Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie nowych zasad przystępowania do egzaminu radcowskiego lub adwokackiego, naruszających zasadę ochrony praw nabytych z dnia 2013-09-25.
Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie nowych zasad przystępowania do egzaminu radcowskiego lub adwokackiego, naruszających zasadę ochrony praw nabytych.
Do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich wpłynęły skargi sygnalizujące problem wynikający z wejścia w życie postanowień ustawy z dnia 13 września 2013 r. o zmianie ustaw regulujących wykonywanie niektórych zawodów. Zgodnie z tą ustawą, osoby, które po ukończeniu wyższych studiów prawniczych przez okres co najmniej 4 lat w okresie nie dłuższym niż 6 lat przed złożeniem wniosku o dopuszczenie do egzaminu wykonywały, na podstawie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej, wymagające wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związane ze świadczeniem pomocy prawnej przez radcę prawnego lub adwokata w kancelarii bądź spółce, o których mowa w ustawie o radcach prawnych lub ustawie - Prawo o adwokaturze, zwolnione są z wymogu odbycia aplikacji jako warunku koniecznego do przystąpienia do egzaminu radcowskiego lub adwokackiego. Na skutek zmian legislacyjnych polegających na skróceniu z 10-ciu do 6 lat okresu, w ciągu którego osoby te mogą przystąpić do egzaminu zawodowego, część osób, która nabyła prawo do zdawania egzaminu i do tej pory z niego nie skorzystała, zostanie tego prawa pozbawiona. W ocenie Rzecznika, nowa regulacja jest sprzeczna z zasadą ochrony praw słusznie nabytych, wynikającą z konstytucyjnej zasady państwa prawnego. Ponadto ustawodawca nie przewidział procedur umożliwiających dostosowanie się osób zainteresowanych do zaistniałej sytuacji. Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca się z prośbą o rozważenie podjęcia odpowiedniej inicjatywy legislacyjnej polegającej na wprowadzeniu przepisów przejściowych uwzględniających prawa osób, które znalazły się w opisanej sytuacji.
Minister Sprawiedliwości (06.11.2013 r.) stwierdził, że argumenty podniesione w wystąpieniu Rzecznika Praw Obywatelskich wymagają wzięcia pod uwagę. Minister Sprawiedliwości jest zobowiązany do dokonania analizy ewaluacji nowych rozwiązań wdrożonych ustawą deregulacyjną. Ocena skutków regulacji będzie podstawą podjęcia ewentualnych prac legislacyjnych w kierunku wskazanym przez Rzecznika, o ile zmiany okażą się konieczne bądź celowe. Jednocześnie Minister wyjaśnił, że zgodnie z orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego, prawami podmiotowymi są sytuacje prawne, w których obywatel może - opierając się na normach konstytucyjnych lub ustawowych chroniących jego interesy prawne - żądać skutecznie od państwa spełnienia przysługujących mu uprawnień lub powstrzymania się od wkraczania w sferę jego prawnie zabezpieczonych wolności. W opinii Ministra, uprawnienie do przystąpienia do egzaminu radcowskiego bez odbycia aplikacji nie nosi cech prawa podmiotowego. Sam fakt przystąpienia do tego egzaminu nie zmienia statusu osoby do niego przystępującej (nie jest źródłem żadnego uprawnienia). Dopiero uzyskanie pozytywnego wyniku tego egzaminu i wpisanie na listę radców prawnych oraz złożenie ślubowania skutkuje przyznaniem tej osobie prawa podmiotowego w postaci wykonywania określonego zawodu. Odnosząc się do wprowadzonych zmian przepisów, Minister stwierdził, przywołując orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, że okres od odbycia wymaganej praktyki zawodowej do momentu przystąpienia na tej podstawie do egzaminu zawodowego nie może być nadmierny, tak aby był spełniony postulat posiadania przez zdających aktualnej wiedzy prawniczej, zdobytej w toku praktyki zawodowej. W rezultacie wprowadzenia omawianych zmian, odpowiedniemu skróceniu uległ okres wymaganej praktyki zawodowej, co poszerza krąg osób mogących przystąpić do egzaminu radcowskiego.