Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie zawieszalności prawa do emerytury wobec osób pracujących, pobierających emerytury w wieku niższym niż powszechnie obowiązujący oraz uzależnienia nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż powszechnie obowiązujący od rozwiązania stosunku pracy.

W wystąpieniu Rzecznik zauważył, iż od dnia 8 sierpnia 2009 r. na mocy art. 37 pkt 5 lit. b ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych uchylony został ust. 2a w art. 103 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, uzależniający pobieranie świadczenia, bez względu na wysokość osiąganego przychodu, od uprzedniego spełnienia warunku rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego emeryt wykonywał pracę bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury. Obecnie zatem całkowicie wyeliminowano instytucję zawieszalności świadczeń emerytalnych w sytuacji, gdy ubezpieczony osiąga powszechny wiek emerytalny, ustala uprawnienie emerytalne i rozpoczyna pobieranie emerytury w połączeniu z kontynuacją zatrudnienia. Oznacza to, że pobieranie świadczenia i wynagrodzenia z pracy prowadzi obecnie do zawieszalności prawa do emerytury jedynie wobec świadczeniobiorców, pobierających emerytury w wieku niższym niż powszechnie obowiązujący. W przekonaniu Rzecznika utrzymanie takiego zróżnicowania w grupie świadczeniobiorców pobierających emeryturę jest wątpliwe z punktu widzenia zasad równości i sprawiedliwości społecznej, zwłaszcza wobec konieczności dalszej rozbudowy działań promujących zatrudnianie osób starszych w wieku ponad 50 lat. W tym kontekście wątpliwości budzi również utrzymanie w art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wymogu uzależniającego nabycie prawa do emerytury w wieku niższym niż powszechnie obowiązujący od rozwiązania stosunku pracy. Rzecznik zwrócił się z prośbą o ustosunkowanie się do podniesionego problemu.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Minister Pracy i Polityki Społecznej (12.05.2010 r.) wyjaśniła, że reforma ubezpieczeń społecznych generalnie zmieniła dla osób urodzonych po 1948 roku filozofię systemu emerytalnego obowiązującego w Polsce. Podczas gdy poprzednio emerytura stanowiła ekwiwalent utraconych zarobków, to obecnie emerytura jest traktowana jak oszczędności ubezpieczonego przeznaczone na starość. Jeżeli zatem emerytura jest korzystaniem z własnych oszczędności, to powinna ona być wypłacana bez żadnych ograniczeń, w szczególności bez względu na kontynuowanie dotychczasowego zatrudnienia. Jedynym warunkiem nabycia prawa do emerytury i jej wypłaty jest tylko osiągnięcie ustawowego, pełnego wieku emerytalnego. Równocześnie jednak, w okresie przejściowym, funkcjonują jeszcze emerytury wcześniejsze, przyznawane na mocy dotychczasowego, "starego" systemu emerytalnego, z tytułu: płci, niezdolności do pracy, stażu pracy, pracy w szczególnych warunkach. Przyznanie takiej emerytury pozwala osobom uprawnionym na korzystanie z funduszu emerytalnego o co najmniej 5 lat dłużej, mimo że ich udział w gromadzeniu środków na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych był znacznie mniejszy niż osób, które uzyskały emerytury w pełnym wieku emerytalnym. Całkowicie odmienny charakter wcześniejszych emerytur, będących ekwiwalentem utraconych zarobków nakazuje stosować ograniczenia w przypadku, gdy osoba pobierająca taką emeryturę jest aktywna zawodowo. Mając na względzie istotne różnice między emeryturą wcześniejszą a emeryturą przyznaną w pełnym wieku emerytalnym, zróżnicowanie zasad dotyczących wypłaty obu rodzajów tych świadczeń jest w pełni uzasadnione.