Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Czynności protokołowane w śledztwie i procesie powinny być obowiązkowo nagrywane
• Zmniejszałoby to ryzyko naruszania praw osób przesłuchiwanych m.in. na początku śledztwa, zwłaszcza gdy nie mają obrońcy
• Zarazem chroniłoby policjantów czy prokuratorów przed pomówieniami o nadużycie uprawnień
• Rzecznik Praw Obywatelskich ponownie poddaje pod rozwagę Ministerstwa Sprawiedliwości rozważenie stosownej inicjatywy legislacyjnej
• AKTUALIZACJA 7.08.2025: Komisja Kodyfikacyjna Prawa Karnego przekazała do MS projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego, ustawy – Kodeks karny wykonawczy oraz ustawy – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, który kompleksowo realizuje wystąpienia Rzecznika. Projektowi nadano bieg, a właściwe komórki merytoryczne MS już podjęły nad nim pracę - odpisał resort. 

W sferze zainteresowania Rzecznika jest zapewnienie prawidłowego toku postępowania karnego, w tym zagwarantowania, że orzeczenia sądów w sprawach karnych będą wydawane na podstawie prawidłowych ustaleń w zakresie okoliczności faktycznych, przy respektowaniu zasady prawdy materialnej. Wiąże się z tym problem rejestrowania obrazu oraz dźwięku czynności procesowych podejmowanych w postępowaniu karnym (rozpraw i posiedzeń).

Stanowiska Rzecznika w tej sprawie były prezentowane resortowi w wystąpieniach generalnych z 24 października 2017 r., 30 listopada 2017 r., 9 marca 2020 r. oraz 7 czerwca 2022 r.

W jedynej odpowiedzi poprzedniego kierownictwa MS wskazano m.in., że „(...) w obecnie obowiązującym stanie prawnym, gwarancje dla osób biorących udział w protokołowanych czynnościach procesowych, w zakresie kontrolowania ich treści, pozostają na stosunkowo wysokim poziomie. Tym samym, nie zachodzi potrzeba, aby każda czynność procesowa, bez względu na jej znaczenie dla prowadzonego postępowania karnego, musiała być rejestrowana za pośrednictwem obrazu lub dźwięku".

Ministerstwo nie planowało podjęcia prac legislacyjnych w tym zakresie. Zapewniało, że uwagi Rzecznika będą stanowić przedmiot uważnej analizy i monitorowania.

Tymczasem zagadnienie jest aktualne, czego dowodzą sygnały wnioskodawców, a także środowisk prawniczych. Dlatego Marcin Wiącek poddaje pod rozwagę ministra sprawiedliwości Adama Bodnara podjęcie stosownej inicjatywy legislacyjnej. 

Odpowiedź Arkadiusza Myrchy, sekretarza stanu w MS

W kontekście wystąpień z dnia:

• 24 października 2017 r., znak II.519.1039.2017.MH,
• 30 listopada 2017 r., znak II.519.1039.2017.MH,
• 9 marca 2020 r., znak II.519.1039.2017.MH,
• 7 czerwca 2022 r., znak II.519.1039.2017.MM,
• 20 marca 2024 r., II.519.1039.2017.MT.

w których Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się do Ministra Sprawiedliwości z postulatem poszerzenia zakresu utrwalania czynności procesowych za pomocą urządzenia rejestrującego obraz lub dźwięk w postępowaniu karnym poprzez obligatoryjne utrwalanie konkretnych czynności:

1. przesłuchanie stron i uczestników w postępowaniu przygotowawczym,
2. oględziny oraz eksperyment procesowy w postępowaniu przygotowawczym,
3. rozprawy w postępowaniu odwoławczym,
4. rozprawy w sprawach kasacyjnych przed Sądem Najwyższym

uprzejmie informuję, że Komisja Kodyfikacyjna Prawa Karnego przekazała do Ministerstwa Sprawiedliwości projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego, ustawy – Kodeks karny wykonawczy oraz ustawy – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, który kompleksowo realizuje przedmiotowe wystąpienia Rzecznika.

Projekt przewiduje bowiem m.in.:

1.    w postępowaniu przygotowawczym:
a)    utrwalanie za pomocą urządzenia rejestrującego obraz i dźwięk (nagrywanie) wszystkich przesłuchań podejrzanego, pokrzywdzonego, świadka i biegłego,
b)    możliwość zdalnego przesłuchania (z obowiązkowym nagrywaniem) podejrzanego i świadka (pokrzywdzonego),
c)    możliwość zdalnego udziału stron w zdalnym przesłuchaniu podejrzanego, świadka albo biegłego (z obowiązkowym nagrywaniem),
d)    ograniczenie zdalnego udziału podejrzanego w posiedzeniu w przedmiocie tymczasowego aresztowania do konkretnych przesłanek,
e)    możliwość zdalnego udziału podejrzanego w posiedzeniu w przedmiocie przedłużenia tymczasowego aresztowania (z obowiązkowym nagrywaniem),
2.    w postępowaniu sądowym:
a)    możliwość zdalnego przesłuchania oskarżonego na jego wniosek albo bez jego zgody (w określonych przypadkach) (z obowiązkowym nagrywaniem),
b)    możliwość zdalnego udziału stron w rozprawie na ich wniosek (albo obligatoryjnie),
c)    ujednolicenie regulacji dotyczących zdalnego udziału w postepowaniu karnym, karnym wykonawczym i w postępowaniu w sprawach o wykroczenia (odpowiednie stosowanie regulacji z k.p.k. w k.k.w. i k.p.s.w.).

Projektowi nadano bieg, a właściwe komórki merytoryczne Ministerstwa Sprawiedliwości już podjęły pracę nad projektem.

II.519.1039.2017