Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie problemu współwystępowania w obrocie prawnym kilku prawomocnych postanowień spadkowych po tym samym spadkodawcy z dnia 2012-11-06.
Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie problemu współwystępowania w obrocie prawnym kilku prawomocnych postanowień spadkowych po tym samym spadkodawcy.
Na skutek pytania prawnego Rzecznika Praw Obywatelskich Sąd Najwyższy podjął uchwałę z dnia 10 lipca 2012 r. (sygn. akt III CZP 81/11) mającą moc zasady prawnej, w której przesądził, że art. 679 k.p.c. nie stanowi podstawy uchylenia kolejnego prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku po tym samym spadkodawcy. Istnienie dwóch lub więcej prawomocnych postanowień o stwierdzeniu nabycia spadku po tym samym spadkodawcy uzasadnia natomiast wznowienie postępowania. Podjęta uchwała nie eliminuje, zdaniem Rzecznika, problemu polegającego na współwystępowaniu w obrocie prawnym kilku prawomocnych postanowień spadkowych po tym samym spadkodawcy, których z racji upływu terminów nie da się uchylić w żadnym przewidzianym prawem trybie. Rzecznik podkreśla w wystąpieniu, że przepisy Kodeksu postępowania cywilnego przewidują zaledwie trzymiesięczny termin do ewentualnego wniesienia skargi o wznowienie postępowania. Upływ terminu do wniesienia skargi o wznowienie postępowania pozbawia spadkobierców możliwości ochrony ich słusznych interesów wynikających z dziedziczenia w przypadku istnienia kilku prawomocnych postanowień spadkowych, stwierdzających nabycie spadku po tej samej osobie, jednakże w odmienny sposób. W ocenie Rzecznika, brak prawnej możliwości rozwiązania takiej sytuacji narusza wyrażoną w art. 31 ust. 3 Konstytucji zasadę proporcjonalności ograniczania konstytucyjnych wolności i praw. Rzecznik Praw Obywatelskich prosi o zajęcie stanowiska w sprawie, a w razie podzielenia przedstawionej argumentacji, prosi o spowodowanie podjęcia prac nad nowelizacją Kodeksu postępowania cywilnego w omawianym zakresie.
Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości (11.12.2012 r.) wyjaśnił, że ograniczenie czasowe dopuszczalności skargi o wznowienie postępowania jest uzasadnione koniecznością ustabilizowania sytuacji prawnej. Ponadto zauważył, że zgodnie z art. 7 k.p.c. prokurator może żądać wszczęcia postępowania w każdej sprawie, jak również wziąć udział w każdym toczącym się postępowaniu, jeżeli według jego oceny wymaga tego ochrona praworządności, praw obywateli lub interesu społecznego. Dla prokuratora chwilą, od której należy liczyć termin do wniesienia skargi o wznowienie postępowania będzie chwila zawiadomienia go o potrzebie wystąpienia ze skargą. Obecnie trwają prace nad zmianą ustawy Kodeks postępowania cywilnego, w ramach których planuje się wprowadzenie obowiązku rejestrowania wszystkich postanowień o nabyciu spadku w Rejestrze Aktów Poświadczenia Dziedziczenia, co ma stanowić zabezpieczenie przed powtórnym stwierdzeniem nabycia praw do spadku po tej samej osobie. W związku z powyższym Podsekretarz Stanu uważa, że zarówno obecnie obowiązujące, jak i przewidywane rozwiązania w pełni gwarantują bezpieczeństwo prawne. Pogłębionej analizy wymaga zagadnienie związane z potrzebą ewentualnego wydłużenia terminów do wnoszenia skargi o wznowienie postępowania w oparciu o podstawy restytucyjne. Zagadnienie to zostanie przedstawione działającej przy Ministrze Sprawiedliwości Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego w celu rozważenia zasadności podjęcia prac legislacyjnych zmierzających do zmiany odpowiednich przepisów k.p.c.
Minister Sprawiedliwości (26.02.2013 r.) w nawiązaniu do wcześniejszej korespondencji przedstawił stanowisko działającej przy Ministrze Sprawiedliwości Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego. W ocenie Komisji nie jest obecnie wskazane dokonywanie jakichkolwiek prób cząstkowych zmian regulacji wznowienia postępowania ani w odniesieniu do podstawy wznowienia określonej w art. 403 § 2 in principio k.p.c., ani w odniesieniu do szczególnego przypadku kolizji prawomocnych postanowień o stwierdzeniu nabycia spadku po tym samym spadkodawcy. Obecne rozwiązania pozwalają na wykładnię, która czyni zadość wymaganiom pewności prawa i respektowaniu w niezbędnym zakresie stabilności prawomocnych orzeczeń. Nie jest natomiast wykluczone poddanie podstawy wznowienia określonej w art. 403 § 2 in principio k.p.c. reformie w przyszłym Kodeksie postępowania cywilnego.