Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie braku jednolitego standardu ochrony lokatorów przed eksmisją „na bruk”.

Od kilku lat w sferze zainteresowania Rzecznika Praw Obywatelskich pozostaje problem braku jednolitego standardu ochrony lokatorów przed eksmisją bez zapewnienia osobom eksmitowanym lokalu socjalnego, czy choćby pomieszczenia tymczasowego, w przypadku gdy egzekucja obowiązku opróżnienia lokalu wykonywana jest na drodze administracyjnej. Ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji nie zapewnia osobom eksmitowanym nawet minimalnej ochrony przed bezdomnością. Ochronie takiej nie podlegają zwłaszcza osoby, które powinny być w sposób szczególny chronione przed bezdomnością, tj. osoby niepełnosprawne, w podeszłym wieku, kobiety w ciąży, osoby nieletnie. Organ egzekucyjny jest zobowiązany do wyeksmitowania takiej osoby bez zapewnienia jej jakiegokolwiek schronienia. Sytuacja, w której obowiązujące prawo dopuszcza możliwość przeprowadzenia egzekucji obowiązku opróżnienia lokalu bez zapewnienia osobie eksmitowanej jakiegokolwiek schronienia, pozostaje w sprzeczności z konstytucyjnym obowiązkiem poszanowania i ochrony godności człowieka, spoczywającym na władzach publicznych oraz obowiązkiem szczególnej pomocy rodzinom znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej. Kwestia administracyjnej egzekucji obowiązku opróżnienia lokali mieszkalnych pozostających w dyspozycji ministra właściwego do spraw wewnętrznych lub podległych mu organów była podejmowana przez Rzecznika w sposób generalny od 2007 r. Rzecznik Praw Obywatelskich prosi o poinformowanie o przebiegu prac nad projektem zmian przepisów w omawianym zakresie, prowadzonych przez Zespół powołany w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Minister Spraw Wewnętrznych (18.06.2014 r.) poinformował, że w grudniu 2013 r. został powołany w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych Zespół roboczy do spraw analizy resortowych przepisów mieszkaniowych dotyczących opróżniania i eksmisji osób nieuprawnionych z lokali mieszkalnych, będących w zarządzie, administracji i dyspozycji poszczególnych służb mundurowych podległych lub nadzorowanych przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych. W skład Zespołu wchodzili przedstawiciele Komendy Głównej Policji, Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej, Komendy Głównej Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Zarządu Zasobów Mieszkaniowych MSW oraz Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Prace Zespołu zostały skoncentrowane na kwestiach prawnych dotyczących opróżniania lokali mieszkalnych, które wynikają z przepisów ustawy o Policji, ustawy o Państwowej Straży Pożarnej, ustawy o Straży Granicznej, ustawy o Biurze Ochrony Rządu, ustawy o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej. Dokonując analizy istniejącego stanu prawnego, Zespół wskazał, że rozwiązania przyjęte w ustawach pragmatycznych z uwagi na fakt, iż ustanawiają jedynie administracyjny tryb postępowania zarówno w zakresie przydzielania, jak i opróżniania lokali mieszkalnych, nie zapewniają środków ochrony przed bezdomnością osób zobowiązanych do opróżnienia zajmowanego lokalu mieszkalnego, w tym zwłaszcza osób, których sytuacja życiowa lub inne cechy wskazują na konieczność udzielenia im pomocy. W ocenie Zespołu zachodzi potrzeba dokonania zmian w poszczególnych ustawach pragmatycznych, zmierzających do zapewnienia odpowiedniego standardu ochrony praw lokatorów. Zespół zaproponował, iż docelowym rozwiązaniem powinno być określenie w ustawach pragmatycznych grupy osób (zasadniczo tożsamej z osobami wymienionymi w ustawie o ochronie praw lokatorów), w stosunku do których wyłączony byłby administracyjny tryb postępowania w sprawach o opróżnienie lokalu mieszkalnego i nie byłyby wydawane decyzje o opróżnieniu, czy też zwolnieniu lokalu mieszkalnego. W stosunku do tej grupy osób kierowane byłyby do sądu powszechnego pozwy o opróżnienie lokalu mieszkalnego, orzeczenie o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego oraz o wezwanie do udziału w postępowaniu gminy. Tego typu rozwiązanie od lat funkcjonuje w ramach przepisów ustawy o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej. Ponadto, podobnie jak to zostało uregulowane w ustawie o ochronie praw lokatorów, planuje się wprowadzenie w ustawach pragmatycznych okresu ochronnego od dnia 1 listopada do dnia 31 marca roku następnego włącznie, w którym decyzje administracyjne o opróżnieniu, czy też zwolnieniu lokalu mieszkalnego nie byłyby wykonywane, chyba że osoba zobowiązana do opróżnienia mogłaby zamieszkać w innym lokalu niż dotychczas używany. W ramach Zespołu trwają wstępne prace nad projektem założeń projektu ustawy o zmianie ustawy o Policji oraz niektórych innych ustaw (tj. ustawy o Państwowej Straży Pożarnej, ustawy o Straży Granicznej, Ustawy o Biurze Ochrony Rządu). Z uwagi na zakres planowanych zmian, projekt założeń będzie podlegał szerokim konsultacjom, w tym z organami jednostek samorządu terytorialnego.