Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie zapewnienia skutecznych środków mających na celu wykonywanie ostatecznych wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawach karnych z dnia 2011-10-04.
Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie zapewnienia skutecznych środków mających na celu wykonywanie ostatecznych wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawach karnych.
Na tle sprawy indywidualnej rozpatrywanej przez Rzecznika Praw Obywatelskich wyłonił się problem potrzeby zapewnienia skutecznych środków mających na celu wykonywanie ostatecznych wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawach karnych. Wniosek, który wpłynął do Rzecznika dotyczył m.in. długotrwałego stosowania wobec wnioskodawcy tymczasowego aresztowania. Skarga tej osoby na nadmiernie długie stosowanie tymczasowego aresztowania była przedmiotem rozpoznania przez Europejski Trybunał Praw Człowieka (wniosek nr 44131/05). W wyroku z dnia 1 lipca 2008 r. Trybunał orzekł naruszenie wobec skarżącego art. 5 ust. 3 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Właściwe sądy utrzymywały jednak tymczasowe aresztowanie, mimo orzeczenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. W ocenie Rzecznika kluczowym problemem prawnym w przedstawionej sprawie jest relacja pomiędzy art. 8 k.p.k., statuującym zasadę samodzielności jurysdykcyjnej sądu karnego a art. 46 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, z którego wynika obowiązek Państw będących stronami Konwencji przestrzegania ostatecznego wyroku Trybunału. W niniejszej sprawie stwierdzenie przez Europejski Trybunał Praw Człowieka naruszenia art. 5 ust. 3 Konwencji obligowało sądy orzekające w przedmiocie tymczasowego aresztowania do odstąpienia od dalszego stosowania tego środka. Wyroki Europejskiego Trybunału Praw Człowieka mogą stanowić podstawę do wznowienia postępowania karnego (art. 540 § 3 k.p.k.). Brak jednak unormowania jednoznacznie wskazującego na związanie sądu tego rodzaju orzeczeniem. Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca się z prośbą o poinformowanie o zajętym stanowisku i ewentualnie podjętych działaniach.
Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości (23.11.2011 r.) nie podzielił stanowiska wyrażonego w wystąpieniu Rzecznika Praw Obywatelskich co do uchybienia przez organy krajowe wynikającemu z art. 46 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności obowiązkowi przestrzegania ostatecznego wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 1 lipca 2008 r. (nr skargi 44131/05). Powołany przepis Konwencji nakłada na Państwa - Strony obowiązek przestrzegania ostatecznego wyroku Trybunału we wszystkich sprawach, w których są stronami. W sprawie skarżącego, podstawowym obowiązkiem nałożonym na Państwo w ramach wykonania wyroku Trybunału, była wypłata stronie pokrzywdzonej słusznego zadośćuczynienia w myśl art. 41 Konwencji. Obowiązek ten został przez Państwo spełniony. Nie można natomiast zgodzić się ze stanowiskiem, iż wydanie wyroku stwierdzającego naruszenie art. 5 ust. 3 Konwencji winno niejako automatycznie powodować obowiązek uchylenia tymczasowego aresztowania w stosunku do skarżącego. Wobec powyższego Ministerstwo Sprawiedliwości nie widzi potrzeby wprowadzenia unormowania jednoznacznie wskazującego na związanie sądu orzeczeniem np. stwierdzającym naruszenie art. 5 ust. 3 Konwencji, które miałoby polegać na obowiązku sądu bezzwłocznego uchylenia środka tymczasowego aresztowania.