Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie realizacji obowiązku przeproszenia pokrzywdzonego przez skazanego, wobec którego zawieszono wykonanie kary.

Badane w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich sprawy ujawniły problem wykładni przepisu Kodeksu karnego, dotyczący określenia formy realizacji obowiązku przeproszenia pokrzywdzonego przez skazanego, wobec którego sąd zawiesił wykonanie kary. W praktyce orzeczniczej dość często orzeczenie tego obowiązku prowadzi do zobowiązania skazanego do złożenia oświadczenia odpowiedniej treści w środkach masowego przekazu. Zdaniem Rzecznika powyższa wykładnia może prowadzić w praktyce do nałożenia na skazanego w okresie próby obciążeń nieproporcjonalnych do popełnionego czynu, którym nie będzie on w stanie podołać ze względów finansowych. Celem omawianej regulacji kodeksowej jest przeproszenie pokrzywdzonego, które ma oddziaływać na sprawcę w sposób zapobiegawczo-wychowawczy, nie zaś upublicznienie orzeczenia. W efekcie środek ten może prowadzić do zarządzenia wykonania zawieszonej kary. Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca się z prośbą o przedstawienie stanowiska w sprawie.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Minister Sprawiedliwości (04.04.2014 r.) poinformował, że mając na uwadze treść przepisów Kodeksu karnego, jak również cel i zakres stosowania środka probacyjnego w postaci warunkowego zawieszenia wykonywania kary i związanych z nim obowiązków nakładanych na oskarżonego, Minister Sprawiedliwości nie podziela podnoszonych przez Rzecznika wątpliwości dotyczących wykładni art. 72 § 1 pkt 2 k.k. Ostateczna decyzja, co do orzeczenia obowiązku przeproszenia pokrzywdzonego należy w każdym przypadku do sądu, który najpierw musi zadecydować o zasadności nałożenia takiego obowiązku na oskarżonego, a następnie podjąć decyzję, co do tego gdzie, kiedy i w jaki sposób oskarżony ma go wypełnić. Przy wyborze formy i czasu realizacji omawianego obowiązku sąd powinien uwzględnić stanowisko pokrzywdzonego i sprawcy. Przepisy Kodeksu karnego nie przesądzają, jaką formę powinien przybrać obowiązek przeproszenia pokrzywdzonego, ale sąd powinien wskazać sposób i czas wykonania tego obowiązku. Wybór formy przeprosin powinien być w głównej mierze zdeterminowany rodzajem przestępstwa i zakresem skutków, jakie wywołało ono w zakresie naruszenia dóbr prawnych pokrzywdzonego oraz oddziaływania społecznego. W żaden sposób nie można zakwestionować wyboru formy przeprosin za pośrednictwem środków masowego komunikowania w przypadku, gdy do popełnienia przestępstwa doszło właśnie za ich pomocą. Oskarżony musi mieć świadomość konieczności poniesienia, również w celach wychowawczo-zapobiegawczych, konsekwencji czynu także w sferze finansowej. Nakładając obowiązki z art. 72 k.k. sąd poddaje analizie możliwy zakres ich spełnienia. Określając czas i sposób wykonania obowiązku sąd powinien wziąć pod uwagę realne możliwości skazanego, a także jego inne zobowiązania, np. rodzinne lub zawodowe.