Biuletyn Informacji Publicznej RPO
Wystąpienie Zespołu do spraw Wykonywania Kar.
Wniosek do Sądu Najwyższego o rozstrzygnięcie zagadnienia prawnego dotyczącego podstaw zaskarżenia do sądu penitencjarnego decyzji organów postępowania wykonawczego z dnia 2020-01-20
IX.517.624.2015
Wniosek do Sądu Najwyższego o rozstrzygnięcie zagadnienia prawnego dotyczącego podstaw zaskarżenia do sądu penitencjarnego decyzji organów postępowania wykonawczego.
Rzecznik Praw Obywatelskich w trakcie wykonywania swoich zadań spotkał się z rozbieżnościami dotyczącymi interpretacji przez sądy art. 7 § 1 Kodeksu karnego wykonawczego.
W ramach kwerendy zidentyfikowano sądy, w których ukształtowała się praktyka wąskiej interpretacji pojęcia "niezgodność z prawem". W prezentowanym ujęciu twierdzi się, że brzmienie art. 7 § 1 k.k.w. nie daje podstaw do weryfikacji ustaleń faktycznych stanowiących podstawę zaskarżonej decyzji. Weryfikacja stanu faktycznego wymagałaby przeprowadzenia szeregu dowodów i musiałaby być swoistym "procesem skargowym", co nie wynika z treści przepisu art. 7 k.k.w. Zdaniem Sądów prezentujących to stanowisko Sąd Penitencjarny rozpatrując skargę na decyzję dyrektora jednostki penitencjarnej nie jest uprawniony do kontroli merytorycznej tej decyzji, a w jego kompetencji pozostaje jedynie badanie zgodności tej decyzji z prawem.
W przeciwieństwie do powyżej zaprezentowanej interpretacji, wiele sądów prezentuje pogląd o konieczności dokonywania oceny stanu faktycznego przy rozpoznawaniu skarg na decyzje organów postępowania wykonawczego. Analiza postanowień doprowadziła do wniosku, że treść art. 7 k.k.w. dopuszcza merytoryczną kontrolę zaskarżonej decyzji. Powyższe wynika z faktu, że w przypadku przyjęcia wąskiej wykładni omawianego przepisu, byłby on martwy, gdyż w praktyce rzadkie są przypadki, aby nieuprawniony organ wydał decyzję. Ponadto, § 5 ww. przepisu przewiduje dopuszczalność zmiany zaskarżonej decyzji, co możliwe jest tylko wtedy, gdy kontroli zostanie poddana merytoryczna treść zaskarżonej decyzji.
Rzecznik przychyla się do drugiej linii orzeczniczej. W ocenie Rzecznika, nie jest uprawnione przyjęcie, że skazany wnosząc skargę na decyzję organu postępowania wykonawczego nie może kwestionować okoliczności faktycznych. Zatem, interpretacja pojęcia "niezgodności z prawem" nie może ograniczyć się do weryfikacji, czy dany organ, w świetle przepisów prawa szeroko rozumianych, miał prawo wydać zaskarżoną decyzję. Orzekając w oparciu o art. 7 k.k.w. w pierwszej kolejności należy dokonać oceny, czy organ postępowania wykonawczego miał podstawę do podjęcia zaskarżonej decyzji, a wobec pozytywnego uznania w tym zakresie, zbadać zaskarżoną decyzję odnosząc się do meritum skargi. Za powyższym przemawia również przyjęcie, że w kategorii "niezgodności z prawem" mieszczą się przypadki, kiedy to decyzja organu postępowania wykonawczego nie odpowiada prawu wskutek m.in. oparcia jej na błędnych ustaleniach faktycznych.
Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:
Data odpowiedzi: 2020-06-25
Opis odpowiedzi:
Odmowa podjęcia uchwały (postanowienie z 25 czerwca 2020 r., sygn. akt I KZP 3/20).
W ocenie Sądu Najwyższego w przedstawionych przez Rzecznika orzeczeniach sądów powszechnych nie ujawniły się rozbieżności w wykładni art. 7 § 1 k.k.w. w rozważanym aspekcie. Fakt, że w orzeczeniach sądy koncentrowały się na badaniu kompetencji organu do wydania decyzji i zgodności tej decyzji z prawem materialnym nie oznacza, że wykluczały one możliwość kontroli w zakresie prawa procesowego gwarantującego prawidłowość gromadzenia dowodów i ich oceny. Różny zakres argumentacyjny wiązał się z jednej strony z treścią skargi, z drugiej zaś obrazował odmienne sposoby stosowania prawa. Z językowego punktu widzenia niezgodność z prawem to nic innego jak sprzeczność z prawem, będąca konsekwencją obrazy prawa przy podejmowaniu skarżonej decyzji. Wprawdzie z treści rozważanego przepisu nie wynika wprost, że niezgodność z prawem odnosi się zarówno do sfery prawa materialnego, jak i prawa procesowego, lecz kwestia ta nie powinna budzić zasadniczych wątpliwości. Na konieczność takiego odczytania podstaw skargi z art. 7 § 1 k.k.w. wskazują zawarte w Kodeksie postępowania karnego regulacje związane z zarzutami obrazy prawa. W konsekwencji Sąd Najwyższy uznał, że zgodnie z art. 7 § 1 k.k.w. skazany może zaskarżyć do sądu decyzję organu wymienionego w art. 2 pkt 3-6 i 10 tego aktu prawnego z powodu obrazy prawa materialnego lub prawa procesowego, jeżeli mogła mieć ona wpływ na treść decyzji, o ile ustawa nie stanowi inaczej.
Brak historii zmian - serwis źródłowy: https://sprawy-generalne.brpo.gov.pl