Wystąpienie do Ministra Edukacji Narodowej w sprawie systemów karania wychowanków w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych z dnia 2012-05-31.
Wystąpienie do Ministra Edukacji Narodowej w sprawie systemów karania wychowanków w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych.
Rzecznik Praw Obywatelskich powraca do problemu regulowania w statutach młodzieżowych ośrodków wychowawczych katalogu kar dyscyplinarnych. Nieletni przebywający w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych korzystają z konstytucyjnej ochrony praw i wolności na równi z pozostałymi obywatelami. Za nieuzasadnioną należy uznać ocenę dokonaną przez Ministerstwo Edukacji Narodowej, iż uregulowanie art. 41 ust. 1 Konstytucji, zgodnie z którym, wolność osobista jednostki może być ograniczona wyłącznie w akcie prawnym o charakterze ustawowym, nie ma zastosowania wobec wychowanków młodzieżowych ośrodków wychowawczych. Wolność osobista jednostki jest jednym z aspektów wolności w rozumieniu art. 31 Konstytucji. Z art. 31 ust. 3 Konstytucji można wyprowadzić następujące przesłanki ograniczenia praw i wolności jednostki: wymóg formy ustawowej, określenie przesłanek materialnych, wskazanie maksymalnych granic dla wprowadzania ograniczeń (nakaz poszanowania zasady proporcjonalności oraz zakaz naruszania "istoty" praw i wolności). Nikogo nie można pobawić wolności osobistej ani ograniczyć w korzystaniu z niej inaczej niż na warunkach określonych w ustawie. Tym samym należy podkreślić, iż określenie w statutach młodzieżowych ośrodków wychowawczych katalogu kar stosowanych wobec wychowanków nie spełnia standardów wyrażonych w art. 31 ust. 3 oraz art. 41 ust. 1 Konstytucji RP. Rzecznik Praw Obywatelskich ponownie zwraca się z prośbą o podjęcie inicjatywy ustawodawczej we wskazanym zakresie.
Sekretarz Stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej (20.06.2012 r.) poinformował, że Ministerstwo Edukacji Narodowej zwróciło się do Kuratorów Oświaty o zajęcie się w trybie nadzoru pedagogicznego kwestią regulowania w statutach młodzieżowych ośrodków wychowawczych katalogu kar dyscyplinarnych stosowanych wobec wychowanków. Ponadto podjęto to zagadnienie, jako temat współpracy z przedstawicielami środowiska naukowego. Rozważane są kwestie właściwej konstrukcji i umiejscowienia katalogu kar w ogólnym obszarze oddziaływań młodzieżowych ośrodków wychowawczych. Ze względu na charakter i specyfikę tych oddziaływań nie można przyjąć, korzystając wprost z kategoryzacji przyjętej dla potrzeb wizytacji Krajowego Mechanizmu Prewencji, pojęcia katalogu kar dyscyplinarnych. Kara dyscyplinarna nie stanowi stricte instrumentu wykorzystywanego w nowoczesnym procesie twórczej resocjalizacji, realizowanym w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych. Zapisy w statutach poszczególnych ośrodków nie w pełni odzwierciedlają powyższe założenia. Stan ten niewątpliwie wymaga doprecyzowania i korekty. Część oddziaływań wskazanych jako kary polega na zawieszeniu lub ograniczeniu korzystania z określonego przywileju, co zasadniczo zmienia ich charakter. Nie można tu zatem mówić o naruszeniu praw i wolności jednostki, wymagającej konstytucyjnego uregulowania. Powyższe kwestie będą stanowiły jeden z obszarów tematycznych przewidzianych do realizacji podczas planowanej w 2012 r. konferencji dyrektorów wszystkich młodzieżowych ośrodków wychowawczych. Z wystąpienia Rzecznika Praw Obywatelskich wynika potrzeba analizy ewentualnego ujęcia stosownych treści w przepisach ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich. Pismo w tej sprawie zostanie w najbliższym czasie skierowane do Ministra Sprawiedliwości, koordynującego prace nad przedmiotową ustawą.