Biuletyn Informacji Publicznej RPO
Wystąpienie Zespołu do spraw Wykonywania Kar.
Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym ze skargi konstytucyjnej dotyczącej niezgodności z Konstytucyjną przepisów Kodeksu karnego wykonawczego z dnia 2019-07-08
IX.517.1357.2019
Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym ze skargi konstytucyjnej dotyczącej niezgodności z Konstytucyjną przepisów Kodeksu karnego wykonawczego.
Zgodnie z przepisami Kodeksu karnego wykonawczego tymczasowo aresztowany może korzystać z aparatu telefonicznego, z zastrzeżeniem, na zasadach określonych w regulaminie organizacyjno-porządkowym wykonywania tymczasowego aresztowania, za zgodą organu, do którego dyspozycji pozostaje. Organ, do którego dyspozycji tymczasowo aresztowany pozostaje, wydaje zarządzenie o zgodzie na korzystanie z aparatu telefonicznego, chyba że zachodzi uzasadniona obawa, że zostanie ona wykorzystana w celu bezprawnego utrudniania postępowania karnego bądź do popełnienia przestępstwa, w szczególności podżegania do przestępstwa. W wypadku, gdy tymczasowo aresztowany pozostaje do dyspozycji kilku organów, wymagana jest zgoda każdego z nich, chyba że organy te zarządzą inaczej. Z rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania tymczasowego aresztowania wynika, że organ dysponujący bezzwłocznie wydaje zarządzenie o zgodzie na korzystanie z aparatu telefonicznego przez tymczasowo aresztowanego w szczególnie uzasadnionych przypadkach, w celu porozumiewania się z osobą najbliższą.
Z kolei w świetle objętego skargą konstytucyjną art. 217c § 4 k. k. w. na zarządzenie o odmowie wyrażenia zgody na korzystanie z aparatu telefonicznego tymczasowo aresztowanemu przysługuje zażalenie do sądu, do którego dyspozycji pozostaje. Zażalenie na zarządzenie prokuratora rozpoznaje prokurator nadrzędny. Z tego przepisu wynika w związku z tym, że zażalenie na zarządzenie prokuratora o odmowie wyrażenia zgody na korzystanie z aparatu telefonicznego może złożyć wyłącznie osoba tymczasowo aresztowana. Uprawnienie takie nie przysługuje natomiast osobie najbliższej tymczasowo aresztowanego, chociaż nie budzi wątpliwości to, że taka odmowa dotyka w sposób bezpośredni praw podmiotowych owej osoby najbliższej.
Rzecznik Praw Obywatelskich zauważył, że zarówno tymczasowo aresztowany ma prawo utrzymywania więzi z rodziną i innymi osobami bliskimi, jak też takie prawo przysługuje osobom najbliższym, a w szczególności żonie tymczasowo aresztowanego. Ponadto, stosownie do obowiązującego prawa małżonkowie są obowiązani do wzajemnej pomocy, do współdziałania dla dobra rodziny, którą założyli oraz rozstrzygają wspólnie o istotnych sprawach rodziny. Tego stanu rzeczy w zakresie wzajemnych praw i obowiązków nie zmienia to, że jeden ze współmałżonków został tymczasowo aresztowany. Realizacja tych praw i obowiązków może wymagać, choćby w życiowych sprawach nagłych, telefonicznego kontaktu z osobą tymczasowo aresztowaną. W ocenie Rzecznika, w świetle powyższego, nie powinno budzić wątpliwości to, że odmowa wyrażenia przez prokuratora zgody na rozmowę telefoniczną osoby tymczasowo aresztowanej ze współmałżonkiem pozostającym na wolności, ingeruje w prawa podmiotowe tego współmałżonka.
Data odpowiedzi: 2022-06-22
Opis odpowiedzi:
Stanowisko nieuwzględnione (wyrok z 22 czerwca 2022 r., sygn. akt SK 32/19).
Trybunał Konstytucyjny orzekł, iż art. 217c § 4 ustawy - Kodeks karny wykonawczy w zakresie, w jakim nie przyznaje osobie najbliższej, która ubiegała się o kontakt telefoniczny z tymczasowo aresztowanym, prawa złożenia zażalenia na zarządzenie prokuratora o odmowie wyrażenia zgody na korzystanie z aparatu telefonicznego, jest zgodny z art. 78 (prawo do zaskarżenia orzeczeń i decyzji) w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. TK postanowił umorzyć postępowanie w pozostałym zakresie. Trybunał uznał, że rozwiązanie przewidziane w art. 217c § 4 k.k.w., polegające na pozbawieniu osób najbliższych możliwości kwestionowania zarządzenia odmawiającego zgody na kontakt telefoniczny z tymczasowo aresztowanym, może być uznane za przydatne do osiągnięcia efektywności, sprawności i szybkości postępowania karnego, służąc osiągnięciu co najmniej jednego z jego celów, tj. rozstrzygnięcia sprawy w rozsądnym terminie. Okoliczność ta jest uznawana za współtworzącą przesłankę porządku publicznego wskazaną w art. 31 ust. 3 Konstytucji. Co więcej, postulowane przez skarżącą rozszerzenie zakresu podmiotów uprawnionych do zaskarżania omawianego zarządzenia może przyczynić się do przedłużenia stosowania tymczasowego aresztowania. Powodowałoby to wydłużenie okresu, w jakim osoba, wobec której posłużono się tym szczególnym, najsurowszym środkiem zapobiegawczym, pozostaje pozbawiona wolności, której ochronę przewiduje art. 32 ust. 1 i art. 41 ust. 1 Konstytucji. Wprowadzone do kodeksu rozwiązanie zapobiega takiej sytuacji, eliminując możliwość wystąpienia rozważanej kolizji praw i wolności konstytucyjnych. Z przyjętej perspektywy kontrolowana regulacja okazuje się również konieczna. Art. 217c § 4 k.k.w. w sposób możliwie najmniej uciążliwy ingeruje w prawo określone w art. 78 Konstytucji. Nie wyłącza bowiem zaskarżalności zarządzenia odmawiającego zgody na kontakt telefoniczny, a jedynie ogranicza zakres podmiotów legitymowanych do jego zażalenia do osoby tymczasowo aresztowanego. Zakwestionowane rozwiązanie spełnia także warunki wynikające z przesłanki proporcjonalności sensu stricto.
Brak historii zmian - serwis źródłowy: https://sprawy-generalne.brpo.gov.pl