Wystąpienie do Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie zmiany warunków nabywania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego oraz specjalnego zasiłku opiekuńczego z dnia 2013-03-06.
Wystąpienie do Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie zmiany warunków nabywania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego oraz specjalnego zasiłku opiekuńczego.
Do Rzecznika wpływają skargi dotyczące utraty dotychczasowych uprawnień do pobierania świadczenia pielęgnacyjnego, a także nowych warunków nabywania uprawnień do świadczenia pielęgnacyjnego oraz specjalnego zasiłku opiekuńczego. Większość skarżących nabyła prawo do świadczenia pielęgnacyjnego bezterminowo. Tymczasem nowe przepisy stanowią, że osoby uprawnione do świadczenia pielęgnacyjnego na podstawie przepisów dotychczasowych zachowują prawo do tego świadczenia w dotychczasowej wysokości do 30 czerwca 2013 r., a wydane na podstawie przepisów dotychczasowych decyzje o przyznaniu prawa do świadczenia pielęgnacyjnego wygasają z mocy prawa po upływie tego terminu. Powyższa regulacja nasuwa zasadnicze wątpliwości w świetle konstytucyjnych standardów zasady zaufania do państwa i prawa oraz ochrony praw nabytych. Skarżący wskazują na trudności życiowe związane z brakiem możliwości kontynuowania przez nich opieki nad osobami z orzeczeniem niepełnosprawności na czas nieokreślony. Osoby sprawujące taką opiekę często zmuszone były zrezygnować z zatrudnienia. W przypadku niespełniania warunków uprawniających do nowych świadczeń osoby takie znajdą się w trudnej sytuacji życiowej. Dla wielu osób, zwłaszcza w starszym wieku, podjęcie zatrudnienia przy obecnych realiach rynku pracy może okazać się całkowicie nierealne. Ustawa, znacząco zawężając krąg osób uprawnionych do świadczenia pielęgnacyjnego i specjalnego zasiłku opiekuńczego, poza wprowadzeniem okresu dostosowawczego nie przewiduje żadnych działań wspomagających osoby tracące dotychczasowe uprawnienia. Będą one zmuszone korzystać ze wsparcia gwarantowanego bezrobotnym lub ze świadczeń pomocy społecznej. Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca się z prośbą o przedstawienie stanowiska w tej sprawie.
Minister Pracy i Polityki Społecznej (29.03.2013 r.) wyjaśnił, że przyjęte rozwiązania, w szczególności wysokość świadczeń i wprowadzenie kryterium dochodowego przy specjalnym zasiłku opiekuńczym, wynikają z ograniczonych możliwości budżetowych. Konstytucyjna zasada ochrony praw nabytych nie ma charakteru absolutnego i nie wyklucza stanowienia regulacji ograniczających lub znoszących prawa podmiotowe. Zakazane jest wyłącznie arbitralne i nieproporcjonalne ograniczanie praw nabytych, mogą one natomiast być uszczuplane "w szczególnych okolicznościach" nie tylko z uwagi na wartości konstytucyjne, ale i pewne okoliczności gospodarczo-społeczne, m. in. równowagę finansową państwa czy kryzys gospodarczy. Możliwość otrzymania nowego świadczenia, specjalnego zasiłku opiekuńczego w wysokości 520 zł, została uzależniona od spełnienia kryterium dochodowego. Bez kryterium dochodowego pozostawiono, jako osoby uprawnione do świadczenia pielęgnacyjnego rodziców, opiekunów faktycznych dziecka (osoby sprawujące opiekę nad dzieckiem, które wystąpiły do sądu o jego przysposobienie), osoby będące rodzinami zastępczymi spokrewnionymi z dzieckiem oraz inne osoby zobowiązane do alimentacji na podstawie Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Ponadto zmiany polegają m.in. na wprowadzeniu niezbędnych procedur umożliwiających organom właściwym w sprawach świadczeń rodzinnych weryfikację przyznanego prawa do świadczenia pielęgnacyjnego i specjalnego zasiłku opiekuńczego. Uwzględniona została możliwość lub obowiązek (w zależności od przesłanek) przeprowadzenia rodzinnego wywiadu środowiskowego