Biuletyn Informacji Publicznej RPO

IX.517.1044.2025

wystąpienie do Sekretarza Stanu w Ministerstwie Zdrowia w sprawie procedury składania próśb, wniosków i skarg przez pacjentów Krajowego Ośrodka Zapobiegania Zachowaniom Dyssocjalnym, otrzymywania potwierdzenia ich złożenia oraz sprawnego rozpatrywania.

Zgodnie z art. 63 Konstytucji RP każdy ma prawo składać petycje, wnioski i w interesie publicznym, własnym lub innej osoby za jej zgodą do organów władzy publicznej oraz do organizacji i instytucji społecznych w związku z wykonywanymi przez nie zadaniami zleconymi z zakresu administracji publicznej. Tryb rozpatrywania petycji, wniosków i skarg określa ustawa. Zgodnie z art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 22 listopada 2013 r. o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób, pacjent ma prawo do pomocy w ochronie swoich praw, w szczególności do kierowania ustnych i pisemnych skarg dotyczących naruszenia jego praw oraz uzyskania informacji o rozstrzygnięciu zgłoszonej sprawy. Przepisy ww. ustawy nie określają jednak trybu składania i rozpatrywania skarg.

Prawo do skargi przewidziano także w regulaminie pobytu w KOZZD, którego § 2 ust. 2 lit. f stanowi, że pacjent przebywający w tym ośrodku ma prawo do składania pisemnych wniosków, skarg i odwołań do Kierownika KOZZD. Jednak w regulaminie nie zostały ustalone zasady procedowania złożonych wniosków, skarg i odwołań.

W nauce prawa konstytucyjnego sformułowano opinię, że regulaminy pobytu w KOZZD wydano bez podstawy prawnej, co w świetle art. 7 Konstytucji RP czyni je niekonstytucyjnymi. Ustawa z 2013 r. nie zawiera upoważnienia dyrektora KOZZD do wydawania regulaminów wewnętrznych. Przepisy tej ustawy odnoszące się do składania przez pacjentów skarg wymagają zatem uzupełnienia odpowiednim przepisem upoważniającym do wydania aktu wykonawczego i następnie doprecyzowania na poziomie takiego aktu.

Ze sprawozdań z corocznych kontroli przeprowadzanych w KOZZD wynika, że pacjenci licznie korzystają zarówno z możliwości złożenia skargi, prośby lub wniosku do dyrektora KOZZD, jak i z możliwości złożenia skargi do Sądu Okręgowego na sposób rozpoznania swojej sprawy przez kierownika KOZZD. Niezbędna jest jasna procedura, określająca m.in. do kogo składa się skargę; ile dni organ ma na odpowiedź; jaką ona przybiera postać i czy wymaga uzasadnienia; które decyzje dyrektora KOZZD podlegają zaskarżeniu do sądu. Według Rzecznika Praw Obywatelskich prawo do skargi w przypadku pacjentów tej placówki ma szczególne znaczenie. Dzięki czytelnemu i opartemu na jasnych zasadach mechanizmowi skargowemu trudne emocje pacjentów mogą znaleźć choćby częściowe ujście, obniżając ryzyko nieporozumień i sytuacji konfliktowych.

RPO zwrócił się z prośbą o uwzględnienie powyższych postulatów w pracach legislacyjnych zmierzających do nowelizacji ustawy z 2013 r., powiadomienie o stanowisku resortu i wskazaniu, na jakim etapie obecnie znajdują się prace legislacyjne.