Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Odznaka honorowa RPO dla Marii Zoll-Czarneckiej

Rzecznik praw obywatelskich dr Adam Bodnar wręczył Odznakę Honorową „Za Zasługi dla Ochrony Praw Człowieka” rodzinie zmarłej 10 marca Marii Zoll-Czarneckiej. Odznaczenie zostało przekazane córkom Laureatki 17 marca podczas uroczystości pogrzebowych w Warszawie [więcej]. 

EFEKTY SPOTKAŃ REGIONALNYCH RPO

Odpowiedzialność finansowa uczestników kursów na prawo jazdy

W wystąpieniu do Rzecznika Finansowego RPO sygnalizuje problem odpowiedzialności finansowej za skutki zdarzeń drogowych uczestników kursów uzupełniających prowadzonych w ramach szkoleń nauki jazdy. Z informacji przekazanych w czasie spotkania regionalnego w Szczecinie przez Fundację SOS Odpowiedzialne Szkoły Jazdy wynika, że blisko 67% szkoleń uzupełniających jest realizowanych bez dopełnienia formalności związanych z rejestracją usługi w dokumentacji szkoleniowej. Może to powodować poważne konsekwencje dla uczestników kursów [więcej]. 

Uprawnienia straży gminnych i miejskich

Rzecznik zwrócił się do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji o informacje na temat szkoleń dla strażników gminnych (miejskich) z zakresu przestrzegania i ochrony praw człowieka. Poprosił także o wskazanie istniejących rozwiązań, które chronią obywateli przed nadużywaniem funkcji i przekraczaniem uprawnień przez strażników. Problem zachowania strażników miejskich został zgłoszony w trakcie spotkania regionalnego w Kielcach [więcej]. 

RÓWNE TRAKTOWANIE

Prawo do świadczenia pielęgnacyjnego opiekuna osoby dorosłej

Wojewódzki sąd administracyjny zgodził się ze stanowiskiem RPO i wyrokiem z dnia 16 marca uchylił decyzję o odmowie przyznania świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu opieki nad matką, która ma orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności od 51. roku życia [więcej]. 

Prawo do deputatu węglowego

Do Rzecznika zwracają się emeryci i renciści górniczy wskazując, że wypłata deputatu węglowego jest różnie traktowana, w zależności od spółki węglowej. RPO wystąpił w tej sprawie do Ministra Energii [więcej]. 

Udział kobiet w życiu publicznym

Udział kobiet w życiu publicznym jest wciąż niewielki, mimo pozytywnych przykładów. Rzecznik zwrócił się do Pełnomocnika Rządu ds. Społeczeństwa Obywatelskiego i Równego Traktowania o informacje na temat planowanych w tym zakresie działań [więcej]. 

Raport FRA na temat równego traktowania osób LGBTI

W niektórych państwach członkowskich UE lekarze wciąż postrzegają homoseksualizm jako chorobę, a transseksualizm jako zaburzenie psychiczne – to jeden z wniosków wynikających z nowego sprawozdania opracowanego przez Agencję Praw Podstawowych Unii Europejskiej (FRA) [więcej]. 

SPRAWY OBYWATELSKIE

Publikacja wyroku TK z 9 marca 2016 r.

Rzecznik zwrócił się do Prezesa Rządowego Centrum Legislacji o podanie przyczyn nieopublikowania w Dzienniku Ustaw wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 9 marca 2016 r. (K 47/15), a także wskazanie podstawy prawnej odmowy publikacji tego wyroku [więcej]. 

Darowizna w zamian za znieczulenie w trakcie akcji porodowej

Aby otrzymać znieczulenie podczas trwającej akcji porodowej, powódka, w sprawie do której przystąpił RPO, musiała podpisać umowę darowizny na rzecz szpitala. Nie przed porodem, ale w jego trakcie, tuż przed podaniem znieczulenia, kiedy ból był najsilniejszy. Zdaniem RPO, nie doszło do zawarcia ważnej umowy, gdyż kobieta nie była w stanie swobodnie podjąć decyzji [więcej]. 

Prawa rodziców dzieci martwo urodzonych

Rodzice dzieci martwo urodzonych nie otrzymują właściwej pomocy ze strony państwa. Jak wynika ze skarg wpływających do Rzecznika, nie mogą otrzymać ani zasiłku pogrzebowego, ani macierzyńskiego, ani też skorzystać ze skróconego okresu urlopu macierzyńskiego w razie urodzenia martwego dziecka, którego płci nie da się ustalić. RPO po raz kolejny wystąpił w sprawie tego problemu do Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej [więcej]. 

Koszty dowozu niepełnosprawnego dziecka do szkoły

Burmistrz nie chciał zwrócić kosztów dowozu dziecka niepełnosprawnego do szkoły, a wojewódzki sąd administracyjny odrzucił skargę matki. Dlatego Rzecznik Praw Obywatelskich wniósł 7 marca skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego [więcej]. 

O zasadach umieszczania osób ubezwłasnowolnionych w Domach Pomocy Społecznej

Rada Ministrów podzieliła opinię RPO przedstawioną w listopadowym wniosku do Trybunału Konstytucyjnego. Rzecznik wskazał m.in., że osoba z niepełnosprawnością intelektualną lub psychiczną, w zastępstwie której działa jej opiekun prawny, nie ma możliwości kwestionowania orzeczenia sądu opiekuńczego wyrażającego zgodę na umieszczenie jej w takiej placówce [więcej]. 

SPRAWY MIEJSKIE I GMINNE

O uregulowaniu kwestii monitoringu wizyjnego

W Polsce wciąż brakuje regulacji dotyczących monitoringu wizyjnego. Rzecznik po raz kolejny zwrócił się o to do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji. W odpowiedzi Minister ponownie poinformował o trwających pracach analitycznych [więcej]. 

Składanie zażaleń na postanowienia straży gminnej

Przepisy nie wskazują w sposób wyraźny, kto jest uprawniony do rozpatrywania zażaleń na postanowienia straży gminnej w sprawach dotyczących wykroczeń. Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się do Ministra Sprawiedliwości o doprecyzowanie regulacji [więcej]. 

PRAWO WYBORCZE

Prekampanie wyborcze

Działania o charakterze agitacyjnym, prowadzone przez różne podmioty, w tym partie polityczne, jeszcze przed oficjalnym rozpoczęciem kampanii wyborczej (tzw. prekampanie) nie są uregulowane prawnie i odbywają się poza kontrolą organów wyborczych. Rzecznik zwrócił się w tej sprawie do przewodniczącego sejmowej Podkomisji stałej do spraw nowelizacji Kodeksu wyborczego oraz Kodeksu postępowania administracyjnego [więcej]. 

O krajowych obserwatorach wyborów

Przedstawiciele organizacji społecznych, którzy nie są powiązani z żadnym z komitetów wyborczych, nie mogą obserwować wyborów. Państwowa Komisja Wyborczej podziela pogląd Rzecznika o konieczności zmiany przepisów prawa wyborczego i wprowadzenia instytucji niezwiązanych z komitetami wyborczymi obserwatorów krajowych [więcej]. 

WYMIAR SPRAWIEDLIWOŚCI

Odpowiedzialność dyscyplinarna prokuratorów

W ustawie Prawo o prokuraturze wyłączono odpowiedzialność dyscyplinarną za działanie prokuratora podjęte wyłącznie w interesie społecznym. Taki zapis stwarza ryzyko szerokiej interpretacji, która może prowadzić do uchylenia się prokuratora od odpowiedzialności dyscyplinarnej nawet w przypadku rażącej i oczywistej obrazy prawa. Rzecznik zwrócił się do Ministra Sprawiedliwości o przedstawienie uzasadnienia dla tej zmiany [więcej]. 

O procedurze odwołania sędziego z delegacji

Minister podzielił stanowisko Rzecznika i zapowiedział zmiany  w przepisach, które stanowią, że decyzja Ministra Sprawiedliwości o odwołaniu sędziego z delegacji nie podlega zaskarżeniu. Przepisy nie wskazują też przesłanek, jakimi powinien się kierować podejmując taką decyzję. Sytuacja ta może naruszać zasadę równowagi władz, niezależności sądów i niezawisłości sędziów, a także prawo sędziego do sądu [więcej]. 

O gwarancjach prawa do obrony dla podejrzanych

Minister Sprawiedliwości zapowiedział nowelizację przepisów, dzięki której osoba podejrzana będzie miała m.in. możliwość kontaktu z obrońcą już w trakcie zatrzymania. To odpowiedź na wystąpienie Rzecznika dotyczące statusu osoby podejrzanej w postępowaniu karnym [więcej]. 

Ustne uzasadnienia orzeczeń w postępowaniu cywilnym

Rzecznik wystąpił do Ministra Sprawiedliwości o ocenę przepisów pozwalających na ustne uzasadnienie wyroku, które funkcjonują w postępowaniu cywilnym już od ponad roku. Zdaniem RPO należałoby je ograniczyć także zapewnić jednolitą formę transkrypcji takiego uzasadnienia. Zbyt szerokie korzystanie przez sądy z możliwości wygłoszenia uzasadnienia może w ograniczać konstytucyjne prawo do rzetelnej procedury sądowej oraz prawo do zaskarżenia orzeczenia sądu pierwszej instancji [więcej]. 

O kosztach postępowania w sprawach o wykroczenie

Minister Sprawiedliwości odpowiedział na wystąpienie Rzecznika dotyczące ponoszenia przez oskarżyciela posiłkowego kosztów postępowania w sprawach o wykroczenia. Chodzi o sprawy, które zostały umorzone z powodu przedawnienia karalności [więcej]. 

PRACA

O opóźnieniach w wypłacaniu dopłat dla rolników

Wielu rolników nadal nie otrzymało dopłat za rok 2015. Nie mogą też uzyskać jednoznacznych informacji z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa o terminie wypłaty. W odpowiedzi na wystąpienie RPO, Minister Rolnictwa poinformował m.in., że podjął szereg działań mających na celu przyspieszenie wypłat [więcej]. 

O funkcjonariuszkach Policji karmiących piersią

Funkcjonariuszki Policji karmiące piersią nie muszą dostarczać przełożonym zaświadczeń lekarskich, aby móc skorzystać z dwóch dodatkowych przerw w czasie pracy – takie stanowisko zajął Pełnomocnik Komendanta Głównego Policji ds. Ochrony Praw Człowieka w odpowiedzi na wystąpienie RPO [więcej]. 

Prawo sędziów do urlopu zdrowotnego

Sposób uregulowania uprawnień sędziego do płatnego urlopu dla poratowania zdrowia wymaga zmiany. Rzecznik wystąpił w sprawie tego problemu do Ministra Sprawiedliwości [więcej]. 

EDUKACJA

O konsekwencjach zmian w edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej

Podczas wysłuchania publicznego w grudniu 2015 r. obywatele zwrócili uwagę na ważne dla nich problemy wynikające ze zmian w ustawie o systemie oświaty (tzw. cofnięcie reformy sześciolatków), m.in. na prawdopodobne kłopoty w dostępie dla najmłodszych dzieci do edukacji przedszkolnej. Minister Edukacji Narodowej odpowiedziała na wystąpienie Rzecznika [więcej]. 

Wybór miejsca edukacji sześciolatków

Do Rzecznika zwracają się rodzice sześciolatków, które w roku szkolnym 2016/2017 mają trafić do zerówki, ale nie ma dla nich miejsca w przedszkolu. Wiele gmin chce, by dzieci te trafiały do oddziałów przedszkolnych przy szkołach podstawowych. Tymczasem – jak wynika z informacji prasowych – Minister Edukacji Narodowej skierowała pismo do samorządów, że wybór miejsca realizacji dalszej edukacji należy do rodziców. RPO poprosił Minister o zajęcie stanowiska w tej sprawie [więcej]. 

ALIMENTY

Prawo dzieci do alimentów

Według danych BIG Info Monitor z lutego 2016 r. od płacenia alimentów uchyla się 260 tysięcy osób, a łączna kwota zadłużenia alimentacyjnego wynosi 8 miliardów złotych. Rzecznik zwrócił się do Ministra Sprawiedliwości oraz Przewodniczącego Krajowej Rady Sądownictwa o skuteczniejsze ściganie i osądzanie sprawców niealimentacji [więcej]. 

Odzyskiwanie świadczeń od dłużników alimentacyjnych

Rzecznik zwrócił się do Prezesa Najwyższej Izby Kontroli o ogólnopolską kontrolę skuteczności odzyskiwania od dłużników świadczeń wypłaconych z funduszu alimentacyjnego. Przyczyniłoby się to do usprawnienia działań organów administracji i wypracowania skuteczniejszych metod dochodzenia spłaty zobowiązań przez dłużników alimentacyjnych [więcej]. 

MIESZKANIE

Niejasna definicja pojęcia „budowli”

W ocenie RPO należy jak najszybciej opracować nową, precyzyjną definicję „budowli” dla potrzeb opodatkowania podatkiem od nieruchomości, dostosowaną do wymogów określonych przez Trybunał Konstytucyjny. Zarówno przedsiębiorcy, jak i organy podatkowe powinni mieć pewność, że dany obiekt podlega opodatkowaniu [więcej]. 

Ochrona prawna dłużników

We wnioskach do Rzecznika dłużnicy skarżą się na niewystarczającą ochronę prawną w postępowaniach egzekucyjnych. Najbardziej jaskrawym przykładem jest egzekucja niewielkich kwot prowadzona z mieszkania czy domu, w którym mieszka dłużnik oraz jego rodzina. Często wartość sprzedawanej nieruchomości jest większa od egzekwowanej kwoty kilkanaście bądź nawet kilkadziesiąt razy. RPO wystąpił w tej sprawie do Ministra Sprawiedliwości [więcej]. 

BEZDOMNI

Opieka zdrowotna dla osób bezdomnych

Przepisy nie zapewniają osobom bezdomnym oraz innym osobom niemającym dochodu faktycznego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej ze środków publicznych. Przyjęcie do lekarza jest poprzedzone rygorystyczną i skomplikowaną procedurą, niedostosowaną do istoty bezdomności. Rzecznik wystąpił w tej sprawie do Ministra Zdrowia [więcej]. 

PRAWA POZBAWIONYCH WOLNOŚCI

Krajowy Ośrodek Zapobiegania Zachowaniom Dyssocjalnym

Rzecznik wystąpił do Ministra Sprawiedliwości o pilne podjęcie prac nad nowelizacją ustawy o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi, stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób [więcej]. 

Opieka medyczna dla osób pozbawionych wolności

Rzecznik ponownie zwrócił się do Ministra Sprawiedliwości o poparcie inicjatywy powołania międzyresortowego zespołu roboczego zajmującego się wypracowaniem modelu funkcjonowania w Polsce opieki medycznej dla osób pozbawionych wolności. Gotowość współpracy wyraził już Minister Zdrowia [więcej]. 

O dostępie więźniów do informacji publicznej

Rzecznik wystąpił do Ministra Sprawiedliwości o uregulowanie prawa osadzonych do korzystania ze stron internetowych Biuletynu Informacji Publicznej. Sekretarz Stanu w Ministerstwie zgodził się, że zmiany są potrzebne, ale trzeba najpierw zanalizować możliwości techniczne [więcej]. 

Różne możliwości zapobiegania przestępstwom

Ministerstwo Sprawiedliwości odpowiedziało na wystąpienie RPO dotyczące wykorzystywania przez sądy innych niż więzienie możliwości zapobiegania przestępstwom: od 1 lipca 2015 r. sądy orzekły wobec 185 skazanych środki zabezpieczające a nie więzienie. Wobec 126 z nich wskazały pobyt w zakładzie psychiatrycznym [więcej]. 

O realizacji wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka

Jak Polska wykonuje rekomendacje znajdujące się w wyrokach ETPC w sprawach, które obywatele polscy wytoczyli przed tym Trybunałem? 16 marca na spotkaniu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych przedstawiciele ministerstw informowali, jakie działania zostały podjęte w związku z orzeczeniami ETPC dotyczącymi m.in. zasad osadzania w oddziałach dla niebezpiecznych [więcej]. 

Korzystanie z telefonów przez tymczasowo aresztowanych

Zgodnie z nowelizacją Kodeksu karnego wykonawczego tymczasowo aresztowani mogą kontaktować się telefonicznie nie tylko z obrońcą, ale także z rodziną czy innymi osobami. Nadal jednak nie zostało wydane nowe rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości, które określałoby zasady korzystania z telefonów. Rzecznik zwrócił się do Ministra o pilne podjęcie takich prac [więcej]. 

Prawo osadzonych do prywatności

Rzecznik zwrócił się do Dyrektora Generalnego Służby Więziennej w sprawie warunków sanitarno-higienicznych odbywania kary pozbawienia wolności [więcej]. 

Opieka psychiatryczna dla pozbawionych wolności

Z ustaleń RPO wynika, że w aresztach i zakładach karnych może przebywać wiele osób niepełnosprawnych intelektualnie i psychicznie. Tymczasem więzienna służba zdrowia nie jest w stanie zapewnić natychmiastowego leczenia osobie bezwzględnie wymagającej hospitalizacji psychiatrycznej. Rzecznik zwrócił się w sprawie tego problemu do Dyrektora Generalnego Służby Więziennej oraz Wiceprezesa Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego [więcej]. 

INNE DZIAŁANIA RPO

Spotkanie RPO z przedstawicielami zawodów prawniczych w Szczecinie

Podczas uroczystego spotkania z przedstawicielami środowiska prawniczego w Szczecinie dr Adam Bodnar mówił o roli Rzecznika Praw Obywatelskich w kształtowaniu porządku prawnego w Polsce. Wydarzenie zostało zorganizowane przez przedstawicieli czasopisma In Gremio, które od 12 lat tworzą reprezentanci sądów, prokuratury oraz samorządów zawodowych: adwokackiego, komorniczego, notarialnego i radcowskiego [więcej]. 

III Szczyt Rzeczników Praw Obywatelskich

Rzecznik praw obywatelskich dr Adam Bodnar wziął udział w III Szczycie Rzeczników Praw Obywatelskich z państw Partnerstwa Wschodniego, Bałkanów Zachodnich i V4, który odbył się w Parlamencie Europejskim w Brukseli. Współorganizatorami wydarzenia były Biuro RPO i Biuro posła do Parlamentu Europejskiego Andrzeja Grzyba. W spotkaniu wziął udział także Ombudsman Europejski, Emily O’Reilly [więcej]. 

Co robi Rzecznik i na czym polega ochrona praw człowieka?

W Biurze RPO odbyły się warsztaty edukacyjne dla uczniów i studentów. Dotyczyły przede wszystkim zagadnień związanych z ochroną praw człowieka, które zawiera m.in. Konstytucja RP. Młodzież omawiała przykłady spraw dotyczących naruszenia praw człowieka i zasady równego traktowania [więcej]. 

W Senacie o projekcie nowelizacji Kodeksu postępowania karnego

W Senacie RP odbyło się wspólne posiedzenie Komisji Ustawodawczej i Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji, w którym udział wzięli przedstawiciele Rzecznika Praw Obywatelskich: dr Marek Łukaszuk – dyrektor Zespołu Praw Karnego oraz Valeri Vachev z Zespołu Prawa Karnego. Reprezentanci Rzecznika przedstawili uwagi dotyczące projektu nowelizacji Kodeksu postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw [więcej]. 

Debata w Berlinie o ostatnich polskich reformach z udziałem RPO

Rzecznik praw obywatelskich dr Adam Bodnar wziął udział w debacie pt. „How to Protect European Values – Assessing European Responses to Recent Reforms in Poland”, która odbyła się w Berlinie. Uczestnicy dyskusji zastanawiali się nad tym, jak chronić europejskie wartości, w tym zasadę praworządności. Próbowali także poddać ocenie reakcję instytucji europejskich na ostatnie reformy w Polsce.

Antydyskryminacyjne organizacje pozarządowe w postępowaniach sądowych

W Biurze RPO odbyło się seminarium eksperckie „Pozycja procesowa antydyskryminacyjnych organizacji pozarządowych. Wyzwania” zorganizowane przez Rzecznika Praw Obywatelskich we współpracy z Polskim Towarzystwem Prawa Antydyskryminacyjnego [więcej]. 

Warsztaty dot. budowania i wzmacniania roli związków zawodowych

W Biurze RPO odbyły się warsztaty dla członków Organizacji Międzyzakładowej NSZZ "Solidarność" Pracowników Firm Ochrony, Cateringu i Sprzątania. Dotyczyły przede wszystkim kwestii budowania i wzmacniania roli związków zawodowych w walce o prawa pracownicze. Z uczestnikami warsztatów spotkał się rzecznik praw obywatelskich dr Adam Bodnar [więcej]. 

Posiedzenie Komisji Ekspertów ds. Osób Starszych

Wizytacje Krajowego Mechanizmu Prewencji w domach pomocy społecznej, gdańskie doświadczenia w realizowaniu wsparcia środowiskowego oraz przyjęcie nowej Konwencji Praw Osób Starszych były głównymi tematami posiedzenia Komisji Ekspertów ds. Osób Starszych, które 14 marca br. odbyło się w Biurze RPO [więcej]. 

Patronaty RPO

Rzecznik Praw Obywatelskich objął Honorowym Patronatem:

• konferencję pt. „Zawody prawnicze wobec reformy procedury karnej: teoria, praktyka, przyszłość”, która odbędzie się w Warszawie
• dwie konferencje regionalne wieńczące projekt „Start-up! Laboratoria akcji i idei przeciw mowie nienawiści”, które odbędą się w Białymstoku i w Poznaniu
• projekt SocjoSzkoła 2016 pn. „Obcy wśród swoich, swoi wśród obcych”
• Koncert Charytatywny „Jesteśmy (z) Nadzieją” na rzecz Przychodni dla Bezdomnych, który odbędzie się w Warszawie