Wystąpienie do Prezesa Rady Ministrów w sprawie konieczności uporządkowania ram prawnych procesu reprywatyzacji, zwłaszcza stworzenia jasnych i jednolitych rozwiązań ustawowych z dnia 2012-10-23.
Wystąpienie do Prezesa Rady Ministrów w sprawie konieczności uporządkowania ram prawnych procesu reprywatyzacji, zwłaszcza stworzenia jasnych i jednolitych rozwiązań ustawowych.
Od wielu lat w sferze zainteresowania Rzecznika Praw Obywatelskich pozostaje prawidłowe rozwiązanie przez ustawodawcę problemu reprywatyzacji mienia przejmowanego w latach powojennych na cele reform przeobrażających ustrój społeczno-gospodarczy Państwa. Prace nad kolejnymi projektami ustawy reprywatyzacyjnej nie przyniosły konkretnego rezultatu. Mimo tego, w wielu sytuacjach przepisy szczególne pozwalają na prowadzenie quasi-reprywatyzacji w sprawach indywidualnych. Z tej możliwości skorzystać mogą jedynie nieliczne grupy poszkodowanych, a kryteria ich doboru wydają się być przypadkowe. Cały ciężar i koszt prowadzenia spraw reprywatyzacyjnych ustawodawca przerzucił na dawnych właścicieli. Wszelkie trudności w rozstrzyganiu tych spraw musiały zaś przejąć na siebie organy stosujące prawo.
Jak wynika z informacji na stronach internetowych resortu skarbu, jedynym powodem zarzucenia prac nad projektem ustawy "o świadczeniach pieniężnych przyznawanych niektórym osobom, których dotyczyły procesy nacjonalizacji" jest trudna sytuacja budżetowa Państwa. Tymczasem systemowe problemy związane z brakiem reprywatyzacji stają się przyczyną przegrywania przez Polskę spraw przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka. Koniecznością wydaje się stworzenie przez prawodawcę jasnych i jednolitych rozwiązań w omawianym zakresie. Stan istniejący obecnie należy uznać za naruszający zasady praworządnego państwa - prawo jest niejasne, niesprawiedliwe i ewidentnie narusza zasady równego traktowania obywateli przez władze publiczne: roszczenia reprywatyzacyjne przyznano jedynie niektórym kategoriom poszkodowanych, i to w różnym zakresie. Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca się z prośbą o zajęcie stanowiska w sprawie.
Minister Skarbu Państwa (07.03.2013 r.) wyjaśnił, że ewentualna kontynuacja prac nad projektem ustawy przewidującej przyznanie świadczeń pieniężnych o charakterze symbolicznym osobom, których dotyczyły procesy nacjonalizacji, powinna być uzależniona od wskaźników ekonomicznych świadczących o dobrej kondycji gospodarczej kraju oraz możliwości wyasygnowania na realizację ustawy zakładanych kwot przy jednoczesnym zapewnieniu bezpieczeństwa finansów publicznych Państwa. Odszkodowania z tytułu realizacji roszczeń reprywatyzacyjnych dochodzonych w indywidualnych postępowaniach administracyjnych i sądowych finansowane są ze środków Funduszu Reprywatyzacji. Wypłaty dokonywane są na podstawie prawomocnych wyroków i ugód sądowych oraz ostatecznych decyzji administracyjnych przedstawionych przez organy reprezentujące Skarb Państwa we właściwym postępowaniu. W ramach Funduszu Reprywatyzacji, w perspektywie najbliższych lat w pełni zabezpieczono środki na realizację zobowiązań z tytułu prowadzonych postępowań w oparciu o przepisy prawa administracyjnego i cywilnego. Jednak nawet w przypadku uchwalenia ustawy regulującej kwestie znacjonalizowanego mienia, nadal konieczne byłoby zabezpieczenie w budżecie Państwa środków na wypłaty odszkodowań na rzecz osób podnoszących roszczenia reprywatyzacyjne, które nie skorzystałyby z drogi ustawowej. Nie ma bowiem prawnych możliwości zamknięcia sądowej drogi dochodzenia roszczeń reprywatyzacyjnych w drodze ustawy, gdyż stanowiłoby to naruszenie konstytucyjnego prawa do sądu. Z tego punktu widzenia przyjęcie ustawy wiązałoby się z dodatkowymi kosztami po stronie budżetu Państwa. W obecnym stanie prawnym osoby - lub ich spadkobiercy - które doznały uszczerbku na mieniu w wyniku procesów nacjonalizacyjnych przeprowadzonych przez Państwo Polskie w latach 1944-1962, mogą dochodzić roszczeń z tego tytułu poprzez ustalenie czy decyzja o przejęciu mienia została wydana niezgodnie z ówcześnie obowiązującym prawem.