Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Ochrona godności osób z niepełnosprawnością [art. 3, 8]
 

Człowiek, wraz ze swoją nienaruszoną godnością, musi być kluczową wartością i punktem odniesienia dla kształtowania ładu publicznego w państwie – to główna myśl wykładu monograficznego RPO prof. Ireny Lipowicz pt. „Prawne aspekty ochrony godności osoby starszej lub niepełnosprawnej”, który wygłosiła podczas uroczystej inauguracji roku akademickiego w Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie.

Prof. Lipowicz przedstawiła fundamentalne znaczenie pojęcia ‘godności’ ludzkiej w filozofii, prawie i literaturze, a szczególnie w polskim prawodawstwie (preambuła Konstytucji RP z 1997 r., Art. 30 Konstytucji RP). Pokazała przykłady naruszania godności osób niepełnosprawnych i w podeszłym wieku, zagrożenie marginalizacją, niskie standardy opieki, przykłady fikcyjnej ochrony państwa – choćby w przypadku ubezwłasnowolnienia czy przyzwolenia na wykorzystywanie osób bezradnych do niekorzystnego rozporządzania swoim mieniem. Krytycznie oceniła też brak porozumienia, ekspansję nienawiści, wykorzystywanie wartości religijnych do manipulacji politycznej, przewrotność moralną, odwrócenie hierarchii wartości. Wskazała również na konieczność gruntownych zmian, znacznie szerszych niż przebudowa systemu prawnego. Rzecznik zaapelowała do pedagogów o współpracę w zmianie podejścia do człowieka – w kierunku odejścia od sformalizowanych struktur na rzecz empatii, podmiotowego traktowania i ochrony godności każdej osoby przez całe życie i po jego zakończeniu. „Jeżeli Państwo w swoim działaniu pedagogiki, pedagogiki specjalnej i innych dziedzin nie „odciążycie” nas swoimi działaniami w tej budowli prawnej – mówiła – nie wprowadzicie innego myślenia, takiego, w którym pojęcie godności człowieka stanie się wartością naturalną – nie zmienimy naszego kraju”. (2 X 2013)