Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie wysokości zwrotu kosztów stawiennictwa osób wezwanych do sądu w charakterze świadka z dnia 2012-05-25.
Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie wysokości zwrotu kosztów stawiennictwa osób wezwanych do sądu w charakterze świadka.
Do Rzecznika Praw Obywatelskich wpływają skargi osób wezwanych do sądu w charakterze świadka: osoby te czują się pokrzywdzone wysokością kwoty, która została im zwrócona tytułem kosztów stawiennictwa w sądzie. Obowiązujące regulacje opierają się na zasadzie, że koszty stawiennictwa świadka są zwracane w określonym zakresie, do ustalonej przez ustawę wysokości - nawet wówczas, gdy koszty poniesione przez świadka są wyższe. Obowiązek stawiennictwa i zeznawania w sądzie należy do obowiązków obywatelskich, służących zabezpieczeniu działalności wymiaru sprawiedliwości, a w szerszym kontekście: realizacji prawa do sądu, gwarantowanego przez art. 45 Konstytucji RP. Obowiązek ten zabezpieczony jest przez system sankcji, przewidzianych dla uchylającego się od stawiennictwa świadka (w postaci grzywny, przymusowego doprowadzenia, aż do kary aresztu włącznie). Zabezpieczeniu stawiennictwa świadka służy także instytucja zwrotu kosztów stawiennictwa. Zbyt duże wydatki związane ze stawiennictwem świadka mogą zniechęcać strony postępowania do zgłaszania dowodów: ostatecznie to strony postępowania sądowego zwykle ponoszą koszty stawiennictwa świadka. Jednak warto rozważyć, czy bardziej racjonalnym punktem odniesienia dla określenia wysokości zwrotu kosztów stawiennictwa świadka nie powinna być np. kwota przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim. Jest to wskaźnik stosowany przez ustawodawcę dla określenia wielu kwot, które powinny pozostawać w relacji z wynagrodzeniem pracowniczym. Wskaźnik stosowany obecnie dla zrekompensowania utraconych zarobków świadka z założenia jest niższy niż płaca dzienna, obliczona na podstawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej. Rzecznik Praw Obywatelskich prosi o rozważenie przedstawionego problemu i przekazanie stanowiska w sprawie.
Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości (18.06.2012 r.) poinformował, iż Minister Sprawiedliwości podziela wątpliwości Rzecznika Praw Obywatelskich. Odstąpienie przez Ministra od popierania rozwiązania prowadzącego do urealnienia kwot zwracanych uczestnikom postępowania z tytułu utraconego zarobku lub dochodu jest podyktowane okolicznościami związanymi z sytuacją budżetową Państwa. W opinii do senackiego projektu ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (druk senacki nr 38), Minister Sprawiedliwości proponował rozważenie, aby w przypadku osób pozostających w stosunku pracy podstawę wyliczeń należności stanowiły wyłącznie zasady obowiązujące przy ustalaniu należnego pracownikowi ekwiwalentu pieniężnego za urlop, zaś w przypadku innych osób - górna granica należności miała procentowe odniesienie do kwoty bazowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe, z tym, że zaproponowano ustalenie jej na wyższym poziomie, np. 15-20%. Senat propozycji tej nie uwzględnił. W przygotowanym w resorcie sprawiedliwości stanowisku Rządu do projektu senackiego ustalenie limitu na poziomie 4,6% kwoty bazowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe, nawiązujące do obecnej reguły, przy jednoczesnym podniesieniu do tego samego poziomu - w porównaniu do unormowania wynikającego z przepisu § 15 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 grudnia 1975 r. w sprawie kosztów przeprowadzenia dowodu z opinii biegłych w postępowaniu sądowym - limitu dla innych podmiotów uczestniczących w postępowaniu (biegłych) oceniono pozytywnie. Jednak w toku uzgodnień stanowiska Rządu sprzeciw wobec jakiegokolwiek podniesienia limitu należności z tytułu utraconego zarobku lub dochodu zgłaszał Minister Finansów.