchylone lub zmienione w trybie innych nadzwyczajnych środków zaskarżenia.

§ 2. Skargę nadzwyczajną może wnieść Prokurator Generalny, Rzecznik Praw Obywatelskich oraz, w zakresie swojej właściwości, Prezes Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej, Rzecznik Praw Dziecka, Rzecznik Praw Pacjenta, Przewodniczący Komisji Nadzoru Finansowego, Rzecznik Finansowy i Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

§ 3. Skargę nadzwyczajną wnosi się w terminie 5 lat od dnia uprawomocnienia się zaskarżonego orzeczenia, a jeżeli od orzeczenia została wniesiona kasacja albo skarga kasacyjna - w terminie roku od dnia ich rozpoznania. Niedopuszczalne jest uwzględnienie skargi nadzwyczajnej na niekorzyść oskarżonego wniesionej po upływie roku od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, a jeżeli od orzeczenia została wniesiona kasacja albo skarga kasacyjna - po upływie 6 miesięcy od dnia jej rozpoznania.

§ 4. Jeżeli od uprawomocnienia się zaskarżonego orzeczenia upłynęło 5 lat, a orzeczenie wywołało nieodwracalne skutki prawne lub przemawiają za tym zasady lub wolności i prawa człowieka i obywatela określone w Konstytucji, Sąd Najwyższy może ograniczyć się do stwierdzenia wydania zaskarżonego orzeczenia z naruszeniem prawa oraz wskazania okoliczności, z powodu których wydał takie rozstrzygnięcie.

Według przepisów przejściowych ustawy o Sądzie Najwyższym, skarga nadzwyczajna może być wniesiona od prawomocnych orzeczeń kończących postępowanie w sprawach, które uprawomocniły się po 17 października 1997 roku. Skargę w takich sprawach można by jednak wnosić do SN tylko przez 3 lata od dnia wejścia ustawy o SN w życie.